Zweedse jongeren in opstand tegen bezuinigingen en racisme
De rellen die op 19 mei begonnen in de voorstad Husby zouden geen verrassing moeten zijn. Ze begonnen nadat de politie een 69-jarige man doodschoot in zijn flat. Agenten gooiden toen olie op het vuur door de plaatselijke bevolking, jong en oud, op straat aan te vallen.
De rellen hebben zich sindsdien uitgebreid naar meer dan twintig andere voorsteden van de hoofdstad, en naar andere steden, zoals Orebro dat meer dan 150 kilometer verderop ligt. De uitbarsting is een explosie van woede door mensen zonder enige hoop, woede tegen degenen die alles lijken te hebben.
Een buurtbewoner vertelde de media: ‘Hoe kan je stop zeggen tegen de protesterende jongeren? Ze willen gehoord worden, en op dit moment is dit de enige manier’. De frustraties van velen, vooral van jongeren, bestaan al langer onder de oppervlakte. De meeste inwoners van Husby hebben een buitenlandse achtergrond en zijn de dagelijkse treiterij en racisme van de politie zat. Maar dat is niet het enige probleem.
Zweden heeft zijn publieke voorzieningen sneller geprivatiseerd dan enig ander land. Publieke diensten, zoals scholen en ziekenhuizen, zijn veranderd in geprivatiseerde winstmachines. En veel van die winst verdwijnt naar belastingparadijzen.
De bezuinigingsronde die begon tijdens de economische crisis in de jaren ʼ90 hield nooit echt op. Bezuinigingen en het opheffen van publieke diensten gingen door, met name in arme gebieden. In Husby en vergelijkbare wijken in de omgeving zijn jongerencentra, gezondheidscentra, bibliotheken en scholen gesloten. Banen gingen verloren en culturele faciliteiten zijn drastisch teruggebracht.
De achtergrond van de Zweedse rellen is vergelijkbaar met die van de rellen in buitenwijken elders in Europa de laatste tijd. Het zijn hoge en langdurige werkloosheid, onzeker werk, slechte huisvesting, discriminatie, racisme, treiterij door de politie en stereotype beeldvorming in de media.
In 2008 en 2010 waren er in Zweden ook al rellen naar aanleiding van dit soort kwesties. Die vonden plaats in Malmö, ver weg van de hoofdstad. Maar deze rellen zijn anders. De laatste jaren is er een campagne gevoerd op straat tegen de privatisering en om voorzieningen te verdedigen. Dit betekent dat mensen het zelfvertrouwen en de organisatie hebben om politici en de media onder druk te zetten om de sociale oorzaak van de rellen aan de orde te stellen.
Een belangrijke organisatie is Megafonen (megafoon) die jongeren in de buitenwijken organiseert. Hij helpt hen met hun huiswerk, organiseert reizen, strijdt voor betere voorzieningen voor de buitenwijken en tegen de verkoop van sociale huurwoningen. Activisten van Megafonen komen geregeld in de media en laten zich niet onder druk zetten om de rellen te veroordelen.
Zij zeggen dat wij de rellen moeten begrijpen, en aan de slag moeten gaan om de bezuinigingen en verpaupering terug te draaien waaronder de arme wijken leiden. Zij eisen ook een onafhankelijk onderzoek naar de politiemoord en een officiële verontschuldig aan de weduwe van het slachtoffer. Tenslotte heeft Megafonen een solidariteitsfonds opgezet voor mensen wiens auto tijdens de rellen werd vernield.
Zoals te verwachten viel, probeerden politici de relschoppers veroordelen. Maar zij moesten snel van toon veranderen, deels door druk vanuit de sociale media. Deze nieuwe generatie wil een ander verhaal vertellen dan dat van ʻcriminele elementenʼ en ʻhooligansʼ. Zij willen praten over verwaarlozing, racisme en bezuinigingen. Deze activisten, en de lokale netwerken die zij opgebouwd hebben, geven ons hoop voor de toekomst.
Åsa Hjalmers is hoofdredacteur van Anticapitalist, het blad van de groep Internationella Socialister in Zweden.
Dit is een vertaling van de Socialist Worker
- Wil je reageren op dit artikel? Stuur ons een mail.
- Met socialisme.nu en De Socialist proberen we socialistische ideeën toegankelijk te maken voor iedereen. Om dit te blijven doen kunnen we alle hulp gebruiken. Wil jij ons ook steunen? Neem dan een abonnement op De Socialist of word donateur: vul hier het formulier in.