Zeg NEE tegen TTIP!
Door John Sinha
Deze bescherming is verworven door decennia van acties. Het akkoord maakt het makkelijker voor mondiale bedrijven om regeringen aan te klagen die zich ‘bemoeien’ met de winst, bijvoorbeeld als ze veiligheidsmaatregelen nemen. ‘Harmonisering van de regelgeving’ bedreigt normen voor milieu en voedselveiligheid, terwijl openbare diensten kunnen worden gedwongen te privatiseren door deregulering en liberalisering van de aanbesteding.
Als het wordt afgesloten, is TTIP de grootste handelsovereenkomst sinds de Wereldhandelsorganisatie (WTO) werd opgericht. Het is een van een groeiende serie bilaterale handelsovereenkomsten, zoals CETA, tussen Canada en de EU, en het Trans-Pacific Partnership (TPP) tussen de VS en landen rond de Stille Oceaan. Deze overeenkomsten zijn ontstaan sinds het multilaterale kader van de WTO instortte en de financiële crisis begon. Ze vormen de neoliberale reactie op de lage groei van de westerse economieën, die zelf een gevolg is van de dalende winstvoet.
Dreiging
De bewering van voorstanders van TTIP dat de overeenkomst goed zou zijn voor de werkgelegenheid, wordt verworpen door serieuze economische commentatoren. De bedreiging door TTIP van die werkgelegenheid werd onderstreept door de onthulling dat een rapport als direct gevolg het verlies voorspelde van minstens één miljoen banen.
Hoewel gemaakt in opdracht van de Europese Commissie, besloot deze dit rapport niet te publiceren omdat het meeste banenverlies – meer dan 680.000 – plaatsvindt in EU-landen, terwijl in de VS zeker 325.000 banen verdwijnen, en meer dan twee keer zoveel als een ‘ambitieus’ TTIP doorgaat.
Het gelekte EU-voorstel voor een speciaal hoofdstuk in TTIP over energie en grondstoffen laat zien hoe milieubeschadigend de overeenkomst zou zijn. Sinds de crisis in Oekraïne probeert de EU steeds wanhopiger alternatieve gas- en oliebronnen veilig te stellen om haar afhankelijkheid van Rusland te verminderen. Amerikaanse functionarissen zien TTIP als ‘een economisch equivalent voor de NAVO’, waarmee zowel Rusland wordt geïsoleerd als een verdediging opgeworpen tegen de opkomende economieën van Brazilië, India en China.
Burgerinitiatief
Ondanks de geheimzinnigheid bij deze onderhandelingen is er al massaal protest. De Europese Commissie moest de gesprekken met de VS over de geplande invoering van nieuwe rechten voor bedrijven om gastregeringen aan te klagen (ISDS) binnen TTIP onderbreken, en een openbare raadpleging houden. Die liep van maart tot juli 2014 en kreeg een recordaantal van 150.000 reacties uit de hele EU. De overgrote meerderheid verwierp de introductie van ISDS.
Maar de Commissie gaf geen gehoor aan de oproepen om de kwestie uit te sluiten van TTIP, en gebruikte opnieuw haar mandaat om investeerdersbescherming en ISDS in de onderhandelingen op te nemen.
Het enige kanaal van directe verantwoording binnen de instellingen van de EU is het Europees Burger Initiatief (ECI), dat een officiële beleidsbeoordeling van de Europese Commissie kan afdwingen als binnen een jaar een miljoen EU-burgers hebben getekend.
In juli 2014 werd formeel een ECI tegen TTIP en CETA ingediend bij de Europese Commissie, met de bedoeling de petitie te starten in september. Toch weigerde de Commissie het initiatief, met het argument dat alleen een positief ECI toelaatbaar was waarin wordt opgeroepen voor een handelsovereenkomst, niet ertegen.
Prijs
Maar zelfs als ISDS uit TTIP verdwijnt, betekent de opname ervan in de parallelle EU-Canadadeal (CETA) dat de EU-lidstaten kunnen worden blootgesteld aan rechtsgedingen van vele miljarden. Als CETA is geratificeerd, kan meer dan 80 procent van de Amerikaanse bedrijven, actief in de EU, ISDS gebruiken via hun dochterondernemingen in Canada.
Dit betekent dat meer dan 40.000 Amerikaanse bedrijven al Europese regeringen kunnen aanklagen voor wetten of regelgeving die de verwachte winsten van hun investeringen zouden kunnen schaden. De potentiële prijs van deze dreiging is afgelopen jaar nog duidelijker geworden door nieuwe ontwikkelingen in bestaande ISDS-gevallen.
In het beruchte proces dat door Vattenfall aanspande tegen de Duitse regering vanwege haar beslissing kernenergie uit te faseren in 2022, suggereren rapporten nu dat de totale schade geclaimd door het Zweedse energiebedrijf meer dan 5 miljard euro kan zijn, inclusief rente. Maar als deze deals niet goed zijn voor werkgelegenheid, milieu of voedselveiligheid, waarom drukken de westerse heersende klassen ze dan door? Mondiale bedrijven lijken iedere vorm van democratische controle ondraaglijk vinden, zelfs door rechters en nationale parlementen.
Regels
Maar de reden is niet alleen economie of bedrijfsmacht. Onder de TTIP-onderhandelingen drukken de VS tegelijkertijd een soortgelijke deal door rond de Stille Oceaan, de Trans-Pacific Partnership (TPP). Het is geen toeval dat beide handelsovereenkomsten Rusland en China buitensluiten. Obama zei onlangs ter ondersteuning van TPP: ‘Als wij de regels niet schrijven, zal China de regels in die regio schrijven.’
De laatste grote ronde van handelsbesprekingen was de Millenniumronde van de WTO. Deze werd getorpedeerd na de massale protesten tijdens de top in Seattle in november 1999, die leidde tot de geboorte van de internationale antikapitalistische beweging.
Er zijn nu landelijke platforms die actief tegen TTIP protesteren in meer dan 20 Europese landen, evenals gecoördineerde strategieën voor oppositie op continentaal niveau. Vakcentrales in België, Duitsland,Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Luxemburg, Oostenrijk, Slovenië en Spanje hebben zich openbaar uitgesproken tegen de voortzetting van de onderhandelingen.
Ook het FNV ledenparlement heeft zich uitgesproken, en de SP is een petitie gestart. Nu is het tijd om die initiatieven bijeen te brengen en om te zetten in actie op straat en de werkvloer. Dus laat ook jouw vakbond of studentenbond een motie aannemen tegen TTIP.
Op zaterdag 23 mei vindt vanaf 13-14 uur de Mars tegen Monsanto plaats, dit jaar tegen TTIP.