Westerse wapenleveranties aan Oekraïne zijn geen vredesdaad

Westerse landen leveren een historische hoeveelheid militaire en financiële steunpakketten aan Oekraïne. Onder druk van extreemrechts neemt de steun hiervoor af. Hoewel Oekraïne een gerechtvaardigde strijd tegen Russische imperialistische agressie voert, is het belangrijk om de belangen van westerse imperialisten niet uit het oog te verliezen.

Begin november tijdens een bezoek aan Oekraïne zegde defensieminister Kajsa Ollongren een aanvullend steunpakket toe van 500 miljoen euro om het land van een ‘constante stroom’ aan munitie te voorzien. Op hetzelfde moment kondigde de Amerikaanse president Joe Biden plannen aan voor een wapenpakket ter waarde van 425 miljoen dollar om Oekraïne onder andere lasergestuurde raketten te leveren.

Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn er niet op zo’n schaal wapens geleverd als westerse landen nu naar Oekraïne hebben gestuurd. Tussen januari 2022 en juli 2023 leverde de VS voor 42,1 miljard euro aan wapens, wat neerkomt op 0,2 procent van het Amerikaanse bnp. In relatieve zin geven Europese landen veruit het meeste uit aan steun voor Oekraïne, zowel militair als financieel, met Noorwegen, Duitsland en de Baltische staten voorop.

Hoewel de VS lange tijd na de start van de oorlog in februari 2022 verantwoordelijk was voor het leeuwendeel van alle wapenleveranties, bedragen de uitgaven van Europese landen inmiddels gezamenlijk het dubbele van dat van de VS. Daarbovenop komt nog het EU-steunpakket dat Europese Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen deze zomer bekendmaakte. Dit pakket ter waarde van 50 miljard euro wordt tot 2027 geleverd en betekent een verdubbeling van de EU-uitgaven aan Oekraïne tot nu toe.

Deze bedragen staan nog los van de uitgaven van individuele EU-lidstaten. Zo besloot Duitsland, na aanhoudende druk van de VS, begin dit jaar tanks te leveren als onderdeel van een vierjarig militair steunpakket ter waarde van 10,5 miljard euro. Inmiddels is Oekraïne in een jaar tijd de op twee na grootste wapenimporteur ter wereld geworden terwijl het van 2018 tot 2022 slechts de veertiende plaats op die lijst innam.

Westerse belangen

Westerse landen sturen al die wapens echter niet uit liefdadigheid. De militaire steun voor Oekraïne is onderdeel van het westerse project om voor Rusland, een belangrijke geopolitieke rivaal, de prijs van de invasie zo hoog mogelijk te maken. Bot gezegd benutten westerse imperialisten Oekraïens bloed om een imperialistische concurrent onherroepelijk klem te zetten.

Hoewel Vladimir Poetin elke nieuwe wapenlevering een ‘escalatie’ van het conflict noemt, wijst het verloop van de wapensteun het tegendeel uit. Het Westen heeft baat bij een zo langgerekt mogelijk conflict en trapte dan ook telkens op de rem als het om wapens ging die een Oekraïense overwinning zouden versnellen. Zo vroeg Oekraïne vrijwel direct na de oorlog om gevechtsvliegtuigen om de Russische overmacht in het luchtruim te kunnen evenaren, maar ontving het deze pas in augustus 2023, na anderhalf jaar lobbyen, door terughoudendheid bij westerse bondgenoten.

Dat de wapenleveringen voor de westerse heersende klasse slechts een strategisch en imperialistisch doel dienen, werd des te duidelijker toen Biden in oktober een gecombineerd wapenpakket van 106 miljard dollar voor zowel Israël als Oekraïne presenteerde. Hierbij stelde hij dat ‘Amerikaanse bondgenootschappen de wereld veilig houden’.

Voor westerse imperialisten komt de oorlog dan ook als geroepen. Naast een aanzienlijke verzwakking van Rusland betekent het conflict ook een hernieuwde militarisatie van de NAVO, het belangrijkste orgaan van westers imperialisme. Tijdens het eerste jaar van de oorlog stegen Europese defensie-uitgaven met 13 procent en vonden er historisch grote investeringen in wapens plaats. Zweden trad toe tot de NAVO en met de inlijving van Finland verdubbelde de NAVO-grens met Rusland.

Tevens worden er druk NAVO-bases bijgebouwd in onder andere Bulgarije, Litouwen, en de Arctische zone. Met al dit wapengekletter probeert het Westen zijn hegemonie op het wereldtoneel te herbevestigen na aanhoudende nederlagen, zoals de terugtrekking uit Afghanistan in augustus 2021 na twintig jaar bezetting.

Ook uit het soort wapens dat het Westen verstrekt blijkt de cynische houding van westerse oorlogshavikken ten opzichte van Oekraïens leed. In juli besloot de VS om clustermunitie, dat in elk westers land behalve de VS verboden is, te leveren. Cluster-bommen zijn afstotelijke wapens die ook jaren na gebruik nog een bedreiging vormen voor de lokale bevolking. In september maakte de VS duidelijk ook antitankwapens met verarmd uranium te zullen leveren. De inzet en productie van dergelijke brute wapens vereisen niets dan de principiële oppositie van socialisten en vredesactivisten wereldwijd.

Steun voor Oekraïens verzet

Desondanks is het belangrijk om het Oekraïense verzet tegen de Russische invasie niet gelijk te stellen aan westerse belangen. De oorlog bevindt zich inmiddels in een patstelling en dit vereist voor beide strijdende partijen een constante aanvoer van militair materiaal. Het is niet meer dan logisch dat de Oekraïners, door hun ongelijke krachtsverhouding met een militaire grootmacht als Rusland, alle wapens vergaren die ze kunnen krijgen om niet onder de voet te worden gelopen.

De positie van anti-imperialisten zou dan ook neer moeten komen op kritische, maar onvoorwaardelijke steun voor het Oekraïens verzet. Onvoorwaardelijk, omdat de Oekraïners niet vechten om een westerse militaire uitvalsbasis te worden maar hun strijd legitiem verzet tegen Russisch imperialisme belichaamt. Kritisch, omdat westerse belangen een rol spelen en de NAVO als instrument van westers imperialisme een eigen agenda volgt met haar wapenleveringen.