Westerse media: spreekbuis voor Israël
Kort na de aanval van Hamas ontstond het gerucht dat Hamas baby’s onthoofdde. Dat zei onder meer de Amerikaanse oorlogsminister Lloyd Austin. Wat hebben de media daarmee gedaan?
De media doen bijzonder weinig aan factchecken. Ze nemen sommige bronnen, zoals Israëls regering of leger (IDF), over als onafhankelijk, vanzelfsprekend en waar, terwijl bij andere bronnen per definitie de disclaimer ‘dit is geen geverifieerde bron’ wordt gezet. Dat gerucht van die baby’s komt uit de koker van de IDF en vervolgens schrijven de media dat gewoon van elkaar over.
Daarin spelen politici een belangrijke rol. In Groot-Brittannië probeerden ze de leus ‘from the river to the sea’ te verbieden. Ook in Nederland was daar discussie over.
In Nederland hebben ze vorig jaar ook geprobeerd die leus te veroordelen. Activisten hadden hem opgehangen aan een academisch gebouw en daar is aangifte tegen gedaan. Maar de Nederlandse rechter heeft bepaald dat het binnen de vrijheid van meningsuiting valt.
Het is ergens begrijpelijk dat een politicus als Mark Rutte spreekt over Israëls recht op zelfverdediging – hoe hypocriet dat ook is. Maar de Nederlandse media prikken daar niet doorheen.
De media, blijkt nu des te meer, zijn zo’n enorm wit bolwerk. Je ziet hetzelfde als wat er gebeurde met de discussie over vluchtelingen uit Oekraïne ten opzichte van vluchtelingen uit Syrië. Volgens mij is dat het essentiële probleem hier: Israël wordt gezien als ‘wij’, net als Oekraïne, en Palestijnen worden beschouwd als ‘de ander’ en per definitie met wantrouwen bekeken.
Voor Israël is dit een oorlog op twee fronten: enerzijds de situatie op de grond, anderzijds de propagandaoorlog die een belangrijk onderdeel is. Daarin spelen onze media een grote rol en die geven Israël op die manier veel munitie.
Een historicus als Peter Malcontent wijt de onevenwichtige berichtgeving vooral aan het Nederlandse schuldgevoel over de Holocaust. Is dat de belangrijkste factor?
Nee, absoluut niet. Die man zie je overal in de media, in alle talkshows. Daar zie je vooral witte mannen van die leeftijd die hun deskundige mening geven. Die kijken natuurlijk ook met een bepaalde blik naar de wereld.
Het schuldgevoel over de Tweede Wereldoorlog zal absoluut meespelen. Alleen wordt het ook gebruikt als excuus. Vlak na de Tweede Wereldoorlog voelden Nederlanders zich helemaal niet zo schuldig over de slachtoffers. Joodse vluchtelingen werden niet verwelkomd in Nederland. Mensen die terugkwamen uit de kampen werden met de nek aangekeken.
Nederland was ook helemaal niet snel met Israël steunen, dat kwam pas veel later. In eerste instantie was Nederland meer bezorgd om de kolonie Indonesië, het grootste moslimland ter wereld, en wat die ervan zou vinden als Nederland Israël zou erkennen.
Welke rol speelt anti-arabisch racisme?
Het is niet altijd bewust, denk ik. Het is vooral een blik waarmee men kijkt, waardoor sommige slachtoffers erger worden gevonden dan andere slachtoffers en sommige daders enger dan andere daders.
Als je het hebt over de media gaat het om islamofobie aanwakkeren. Dat is al deel van Israëls propaganda.Het Palestijnse verzet wordt als exemplarisch voorgesteld voor islamitisch verzet. In films zie je dat ‘moslimterroristen’ bijna altijd een keffiyeh om hebben. Dat is beeldvorming. Dat is beeldvorming. De oorlog in Syrië heeft dat misschien nog wel extra aangewakkerd. Zo wordt ook naar elke vorm van Palestijns verzet gekeken.
Wat is er nodig voor een betere balans in de media?
Vorige week berichtte Het Parool dat Hamas in een speech zou hebben gezegd dat moslims overal ter wereld Joden moeten vermoorden. Vervolgens zijn de Joodse scholen in Amsterdam dichtgegaan. Joodse kinderen werden daar bang van.
Dan denk ik: is de redactie van Het Parool nou echt zó wit dat niemand die speech in het Arabisch heeft beluisterd? En dat kan bevestigen dan wel ontkennen? De krant heeft het later aangepast, maar toen was het kwaad natuurlijk al geschied.
Media moeten er dus voor zorgen dat hun redacties niet alleen uit witte mensen bestaan, maar ook mensen bevatten die bronnen kunnen lezen van alle kanten. En je moet factchecken. In een situatie als deze is dat weliswaar moeilijker, maar juist als je zulke groteske claims doet die hier grote gevolgen hebben, is dat wel je verantwoordelijkheid.
Ook doen de media alsof er een religieus conflict speelt in Palestina. Ze zetten in allerlei talkshows Joodse en islamitische mensen met elkaar aan tafel, die er dan over moeten discussiëren. Maar het is geen religieus conflict: het is een kwestie van kolonialisme, bezetting en apartheid.