Welkom in de tweede golf

Rutte en de Jonge praten mensen via een live-uitzending bij over alle maatregelen die ze niet zullen nemen – YouTube/Rijksoverheid
Nu de tweede golf van de corona-epidemie een feit is, blijkt glashelder dat de regering niet alleen heeft gefaald om het virus in te dammen, maar ook om zich voor te bereiden op een tweede golf. Alles wijst erop dat we nu slechter zijn voorbereid dan in maart.
25 september 2020

De eerste uitbraak van het coronavirus maakte pijnlijk duidelijk dat er een groot tekort aan test en aan beschermingsmiddelen was. Een half jaar later is die situatie nog altijd niet opgelost, terwijl de mogelijkheden om dat wel te doen aanwezig waren. Zo onthulde Follow The Money dat er een enorme potentiële testcapaciteit onbenut is gebleven. Het grote gebrek aan testcapaciteit dat nu al weken speelt, was volstrekt onnodig geweest.

Ook is er een groot gebrek aan personeel om bron- en contactonderzoek te doen. Het lukt niet om voldoende personeel te vinden. Niet zo raar, want er worden hoogopgeleiden geworven voor een loon van 10 euro per uur, bruto. Je moet wel zelf een laptop hebben. RTL en FNV onthulden dat callcenterwerkers ook nog eens onderbetaald worden, omdat zij niet al hun gewerkte uren uitbetaald krijgen.

Het volgt het vaste patroon: om bedrijven te compenseren heeft het kabinet heel diepe zakken – ook als blijkt dat die bedrijven de regelingen misbruiken om hun zakken te vullen. KLM kreeg miljarden toegeschoven. Maar zodra het over een eerlijk loon voor belangrijk werk gaat blijft de hand op de knip.

Mondkapjes

Hetzelfde zien we terug bij de mondkapjes die maandenlang zo ongeveer taboe waren. In juli bleek dat zorgwerkers die wel beschikking hadden over beschermingsmaterialen vaak werden gedwongen om zich aan het virus bloot te stellen, omdat de richtlijnen van het RIVM voorschreven dat mondkapjes niet nodig waren bij kort contact. Zorgwerkers die aan de bel trokken werden genegeerd. Zorginstellingen die het beschermen van patiënten en het personeel wél serieus namen werden op de vingers getikt. Het was al bekend dat er geen wetenschappelijke basis was voor dit beleid. In september bleek dat de richtlijn slechts gebaseerd was op het gebrek aan mondkapjes.

Met andere woorden: er was een gebrek aan basismaterialen, omdat de zorg geneoliberaliseerd is en kleine voorraden wel zo ‘efficiënt’ zijn. Het kabinet heeft dat gebrek maandenlang op zijn beloop gelaten, want de markt moest het oplossen. Het RIVM loog tegen zorgwerkers dat ze geen beschermingsmiddelen nodig hadden, bracht mensen daarmee in gevaar en droeg bij aan het onnodig hoge aantal slachtoffers.

Achteraf zal het de schuld zijn van voetbalsupporters die de bek niet konden houden.

Winst boven mensen

Deze schandalen volgen de logica van het Nederlandse coronabeleid tot nu toe: de economische belangen van het grote kapitaal en niet de volksgezondheid stond bovenaan. Daarom hoopte het kabinet eerst dat corona wel zou overwaaien, vervolgens greep het niet in, in de ijdele en ongefundeerde hoop dat de bevolking weldra immuun zou worden. Toen de zorg overbelast raakte en bleek hoe slecht het geneoliberaliseerde zorgsysteem functioneerde, werd er veel te weinig gedaan om de tekorten aan te pakken. Onderbetaalde zorgwerkers die over hun eigen grenzen heen gingen om patiënten te helpen, of die in gevaar waren gebracht door onbeschermd te moeten werken, kregen een middelvinger en een trap na. Sterftecijfers werden laag gehouden door weinig te testen en alleen positief getesten mee te nemen in de cijfers.

Sinds de eerste golf voorbij is blonk het kabinet uit in nog meer onbegrijpelijk, inconsistent en naar nu blijkt ineffectief beleid. Vooral de manier waarop de scholen werden heropend – zonder voldoende toegang tot testen en onder de valse beweging dat kinderen het virus niet kunnen overdragen – viel op. Om de schuld af te schuiven werd met de vinger naar het publiek gewezen.

Dat we nu in een tweede golf zitten is het logische gevolg van deze politiek. Het lijkt erop dat die tweede golf zwaarder gaat worden dan de eerste en dat we nu niet beter voorbereid zijn. Het kabinet heeft er immers alles aan gedaan om zorgwerkers de demotiveren en te schofferen, het heeft niet gezorgd voor voldoende testcapaciteit, noch voor voldoende beschermingsmiddelen of meer en beter betaald zorgpersoneel.

Krachtsverhoudingen

De komende maanden zullen opnieuw spannend worden. Het kabinet heeft gezegd dat het geen nieuwe landelijke lockdown wil, maar neemt ook nauwelijks andere maatregelen. Die laksheid staat in groot contrast met de ernst van de situatie. In het Verenigd Koninkrijk is er grote paniek en lijkt een tweede lockdown onafwendbaar. Bij ons is de stemming heel anders, maar zoals Bas Thijs schrijft: het aantal positief geteste personen per honderdduizend is in Nederland ruim twee keer zo hoog.

Vanuit de horeca en andere sectoren is de druk opgevoerd om niet of zo min mogelijk in te grijpen. De extreemrechtse coronabeweging is sterk gemaakt met geld van ondernemers en de ongeloofwaardigheid van kabinet. Links heeft de afgelopen maanden gelukkig meer van zich laten horen, maar heeft verzaakt om met acties de druk vanaf de andere kant op te voeren: voor effectief indambeleid en herstel van zorgsysteem. In plaats daarvan kwam er een kansloze ‘online actie’.

Het wordt de hoogste tijd dat de stap naar echte acties wordt gezet. De politiek van dit kabinet is een grote bedreiging voor de volksgezondheid. Zolang links het toestaat zal die politiek alleen roekelozer worden.