Welkom in de klimaatchaos
Door Jeroen van der Starre
Wie dacht dat klimaatchaos een dystopisch toekomstbeeld was, komt bedrogen uit. De chaos is al volop gaande. In Siberië werd in mei een temperatuur gemeten van 33,2 ºC en in de Noorderlijke IJszee smelt het zee-ijs sinds halverwege juni zo’n 70 procent sneller dan normaal.
Het extreem warme weer leidt tot rampen: sinds mei zijn er een hele reeks aan grote bosbranden geweest en gedeeltelijk nog gaande in Australië, Zuid-Europa, Midden- Amerika en Canada. Een ernstige droogte in een groot deel van Afrika leidde dit jaar tot een hongersnood onder miljoenen Afrikanen. Zuid- Afrika had zelfs de meest extreme droogte in 112 jaar.
In dezelfde periode waren er enorme overstromingen in grote delen van Azië, Europa, de VS en Latijns-Amerika, maar ook in Saoedi-Arabië en Ghana. In China kwamen bij overstromingen begin juli zeker 186 mensen om; in juni stierven ook al 78 mensen door noodweer.
Blijvende schade
De blijvende schade van klimaatverandering aan de natuur neemt steeds ernstiger vormen aan. Tot nog toe is de helft van de koraalriffen ter wereld verloren gegaan. Van het Great Barrier Reef is nog slechts 7 procent niet aangetast door de verbleking die optreedt doordat algen het koraal verlaten als gevolg van de opwarming van het zeewater. Nog nooit was de verbleking zo groot als dit jaar. Verdere opwarming maakt het herstel van het koraal steeds minder waarschijnlijk. Het gevaar van uitsterven is reëel en zou catastrofale gevolgen hebben voor de biodiversiteit in zeeën en oceanen.
Dat de opwarming van de aarde enorme gevolgen heeft is geen verrassing, al blijken prognoses keer op keer te optimistisch en de gevolgen steeds sneller en groter dan verwacht. Het probleem is dat tot nu toe veel te weinig gebeurt om klimaatverandering te stoppen. Zo zijn in Nederland de afgelopen jaren drie nieuwe kolencentrales bijgebouwd, die 5,5 miljard euro hebben gekost en samen 12 miljoen ton CO2 uitstoten. Daarnaast verhoogde het kabinet de maximumsnelheid naar 130 kilometer per uur.
Bovendien ging het in hoger beroep tegen de gerechtelijke uitspraak in de klimaatzaak van Urgenda tegen de Nederlandse staat die het kabinet verplichtte zich aan zijn eigen doelstellingen te houden. De regering laat zo steeds opnieuw zien dat ze de bedrijfswinsten veel belangrijker vindt dan de levens van gewone mensen. Tegelijk illustreert het de waarde van de nobele, maar niet bindende intenties van Parijs vorig jaar.
Links
Helaas zoekt parlementair links op dit punt veel te weinig de confrontatie. Eind 2015 kwamen Samsom en Klaver met hun klimaatplan om kolencentrales te sluiten en het verlagen van de uitstoot wettelijk vast te leggen. Samsom houdt echter ook vast aan het hoger beroep in de Urgenda-zaak, dat grotendeels dezelfde inhoud heeft. Het lijkt dus vooral een verkiezingsstunt.
Van Klaver kennen we vooral de grote woorden en het gebrek aan actie. Naar aanleiding van Parijs zei hij: ‘Dit klimaatakkoord gaat de wereld veranderen. Het is de grootste stap vooruit op klimaatgebied in twintig jaar.’ Daarmee zaait hij vooral illusies in een tandeloze en vrijblijvende intentieverklaring. Geen goed teken voor wat zijn eigen plan in de praktijk zal voorstellen.
De overgrote meerderheid van de Nederlanders is een stuk serieuzer over klimaatverandering. Uit een opiniepeiling die nota bene in opdracht van Nuon werd gehouden blijkt dat 80 procent van de Nederlanders vindt dat de regering meer moet doen aan duurzaamheid, 75 procent wil dat de kolencentrales gesloten worden. Het sluiten van de kolencentrales zou de uitstoot van broeikasgassen in Nederland al met 31 procent verminderen. Maar ze zullen niet vanzelf verdwijnen.
Actie
We zien de afgelopen jaren een toename van het aantal acties tegen klimaatverandering. In Groningen was er hevig verzet tegen de gaswinning. Begin dit jaar gingen nog 700 Groningers de straat op. Hun acties hebben ertoe geleid dat de NAM minder gas mag winnen. Ook hoeven mensen die schade leden door de vele aardbevingen nu niet meer te bewijzen dat de NAM hiervoor verantwoordelijk is – als de NAM een claim betwist moet zij het tegendeel bewijzen.
In mei legden 4000 klimaatactivisten met directe actie de bruinkolenmijn in het Duitse Lausitz stil tijdens Ende Gelände. In juni blokkeerden tientallen activisten van Wij Stoppen Steenkool de kolencentrales in Rotterdam, Geertruidenberg en Eemshaven, en de kolenoverslag in Amsterdam.
Dit soort acties inspireren anderen en zetten druk op de klimaatvernietigers. Maar om de breedgedragen woede over klimaatvernietiging te vertalen in een echte massabeweging, moeten we de verbreding zoeken. In samenwerking met de vakbeweging moeten we klimaatbanen eisen. Werknemers bij de NAM die hun baan dreigen te verliezen, zouden prima aan het werk kunnen in de duurzame energiesector of woningisolatie.
Zo kunnen we laten zien dat de uitstootindustrie in niemands belang is en verbinden we klimaatrechtvaardigheid met sociale rechtvaardigheid, omdat beide uiteindelijk niet zonder elkaar kunnen.
Rectificatie. In het pagina 3-stuk van de papieren Socialist 286 is een oud stuk tekst blijven staan. Dat verwijst naar Robert Scribbler en Paul Beckwith, die uitspraken doen over de straalstromen. Deze observaties en conclusies worden echter door veel gerenommeerde klimaatwetenschappers betwist, zodat wij deze hier niet herhalen.