'We zullen elkaar nodig hebben'
Foto: GVB-personeel wordt toegesproken achter het Centraal Station, 7 april, 2011..
Door Ewout van den Berg
Collega’s uit Rotterdam en Den Haag, en ook van het al aanbestede openbaar vervoer in Utrecht waren met bussen naar de manifestatie gekomen. De stakende arbeiders vinden het vervelend voor de reizigers, maar vinden ook dat ze geen keus hebben. ‘Als we ons niet verzetten tegen de bezuinigingen van dit kabinet met gedoogsteun van de PVV wordt dit dagelijkse praktijk: 40 procent minder openbaar vervoer in Amsterdam.’ Er waren sprekers uit het vervoer, van oppositiepartijen en groepen die zich solidair hebben verklaard met de stakers. Zij werden af en toe onderbroken door ‘Haagse Harry’ die ‘PVV weg ermee’ schreeuwde.
Gesplitst
Een spreker van de vakbond vroeg het publiek zich te splitsen. Aan een kant van de lijn bleken de mensen te staan die hun baan mochten behouden, terwijl de 40 procent van degenen die ontslagen zouden worden aan de andere kant van de lijn stonden. Veel mensen probeerden na deze mededeling alsnog naar de andere kant over te steken. De opdracht maakte direct zichtbaar wat voor ingrijpende gevolgen de bezuinigingen van dit kabinet kunnen hebben op het openbaar vervoer in Amsterdam. Ineke van Gent van Groenlinks verklaarde later: ‘Als je nu niet de klos bent, dan ben je dat morgen. Deze rechtse hobby van het naar de knoppen helpen van het openbaar vervoer gaat niet gebeuren!’
De sfeer was strijdbaar. Het personeel is vast van plan de kabinetsplannen van tafel te vegen. Het is niet mogelijk om op een menselijke manier €120 miljoen te bezuinigen. Edith Snoey van Abvakabo FNV stelde dat het ‘niet de eerste keer was dat er actie gevoerd werd, en waarschijnlijk ook niet de laatste keer. Het gaat om banen, maar ook om mensen die straks niet meer naar het ziekenhuis kunnen. Hele dorpen zullen in de toekomst verstoken zijn van openbaar vervoer.’ Ze sprak over de ‘Haagse werkelijkheid’ waar politici willen bezuinigen terwijl partijleden in de steden hierover andere ideeën op na houden. Hiermee doelde ze op de VVD-wethouders van de grote steden die zich tegen de bezuinigingen hadden uitgesproken.
Jack Monasch van de PvdA wilde dit beeld graag nuanceren en vertelde over het nieuwe voorstel van de oppositiepartijen in de tweede kamer waarmee gemeenten zelf de ruimte krijgen om te bepalen of er aanbesteed zal worden. Op deze wijze proberen de partijen de PVV voor het blok te zetten. De partij had gezegd op te komen voor het openbaar vervoer, maar stemde in met de bezuinigingen van €120 miljoen. Met het nieuwe wetsvoorstel willen ze Wilders dwingen een keuze te maken.
Actie
Een werknemer van de GVU, vroeger ‘het mooiste bedrijf van Utrecht’, was blij met de aanwezigheid van de oppositiepartijen. ‘De PvdA staat nu aan de goede kant’ zei hij, ‘maar ze hebben ons vijf jaar geleden wel verkocht. Hun steun heeft onze kop gekost. De aanbesteding van Utrecht is een goed voorbeeld van hoe aanbesteding niet werkt. Als we niet oppassen gaat het met de andere gemeentelijke vervoersbedrijven precies zo.’ Hij vroeg het publiek ‘Pikken we dat?’ – ‘Nee’ – ‘Wat doen we eraan?’ – ‘Actie, actie, actie!’
Willem Bos van het Steuncomite Sociale Strijd sprak namens de Amsterdamse reizigers. Hij vond het jammer dat er voor was gekozen op een plekje achteraf de manifestatie te houden. ‘De acties vorig jaar van de schoonmakers hebben laten zien hoe belangrijk het is het publiek te betrekken bij de acties die je voert. Hopelijk kan de manifestatie volgende keer ergens centraal georganiseerd worden’. Willem Bos ontkrachtte ook het beeld dat ‘bezuinigen nu eenmaal noodzakelijk is’. Hij somde de riante bonussen van de afgelopen weken nogmaals op: ‘Scheepbouwer bij KPN 10 miljoen, Wijers 4 miljoen. Terwijl aan veel mensen wordt gevraagd een beetje in te leveren zijn de inkomens voor de rijkste mensen vorig jaar met 16 procent toegenomen.’
Op de manifestatie sprak Wêlat namens studenten van ‘Onderwijs is een recht’ een steunverklaring uit. Voor een demonstratie tegen de bezuinigingen op Hoger Onderwijs een paar weken eerder had het GVB een solidariteitsverklaring uitgegeven. Hij stelde dat ‘toegankelijk onderwijs en toegankelijk openbaar vervoer beide onder vuur liggen’. En dat alleen door samen op te trekken de bezuinigingen gestopt kunnen worden.
Rechter
Volgende week leggen de arbeiders van het vervoer in Rotterdam het werk neer, een week later de collega’s in Den Haag. Daarna volgen er, als de heren en dames politici niet luisteren, mogelijk hardere acties, De stakingen zijn momenteel beperkt een halve dag buiten de spits, in estafette tussen de steden. Dit is zowel om het publiek te ontzien, als uit vrees van de vakbondsleiding voor een juridisch conflict. Bij elke nieuwe actie toetst de rechter of deze ‘proportioneel’ is: dus of het redelijk is om actie te voeren, en of het kabinet genoeg tijd heeft gehad om te reageren.
Dit geeft ook de potentiële beperkingen aan van de huidige acties. De grote ambtenarenstaking van 1984 is precies langs deze lijnen tot stilstand gekomen – en gebroken. De rechter vond toen dat de acties, waaraan ook postarbeiders deelnamen, ‘onevenredige’ schade toebrachten aan derden, en hij verbood de staking. Dit was mede mogelijk omdat het ook toen een bewuste FNV-strategie was om het ‘netjes’ te doen – dus niet escaleren. Ook in oktober 2009 verbood de rechter een vervoersstaking, met als bizar ‘argument’ dat er geen collectieve onderhandelingen liepen, en er ‘dus’ geen arbeidsconflict kon zijn. Daaruit moeten we twee conclusies trekken: de rechter staat niet aan onze kant, en het moment om een zo breed mogelijke solidariteit te organiseren is nu.
Volgens buschaffeur en onbezoldigd Abvakabo-bestuurslid Ger Geldhof kan dit nog eens een lange strijd gaan worden waarin werknemers samen sterk moeten staan. ‘Je kunt je borst natmaken, er komen hardere acties aan. We zullen elkaar nodig hebben.’