Wat is escalatie in de universiteitsopstand voor Palestina?

Studentenkampementen en -bezettingen leidden tot een indrukwekkende opleving van de pro-Palestinabeweging. Het initiatief en de strijdbaarheid van de studenten wijzen de rest van de beweging de weg. Elke dag dat een kampement blijft staan is een overwinning.
Door vreedzame tentenkampen in tal van steden met geweld te ontruimen en studenten op de universiteiten aan te vallen, hebben universiteiten en gemeenten laten zien waar ze staan. Ze steunen Israëls genocide en deinsen er niet voor terug het recht op protest uit te hollen. De afgelopen weken zijn dus verhelderend en activerend geweest voor een breder strijdbaar links in Nederland.
Het is belangrijk om nu discussies te voeren over vervolgstappen: wat is escalatie in deze strijd en hoe kan de beweging winnen? In online veel gedeelde beelden was bijvoorbeeld te zien hoe na de walk-out uit de UvA op 13 mei een aantal beeldschermen werd vernield. Eén groep activisten stelde hierop dat ‘ontregeling en financiële schade ons in staat stelt te spreken in een taal die het CvB begrijpt’.
Om te zien waarom deze strategie van een kleine groep problematisch is, hoef je alleen maar te kijken naar het resultaat. Het gaf rechtse en liberale media en politici juist de kans om de pro-Palestinabeweging te delegitimeren en, belangrijker, maakt het lastiger om sympathiserende collega’s en medestudenten te overtuigen hun passieve steun om te zetten in actieve steun voor het recht om te demonstreren en voor de eisen van disclose, boycott, divest.
Strategie
Kampementen en bezettingen zijn vruchtbare tactieken voor studentenbewegingen. De barricades in Amsterdam zorgden ervoor dat studenten minder makkelijk konden worden ontruimd, al belemmerden ze vaak ook het contact met sympathiserende studenten en medewerkers. Daarnaast inspireerden de beelden van straatstenen op barricades, met referenties aan een revolutionaire traditie van de Parijse Commune tot mei 1968 en het heden.
Wel is van belang dat de kampementen een doel blijven dienen en naar buiten gericht zijn. In Groningen hebben kampementsleden een ‘infopoint’ opgetuigd waar flyers met uitleg over aspecten van het kampement beschikbaar zijn en worden teach-ins georganiseerd. De kampementen kunnen plaatsen voor discussie vormen, om de beweging te versterken en verscherpen. Ze kunnen dienen om nieuwe mensen te bereiken, te activeren, en om de beweging te verbreden.
Hierbij is de houding ten opzichte van de media ook een belangrijk discussiepunt. Wanneer (extreem) rechtse media, zoals De Telegraaf, GeenStijl of PowNews, voorbijkomen, functioneert dit als een minitegenprotest. Het is lovenswaardig hoe gedisciplineerd studenten zijn in het afsluiten en negeren van dit soort provocaties.
Tegelijkertijd is het belangrijk je verhaal te vertellen aan liberale media zoals NOS, Het Parool of regionale media. Zulke media doen vaak zeer problematisch verslag van Israëls apartheidsregime en genocide op de Palestijnen, maar moeten niettemin gebruikt worden door de beweging. Zo bereiken de eisen van de kampementen de bredere maatschappij.
Verbreding
De kern van de socialistische strategie is dat de werkende klasse de bazen haar wil kan opleggen door massale tegenmacht op te bouwen. Universiteitsbesturen zijn de afgelopen weken niet het meest geschrokken van vernielingen, maar van de brede solidariteit van medewerkers voor de eisen van studenten. Dit werd zichtbaar door de massaliteit van de walk-outs. Het is belangrijk dat we hierop voortbouwen en de steun onder medewerkers verder vergroten.
Dit gaat verder dan alleen de noodzaak voor universiteiten en hogescholen om de banden met Israëlische instellingen te verbreken. Onderwijsinstellingen moeten ook de geplande inperkingen van het demonstratierecht intrekken. Hierover publiceerden de gezamenlijke vakbonden voor universiteiten en hogescholen op 17 mei een protestbrief. De Rijksuniversiteit Groningen lijkt nog verder te gaan. Aan de filosofiefaculteit worden academische evenementen aan banden gelegd uit angst voor pro-Palestijnse ideeën.
Medewerkers van de Universiteit van Amsterdam zijn in gesprek met de FNV om vanuit de vakbond eisen te stellen over de vrijheid van meningsuiting, het demonstratierecht, en over het verbreken van institutionele banden met grove schenders van mensenrechten en internationaal recht zoals Israël. Dit zou een belangrijk precedent vormen voor vakbondssteun voor BDS-acties in andere sectoren van de economie.
Het is ook belangrijk gezien de aanval op de universiteiten door het komende kabinet. De vier partijen willen onder andere 1,1 miljard euro bezuinigen op het Wetenschapsfonds en willen het aantal internationale studenten fors beperken. De partijleiders van de vier partijen stonden niet alleen achter het gewelddadige politieoptreden van de afgelopen weken, maar hebben ook weinig op met wetenschappelijk onderzoek naar bijvoorbeeld de klimaat- en biodiversiteitscrisis.
Laat de studentenbeweging voor Palestina ook het startschot zijn voor meer strijdbaarheid op de werkvloer en straat om dit destructieve extreemrechtse beleid af te wijzen.
_________________________________________________________________
Layal, medewerker Universiteit Utrecht:
‘Studenten zijn een drijvende kracht’
‘In 2021 richtte ik samen met collega’s de voorloper van Dutch Scholars for Palestine op. Toen waren we met tien of twintig mensen, nu met meer dan honderd. Met steun van The Rights Forum en het European Legal Support Center dienden we een WOB-verzoek in. Dat verzoek vraagt universiteiten openheid van zaken te geven over hun banden met Israëlische universiteiten en van welke zionistische financieringsinstanties ze fondsen ontvangen. Uiteindelijk werd dat WOB-verzoek een rechtszaak. We hebben die gewonnen en krijgen nu inzicht in universitaire relaties tot 2022.
Totale radiostilte
Eind november dienden we een verklaring in bij het College van Bestuur (CvB) die zo’n 1200 personeelsleden en studenten uit Utrecht ondertekenden. Wekenlang hebben we moeten wachten op een antwoord. Wat uiteindelijk volgde waren verachtelijke statements.
We hebben als stafleden ook bijeenkomsten georganiseerd, waarvan één met mede-BDS-oprichter Omar Barghouti. Ikzelf ben betrokken bij het ondersteunen en beschermen van studentenacties tegen het geweld van de politie bij het kampement. Ook sta ik in contact met de FNV om te kijken bij welke acties de vakbond zich kan aansluiten.
Twee strategieën
We hebben twee strategieën. De ene is gericht op het beïnvloeden van het CvB: verklaringen schrijven en met het CvB vergaderen, want het CvB is de hoogste autoriteit en heeft beslissingsrecht. De andere strategie is horizontaal mobiliseren: we zijn steeds meer gaan samenwerken met studenten en bijvoorbeeld New Neighbours, een Utrechtse groep die zich uitspreekt tegen de genocide.
We realiseren ons dat verandering alleen mogelijk is bij een brede basis van steun. Dat betekent ook dat je moeilijke gesprekken moet voeren met collega’s, vooral met degenen die na acht maanden nog steeds niet overtuigd zijn van het nut van de boycot.
Volgende fase
Ik sta volledig achter de studenten. Ze vormen echt een drijvende kracht en stem van hoop. Ondanks al het geweld en ondanks dat hun eigen universiteit ze door de politie laat arresteren, blijven de studenten doorgaan. De autoriteiten kunnen doen wat ze willen, maar ze zullen ons niet stil krijgen.
De volgende stap is dat we een openbare vergadering met de universiteit met medewerkers en studenten bijeenroepen om te discussiëren over hoe de universiteit reageert op onze verzoeken. Het CvB zegt dat ze een toetsingscommissie willen opzetten, maar we weten hoe dit soort mechanismen werken. Daarnaast komt de zomervakantie eraan; we zijn bezorgd over hoe de protesten verder gaan.’
_________________________________________________________________
Evalien, student Universiteit Leiden:
‘De weg vooruit is escalatie’
‘De afgelopen weken is er een broodnodige stap gezet: escalatie. Zelf ben ik in Amsterdam, Den Haag (Universiteit Leiden) en Delft geweest. Drie verschillende situaties, maar waarin iedereen snel leert en zich aanpast aan de omstandigheden. Ondanks dat achtergrondinformatie cruciaal is, leert men in het moment vaak het snelst.
Dat de universiteit politiegeweld tegen eigen studenten verkiest boven het verbreken van samenwerkingsverbanden met Israël, laat zien hoe het systeem in elkaar zit. De universiteiten negeren al jarenlang de oproep tot het boycotten van en desinvesteren uit de bezetting.
De ontwrichting en escalatie die studenten nu teweegbrengen, krijgen veel aandacht en leidden tot zoveel druk dat de universiteiten zich proberen te redden met ongeloofwaardige, tijdrekkende onderzoekscommissies en onderhandelingen met studenten. Maar het is simpel: over de eisen valt niet te onderhandelen.
Universiteiten zullen vroeg of laat gehoor moeten geven. Men praat al meer dan 76 jaar. De genocide is al acht maanden gaande. Men luistert pas zodra het dagelijks leven verstoord wordt en er een risico op materiële schade bestaat.
De weg vooruit is escalatie, het opzetten van een verenigd front bestaande uit verschillende universiteiten en een strategie die ervoor zorgt dat we onze energie en acties richten op de meest cruciale punten. Uiteindelijk moet dat leiden tot een domino-effect waardoor de ene na de andere universiteit permanent banden verbreekt met de Israëlische bezetting.