Wat denken socialisten van het IQ-debat?
De wereldkaart van IQ (boven) en bruto binnenlands product lijken opmerkelijk sterk op elkaar
Door Mark Kilian
‘Racisme? Het gaat op de arbeidsmarkt om IQ’, beweerde Ramautarsing in 2016 in een interview met Brandpunt. En ‘door IQ-testen weten we het gemiddelde IQ van bevolkingen. En wat blijkt? Er is een verschil in IQ tussen volkeren. Dat is wetenschappelijk bewezen.’
Daarom had D66-minister Ollongren van Binnenlandse Zaken Forum in haar Burgemeester Dales lezing op 3 februari verweten: Baudet ‘laat het dus onweersproken als zijn partijgenoten openlijk discrimineren op basis van ras.’ Baudet tweette aangifte te zullen doen van ‘smaad’.
In het lijsttrekkersdebat stelde Pechtold dat Forum verder gaat dan de PVV, door behalve op geloof ook te discrimineren op geslacht, geaardheid en ras – en onderbouwde dat met Baudets eigen woorden.
Die moest deels bakzeil halen: ‘Er zijn verschillen tussen allerlei bevolkingsgroepen en landen in de wereld, op allerlei gebieden. Nederlanders zijn gemiddeld een beetje langer dan Italianen en Chinezen hebben gemiddeld een wat hoger IQ… Dat heeft onder andere met voeding te maken, de kwaliteit van het onderwijs’. Maar waarom maakt Baudet zich dan druk over de ‘homeopathische verdunning’ van het Nederlandse volk?
Determinisme
Dat we rassen zouden kunnen onderscheiden is het startpunt van biologisch determinisme, dat ‘ras’ vervolgens koppelt aan genen, IQ en gedrag. Deze pseudowetenschap maakt een comeback.
De mensheid is afkomstig van één vooroudergroep op het Afrikaanse continent, enkele honderdduizenden jaren terug. Tussen 80.000 en 50.000 jaar geleden begonnen ze zich te verspreiden, en deels aan te passen aan nieuwe klimaten. Sommigen kregen een compacte lichaamsbouw, of verloren hun pigment.
Maar hoe we rassen ook definiëren, mensen delen 100 procent van onze genen en 99,9 procent van de variatie daartussen. Genen bepalen bovendien niet alles: mensen hebben er nauwelijks méér dan een rondworm maar zijn veel complexer. De genetische variatie tussen ondersoorten (‘rassen’) bij dieren is vele malen groter.
Omdat de grenzen tussen rassen niet hard zijn, maar erg onduidelijk, zien serieuze biologen zich genoodzaakt om de mensheid als één soort te behandelen.
De bewering dat ‘ras’ en IQ gekoppeld zouden zijn, is een recept voor volkerenmoord. Auschwitz werd gerechtvaardigd met eugenetica: dat gaf de beelden van de ‘leugenachtige Jood’ en de ‘asociale Zigeuner’.
In deze lijn schreef de psycholoog Richard Lynn in 1974: ‘Wat nodig is, is niet een genocide, of het vermoorden van populaties van incompetente culturen, maar we moeten wel realistisch nadenken over het uitfaseren van dit soort mensen.’ Lynn is niet zomaar een figuur: hij zit nu in de ‘editorial advisory board’ van Elsevier, dat onder meer The Lancet en Cell publiceert, vertelde journalist Angela Saini in de Volkskrant.
In 1994 publiceerden Richard J. Herrnstein en de politieke wetenschapper Charles Murray The Bell Curve. Ook zij beweerden dat intelligentie ‘een betere voorspeller’ is van inkomen, ongehuwde zwangerschap en misdaad, dan sociale factoren.
Deze reactionairen schreven: ‘De technisch exacte omschrijving van het Amerikaanse vruchtbaarheidsbeleid is dat het geboorten bij arme vrouwen subsidieert, die onevenredig vertegenwoordigd zijn aan de lage kant van het intelligentiespectrum. We dringen erop aan dat dit beleid, in de vorm van een uitgebreid steunnetwerk van geld en diensten voor vrouwen met een laag inkomen die baby’s krijgen, wordt gestaakt.’
Het boek had internationaal enorme impact, maar de methodologie was fout.
Foute methode
Biologisch deterministen hebben een obsessie met ras, sekse en geaardheid. Om hun vooroordelen te bevestigen maken ze minstens zeven wetenschappelijke fouten. Ten eerste willen ze alle individuen indelen in rassen naar huidskleur, wat al dubieus is.
‘In Amerika levende Aziaten scoren gemiddeld 105, Europeanen 100, en Afrikanen tussen de 85 en 90 op een genormeerde IQ test’, zei evolutionair psycholoog Mark van Vugt (VU) al in 1994. Dat zal kloppen maar negeert wel dat de verschillen binnen de groepen groter zijn dan tussen de groepen onderling. Die cijfers zijn niet ‘significant’, zoals statistici zeggen. Vertaald: ‘ze lijken er te zijn, maar we weten het niet zeker’. Dat is het tweede punt.
Ten derde reframen deterministen een statistisch verband (‘correlatie’) onmiddellijk als een oorzaak-gevolg-relatie. Ras of IQ worden als oorzaak gezien, en armoede of criminaliteit als gevolg.
Maar, zei hoogleraar crossculturele psychologie Fons van de Vijver in EenVandaag: ‘We hebben heel veel landen vergeleken en dan blijkt dat de kwaliteit van het onderwijs in een land een hele goede voorspeller is van een IQ en dat is nou juist het grote probleem van het vaststellen van het IQ… In onze westerse maatschappij zijn de IQ-scores in het afgelopen eeuw gigantisch gestegen. Tegelijkertijd is de kwaliteit van ons leven en de kwaliteit van het onderwijs enorm gestegen. We weten dus ook uit deze gegevens dat de effecten van de omgeving gigantisch zijn. Dus je kunt niet zomaar zeggen dat de verschillen die je nu vindt tussen verschillende volkeren, genetisch bepaald zijn.’
Ten vierde, als twee dingen correleren, kan het zijn dat je de grondoorzaak niet kent. Land of etnische groep kan schijnbaar samenhangen met IQ omdat de variabele inkomen niet bekend is, die voor beide de onderliggende factor is. Rijken kunnen betere scholen betalen.
Mark van Vugt suggereerde: ‘Misschien hebben Afrikanen minder vertrouwen in elkaar omdat ze weinig ervaring hebben met goede, democratische instituties en wellicht scoren Chinezen hoger op een IQ test omdat educatie zeer belangrijk wordt gevonden in hun cultuur.’
Hermetisch
Ten vijfde is het deterministische model hermetisch: ras (of IQ) ‘moet’ als oorzaak figureren omdat het doel van tevoren altijd was om vooroordelen te bevestigen. Het niet overwegen van alternatieve modellen is één van de hoofdkenmerken van pseudowetenschap. Ook Ramautarsing is uit op victim blaming, niet het aanpakken van armoede.
Ten zesde is ‘intelligentie’ of IQ geen objectief feit. Alfred Binet, de geestelijke vader van de IQ-test, protesteerde tegen zulk ‘lomp pessimisme’ terwijl zijn test was bedoeld als diagnostisch instrument ter ondersteuning. Het was bedacht voor onderwijzers en psychologen. Daarom zijn de vragen verdwenendie jongens en meisjes onderscheiden – maar vragen die klasse en etnische groepen onderscheiden niet. Cultuurvrije tests bestaan niet, schreef ook emeritus hoogleraar psychologie P. J. Drenth in Trouw.
Daarom is er geen gen voor IQ, en is IQ niet statisch. Het verschil dat bepaald is tussen zwarten en witten in de VS daalt gestaag. Zwarte en witte kinderen die uit arme gezinnen door meer welvarende worden opgenomen groeiden in één studie 13 IQ-punten.
Daarom antwoordde de psycholoog E. G. Boring ooit op de vraag wat ‘intelligentie’ eigenlijk was: ‘Datgene wat intelligentietests meten.’ Het is niet eens een cirkelredenering, maar een zelfverwijzing.
Tot slot: vrijwel alle deterministen manipuleren hun gegevens. Genoemde Richard Lynn verzamelde steekproeven uit alle landen met de IQ-normen uit Groot-Brittannië en vond een correlatie tussen bruto binnenlands product en IQ van 0,7. Hoogleraar gedragswetenschappen Jelte Wicherts controleerde Lynns werk.
Er zijn circa 17 studies naar IQ gedaan in Nigeria, de variatie in IQ bleek tussen de studies erg groot te zijn. Op één test haalden 800 scholieren een gemiddelde van ongeveer 95. Het bleek dat Lynn uitsluitend de drie met het laagste IQ gebruikte. Een IQ van boven de 75 vond Lynn zélf niet representatief, en liet hij weg. Dat soort dataselectie is onverkort wetenschapsfraude. Zo heeft biologisch determinisme een lange traditie van pseudowetenschappers, van Francis Galton, Cyril Burt, Charles Murray en recent Nicholas Wade, met zijn boek A Troublesome Inheritance: Genes, Race and Human History.
Zo kan een pseudowetenschap voortbestaan: gesteund door armoedige logica en op maat geknipt ‘bewijs’. Het onderschrijven van deze logica maakt van Forum een racistische partij (naast seksistisch en homofoob), ook als het dat niet toegeeft.
Noot. Ramautarsing is inmiddels binnen FvD gedegradeerd (maar niet verdwenen). Inzake het IQ-debat heeft Baudet gezegd het laatste woord aan ‘de wetenschap’ te willen laten. Daar bevindt hij zich in historisch dubieus gezelschap: de vorige beweging die werd gelanceerd in een bierkelder was namelijk geassocieerd met pseudowetenschap. En met boekverbrandingen, weet u nog?