Waarom zouden we de euro redden?

Waarom zijn de Europese leiders zo gebrand op het behoud van de gemeenschappelijke munt, zelfs als dat enorme misère veroorzaakt voor de Griekse arbeiders? Wat is nu eigenlijk de kern van het europroject?

Door Dave Sewell

Het politieke establishment van heel Europa is vervuld van angst bij het vooruitzicht dat het project van de Europese eenheidsmunt uit elkaar kan vallen. Ze zijn wanhopig op zoek naar een deal zodat Griekenland niet uit de euro stapt of die Griekenland voldoende isoleert om de overige 16 eurolanden bij elkaar te houden.

Het is niet meteen duidelijk waarom de heersende klasse zoveel moeite wil doen om de euro te behouden. Een eenheidsmunt is misschien handig, maar het rechtvaardigt toch zeker niet de verpletterende bezuinigingen die de Grieken nu worden opgelegd?

De gemeenschappelijke munt is echter enorm belangrijk voor de heersende klasse van Europa. Samen met de Europese Unie (EU) heeft de euro de Europese bazen geholpen om een groter gewicht te krijgen binnen het mondiale kapitalisme.

De euro werd in 1999 ingevoerd toen de wereldeconomie groeide. Hij creëerde een kant-en-klare markt voor Duitse export en zorgde voor enorme winsten van Duitse, Franse en Britse banken. De eenheidsmunt werd aangeprezen als het logische resultaat van een langer proces van economische eenwording van Europa.

Maar een gemeenschappelijke munt had ook andere gevolgen voor zwakkere economieën zoals Griekenland en Portugal. Het ketende deze aan dezelfde hoge wisselkoersen en lage rentes als de sterke Duitse economie. Dit maakte het moeilijker voor hun om goederen te exporteren. Het betekende ook dat ze overspoeld werden met goedkope leningen die opgedrongen werden door financiële instellingen uit de rijkere Noord-Europese landen.

Onbalans

Deze onbalans tussen de landen in de ‘kern’ en ‘perifere’ eurolanden zat vanaf het begin ingebakken in de euro. Dat is de basis van de schuldencrisis in landen als Griekenland en Spanje – niet de ‘luiheid’ of ‘hebzucht’ van arbeiders zoals onze hypocriete leiders beweren.

Het ‘beginsucces’ van de euro kwam voort uit de economische groei. Maar zoals alle zeepbellen moest deze ook barsten. Eind 2007 brak er een financiële crisis uit op de Amerikaanse hypotheekmarkt. Deze verspreidde zich snel door het wereldwijde financiële systeem toen banken ontdekten dat zij ook deze waardeloze ‘vergiftigde’ bezittingen hadden.

Op dit moment zijn regeringen over de hele wereld erop gebrand om via wrede bezuinigen het geld terug te krijgen dat ze hebben uitgegeven om de banken te redden. Met name de Duitse heersende klasse is vastbesloten om de schulden te innen die zijn opgebouwd tijdens een decennium van industriële groei in Duitsland.

Dus de euro is veranderd, van een mechanisme voor kredietverstrekking in een mechanisme om bezuinigingen op te leggen. Zolang de landen met de meeste schulden in de euro blijven, zullen ze geketend zijn aan hun steeds verder stijgende schuld.

Ze worden gegijzeld door de EU, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds. Deze ‘trojka’ van instituten beloofde om een deel van de schuld af te betalen door geld direct naar de bankiers te sturen. Maar in ruil daarvoor eisen zij bezuinigingen die een totale verwoesting zullen aanrichten.

Het heldhaftige verzet van de Griekse arbeiders heeft zich tegen deze chantage gekeerd. Medisch personeel weigerde om kosten in rekening te brengen bij ziekenhuisbezoek. Arbeiders van energiecentrales weigerden om de elektriciteit af te sluiten voor de armen. Er zijn inmiddels zoveel algemene stakingen geweest dat de vakbonden deze nu binnen 48 uur kunnen organiseren.

Verzet

Het verzet tegen de bezuinigingen verspreidt zich nu verder door Europa. De markten wilden dat Nicolas Sarkozy werd herkozen als president van Frankrijk, maar de kiezers stemden hem weg. De Nederlandse regering is gevallen omdat ze het niet eens werden over de bezuinigingen. Later deze maand zullen de kiezers in Ierland waarschijnlijk een nieuw EU-verdrag over bezuinigingen verwerpen in een referendum.

De heersende klasse heeft op al deze ontwikkelingen gereageerd met paniek. Zij waarschuwen voor hoge kosten wanneer Griekenland uit de euro stapt. Sommigen zeggen dat een Griekse exit meer dan 800 miljard euro zal kosten en tot een nieuwe recessie zal leiden in Europa. In deze berekening zijn de astronomische bedragen nog niet opgenomen die nodig zullen zijn om te zorgen dat Spanje en Italië niet ook uit de euro vallen.

Het zou al te laat kunnen zijn voor de euro. De afgelopen week is meer dan 700 miljoen euro van de Griekse banken gehaald, en een miljard uit de noodlijdende Spaanse bank Bankia. Door het uiteenvallen van de euro zouden banken kunnen omvallen, omdat al meer dan 2 biljoen euro aan staatsschulden zijn gedevalueerd.

De gevolgen van de mislukkende euro zullen dus gevoeld worden door de gewone mensen in Europa. Maar dat betekent niet dat we moeten instemmen met de chantage dat we moeten bezuinigen om de eurozone bij elkaar te houden. Een beleid die kant op zal de onderliggende problemen niet oplossen.

Zowel binnen als buiten de euro is het kapitalisme verwikkeld in een diepe crisis. De enige uitweg die de heersende klasse heeft is dat ze de arbeiders laten betalen. En onze enige optie is om terug te vechten. Dat betekent het afwijzen van de euro. Deze munt is opgericht door en voor de bazen, en wordt nu in stand gehouden ten koste van ons.

Dit artikel is vertaald van de Socialist Worker.