Waar gaat de SP heen?
Dit wijst erop dat de SP voor een belangrijke keuze staat. Neemt de SP de plaats in van de PvdA als sociaal-democratische partij, of bouwt ze aan een sociale macht tegenover het neoliberalisme?
Twee belangrijke factoren hebben de SP groot gemaakt. De eerste is de groeiende afkeer van het neoliberalisme en de markt. De tweede factor is de medeplichtigheid van de PvdA aan de sociale afbraak. Het neoliberalisme begon vanaf de jaren tachtig als een project om de winsten te laten stijgen. De PvdA schoof ondertussen naar rechts en schudde onder Wim Kok haar ‘ideologische veren’ af. Als commissaris bij onder andere ING en Shell symboliseert hij het levenspad van de PvdA. De ruimte die de PvdA aan de linkerkant open liet, is langzaam opgevuld door de SP.
Uit deze ontwikkeling hebben veel SP-bestuurders een begrijpelijke maar gevaarlijke conclusie getrokken. Zij beredeneren dat de SP alleen verder kan groeien als ze de slag met de PvdA wint en in de regering komt. Een voorproefje van wat deze oriëntatie in de praktijk betekent zagen we tijdens de vorige verkiezingen. Marijnissen wekte even de suggestie dat de SP ook met het CDA zou willen regeren. En standpunten rond de NAVO, het koningshuis en de topinkomens werden verwaterd. Ook de dubbele houding rond het thema racisme en de huiverigheid om hard de strijd aan te binden tegen politici als Wilders, heeft veel te maken met de angst voor stemmenverlies. 
Wat deze logica begrijpelijk maakt is de druk die het winnen van stemmen op elke partij uitoefent. Maar door die logica door te trekken zou de SP in de voetsporen van de PvdA treden. Het probleem is dat eenmaal in de regering, de druk om naar rechts te schuiven alleen maar toeneemt. Een voorbeeld. Op 10 november berichtte het Financieel Dagblad dat de topmannen van vier Nederlandse multinationals een brandbrief naar Wouter Bos (minister van financiën) hebben gestuurd waarin ze hun ‘zorgen’ uitspreken over de fiscale aanpak van topinkomens. Wat er precies in stond werd niet bekend gemaakt, maar ING-topman Tilman gaf een hint. Hij zei dat ING mogelijk het hoofdkantoor naar het buitenland verhuist als ‘het vestigingsklimaat’ niet verbetert. Deze druk is een klein voorbeeld van wat de SP te wachten staat in de regering.
Maar is er dan een alternatief? Het doel van socialisten is niet het winnen van verkiezingen, maar het veranderen van de wereld. Daarbij zijn verkiezingen belangrijk, maar alleen als ze gebruikt worden om een macht van onderaf op te bouwen, tegenover die van de ING’s van deze wereld en hun staten. Het opbouwen van zo’n tegenmacht is een kwestie van lange adem, via acties, campagnes, stakingen en bewegingen die zoveel mogelijk mensen bij elkaar brengen en hun zelfvertrouwen vergroten. Zonder sterke sociale bewegingen die fundamentele veranderingen afdwingen, zal de electorale winst van de SP op lange termijn geen stand kunnen houden.
De potentie voor het opbouwen van sociale bewegingen is aanwezig. Nog maar vier jaar geleden demonstreerden honderdduizend mensen tegen de oorlog tegen Irak. Op 2 oktober 2004 demonstreerden 300.000 vakbondsleden tegen de sociale afbraak. Op kleinere schaal komen ook nu nog mensen in beweging, tegen de sluiting van hun bedrijf, tegen marktwerking in de zorg, voor het terugtrekken van de troepen uit Afghanistan, voor een betere toekomst voor schoonmakers, tegen kapitalistische globalisering en het toenemende racisme.
In tegenstelling tot andere partijen is de SP bij deze acties vaak aanwezig, maar socialisten hebben een grotere uitdaging als ze het opbouwen van een tegenmacht serieus nemen. De SP ziet zich vooral als de parlementaire bondgenoot van sociale bewegingen. Lange tijd is de SP trots geweest op de combinatie van haar ‘parlementaire en buitenparlementaire werk. Het laatste wordt echter steeds meer ondergeschikt aan het eerste.
Deze kritiek betekent niet dat we het als onze taak zien om vanaf de zijlijn de SP met adviezen te bestoken. Ons argument is juist dat socialisten een actieve rol moeten spelen in het opbouwen en versterken van sociale bewegingen en het ontwikkelen van een kritische analyse die onze strijd versterkt en richting alternatieven wijst. Als Internationale Socialisten hopen we dat te kunnen doen met meer activisten, van zowel de SP als daarbuiten.