‘Vrouwen moeten zelf beslissen wat ze op hun hoofd dragen’
Foto: demonstratie van moslima’s in Vlaanderen vorig jaar
Door Sinsia van Kalkeren
‘Het hoofddoekverbod heeft ervoor gezorgd dat de sfeer in België een stuk onverdraagzamer is geworden.’ Ida Dequeeker is een van de oprichters van BOEH en al jaren actief in de vrouwenbeweging. Zij gaat nu de strijd aan met het hoofddoekverbod dat in delen van België al van kracht is.
Dequeeker is atheïst en draagt geen hoofddoek. Toch merkt ze dat er een verharding is op straat en in het publieke debat: ‘Door het verbod heeft rechts aan zelfvertrouwen gewonnen. Collega’s van BOEH die wel een hoofddoek dragen krijgen hatelijke opmerkingen op straat. We krijgen bij BOEH hatemails binnen. Door het verbod denkt iedereen alles maar te kunnen zeggen. Het is heel moeilijk om een genuanceerd debat te voeren, het enige wat er van rechts komt zijn scheldpartijen.’
BOEH werd in 2007 opgericht. Directe aanleiding was het plan van de gemeente Antwerpen om een hoofddoekverbod in te voeren voor personeel met een publieke functie. ‘Sommige vrouwen werkten al tien jaar bij de gemeente en ineens moesten ze hun hoofddoek af doen. Van de ene op de andere dag. Ik vind dat vrouwen zelf moeten beslissen wat ze op hun hoofd dragen.’
Dat het verbod op flinke steun uit de bevolking kon rekenen, is volgens Dequeecker niet zo gek: ‘Na 11 september 2001 verhardde het klimaat tegen moslims al direct. Na de val van het communisme was er nauwelijks nog een gemeenschappelijke vijand en met de aanslagen was die gevonden: de islam.’
‘Daarbij hebben we al sinds de jaren tachtig te maken met een neoliberaal offensief en een steeds zwakker wordende vakbond. Alles is ineens onze “eigen verantwoordelijkheid”. Dus als migranten een achterstand hebben, zal dat ook wel hun eigen schuld zijn, is de gedachte. Over sociaal-economische verhoudingen en hoe die invloed hebben op de levens van mensen, wordt nauwelijks nog gesproken. In die context kan islamofobie de kop opsteken.’
Het irriteert Dequeecker dat feminisme tegenwoordig haast een rechts thema is geworden. ‘Zelfbeschikking is eigenlijk het sleutelwoord. Feministen vergeten tegenwoordig wel eens dat dit juist het centrale uitgangspunt van de vrouwenstrijd is. Of het nu gaat om abortus, werk of een hoofddoek: vrouwen moeten zelf kunnen kiezen wat ze willen. Rechts gebruikt de term “feminisme” nu om hun islamofobe denkbeelden te vergoelijken. Wij moeten ons niet voor dat karretje laten spannen.’
Volgens Dequeecker heeft BOEH een positief effect op het maatschappelijk debat: ‘Het verbod in Antwerpen was een zoethoudertje voor uiterst rechts. De gemeente dacht dat ze dat wel even konden doordrukken. Maar de maatregel had directe invloed op de levens van medewerkers. Wij laten zien dat je in actie kunt komen, dat geeft zelfvertrouwen. Bovendien mengen zich nu voor het eerst moslima’s in het debat die stuk voor stuk sterke vrouwen zijn – vrouwen die voor zichzelf opkomen. Daardoor verandert het beeld: moslima’s zijn geen slachtoffers, maar volwaardige burgers.’
Inmiddels is BOEH vooral druk in de weer tegen een dreigend hoofddoekverbod op alle Belgische openbare scholen. Via de Raad van State wil de club voor elkaar krijgen dat het parlement er een uitspraak over moet doen.
De eerste overwinning is inmiddels binnen: in maart schorste de Raad het verbod. Een hoofddoekverbod op openbare scholen kan dus voorlopig niet doorgaan. Dequeecker: ‘Dit is pas het begin. We hebben allerlei acties door het land, petities, ludieke acties, noem maar op. We beseffen dat ons een lange strijd te wachten staat, maar van strijd word je sterker.’
Ida Dequeeker is samen met advocate Famile Arslan spreker op de discussiebijeenkomst ‘Baas op eigen hoofd – argumenten tegen een hoofddoekverbod’ op het Marxisme Festival op 24 en 25 april