Voorbereiden op Prinsjesdag

Het is bijna maandelijks dat CPB en CBS hun prognoses over de recessie moeten bijstellen. Volgens de laatste cijfers zal de economische krimp zeker 5 procent bedragen. Deze zomer worden meer ontslagen verwacht, terwijl Prinsjesdag in het teken zal komen te staan van verdergaande bezuinigingen. Hoogste tijd voor een alternatief van de vakbeweging en links met één centrale boodschap: laat de rijken de crisis betalen.

Door Bart Griffioen

Sinds het begin van de crisis hebben al 84 duizend mensen in Nederland hun baan verloren. Na de zomer wordt een snelle toename van de jeugwerkloosheid verwacht. Het meest schrille contrast is te zien bij staatsbedrijf ABN-AMRO; daar staan 6000 banen op de tocht terwijl de bank eerder met miljarden aan subsidie gered werd en Gerrit Zalm er een jaarsalaris van 750.000 euro opstrijkt.

Duidelijk is dat kabinet en bedrijfsleven zich klaarmaken voor een oorlog om gewone mensen voor de crisis te laten opdraaien. Dat was al te zien aan het ‘sociaal akkoord’ dat eind maart werd afgesloten. Waar FNV-voorzitter Agnes Jongerius na de onderhandelingen victorie kraaide dat de 65 jaar wordt gehandhaafd, lieten Bos en Donner gelijk weten dat verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar wel degelijk de inzet blijft. Wat de laatste minister betreft mag die op termijn zelfs naar 70 jaar. De beslissing hierover is uitgesteld tot het SER-overleg op 1 oktober, waar de FNV de kans krijgt ‘alternatieven’ aan te dragen. Maar het feit dat de Sociaal-Economische Raad een overlegorgaan is met het bedrijfsleven, en de uitkomst slechts een ‘zwaarwegend advies’ is aan het kabinet, laat zien dat deze route problematisch is.

Ondertussen is op ledenraadplegingen en pensioenbijeenkomsten van de FNV duidelijk geworden dat voor de achterban de verhoging van de AOW-leeftijd onacceptabel is. Op het FNV-congres in mei is een brochure gelanceerd die onder de titel De sterkste schouders de zwaarste lasten alternatieven formuleert. Opvallend is dat CDA, PvdA en ChristenUnie in hun verkiezingsprogramma’s nog verklaarden tegen de verhoging te zijn. Hoewel de FNV dit niet expliciet maakt, doen de regeringspartijen dus aan kiezersbedrog : met de crisis als excuus.

De brochure brengt een groot aantal belangrijke feiten naar voren. Zo betekent de bezuiniging op de AOW een inkomensverschuiving ten laste van de lagere en middeninkomens. Een alleenstaande moet 25.000 euro en een gehuwde 35.000 euro inleveren. Deze gaten zijn door een gemiddelde werknemer dus alleen te dichten door langer door te werken. En als men dat fysiek niet kan opbrengen? Dan rest de WW of de bijstand.

In de nieuwe FNV-brochure wordt ook het steeds terugkerende argument dat de jongeren de rekening betalen van de ‘vergrijzing’ ontmaskerd. Iedere jongere geboren na 1970 krijgt in het plan de volle twee jaar voor zijn rekening. Als je echter het prijskaartje bij de meest draagkrachtigen zou neerleggen, betalen de jongeren van vandaag niets.

In de alternatieven van de FNV staan goede aanzetten : zoals een zwaardere vermogensheffing en beperking van de hypotheekrenteaftrek : maar ze zijn veelal niet stevig genoeg. Er is ook een ‘alternatief’ dat direct de prullenmand in kan: een BTW-verhoging met 1 procent : een maatregel die vooral de zwakkere schouders treft.

Als we de slogan ‘de zwaarste lasten voor de sterkste schouders’ serieus nemen, moeten we eisen durven stellen die verschil maken. Dat betekent de rekening sturen naar degenen die zichzelf over onze rug hebben verrijkt en de wereld met hun winstwaanzin in een diepe crisis hebben gestort. Een eisenlijstje zoals op de voorpagina van deze krant zou een goed begin zijn. Volgens alternatieve berekeningen leveren dergelijke maatregelen ook veel meer op dan het crisismanagement van Balkenende en Bos.

Het is dan ook mogelijk werknemers, uitkeringsgerechtigden, gepensioneerden en studenten een beter leven te garanderen dan ons vanuit het mantra over ‘de buikriem aantrekken’ steeds wordt wijsgemaakt. Dit wordt onderstreept door de ettelijke miljarden die over de balk worden gesmeten in een failliete war on terror in Afghanistan en de aanschaf van nieuwe gevechtsvliegtuigen. En de miljardenhulp voor banken heeft aangetoond hoeveel hierbij afhangt van politieke keuzes : niet van ‘onmogelijkheden’.

Zonder maatschappelijke druk zal een alternatief echter niet dichterbij komen. Sterker nog: de opkomst van extreem-rechts rond de Europese verkiezingen waarschuwt ons dat bij gebrek aan een effectief politiek antwoord van links en het uitblijven van massale actie op straat de deur wagenwijd wordt opengezet voor een nog hardere variant van dezelfde neoconservatieve agenda.

Met het perspectief van massaontslag, het SER-overleg en het mes in de begroting op Prinsjesdag moet de druk op bazen en kabinet worden opgevoerd. Dat betekent dat onze eisen ambitieuzer in stelling moeten worden gebracht, en aan de basis begonnen wordt met actie. Beste vertrekpunt daarbij voor links is met een offensief programma de specifieke strijd in bedrijven te helpen bundelen en de bonden te bewegen tot brede mobilisatie tegen de kabinetsplannen. Door van TNT tot het onderwijs vakbondsleden op straat bijeen te brengen kunnen we het geluid van de ‘Fight the Crisis: Put People First’-demonstratie in Brussel ook relevant maken voor Nederland zelf.

Zoals het vakbondsnetwerk FNV Vecht voor je Recht meldt: ‘Het is een illusie om te denken dat de FNV over deze voorstellen in de SER tot een onverdeeld advies met werkgevers en kroonleden zal komen. Daarom moeten wij ons concentreren op de eigen kracht van de vakbeweging. De FNV moet nu de mobilisatie starten voor massaal verzet in het najaar. Laten we beginnen met de derde dinsdag in september tot een nationale actiedag te verklaren. De AOW blijft alleen op 65 jaar als de FNV haar volle gewicht gebruikt om de werknemers te mobiliseren en indien nodig een nationale 24-uursstaking niet uit de weg gaat.’