Vluchtelingen en zorg: ‘Mensen voelen zich niet serieus genomen’
Wietske ondersteunt vluchtelingen in de AZC’s. Haar organisatie zamelt spullen in en ondersteunt vluchtelingen bij dagelijkse problemen.
Vluchtelingen in Nederland krijgen soms op cruciale momenten geen zorg. Is dat een algemeen beeld of zijn dat incidenten?
Regelmatig komt het voor dat ze niet de zorg krijgen die ze echt nodig hebben. Ze worden afgedaan met een paracetamolletje, dan kunnen ze weer weg. Dan blijkt later dat ze ernstig ziek zijn of wat mankeren.
Er was iemand ernstig ziek in het AZC Rotterdam. Hij kreeg een afspraak over twee weken, terwijl hij eigenlijk naar de huisartsenpost moest. Hij had zware griep, hoge koorts, en kreeg een afspraak na twee weken. Dat is best regelmatig zo.
Een kind had een gebroken arm, en daarvan werd gezegd: hij is gekneusd. Hij bleef ermee rondlopen, totdat na twee dagen toch naar een arts werd gegaan, en bleek dat het toch gebroken was.
Hoe denk je dat dit werkt? Want in principe hebben vluchtelingen hetzelfde recht op zorg als mensen buiten de AZC’s.
Ja, maar weet je: dan moeten zij (COA, red.) het regelen, dan moet iemand mee. Ik denk dat dat het issue is. Want ze doen altijd moeilijk over dat soort dingen.
Dus het is een kwestie van personeelsbezetting?
Ja, dat denk ik wel. Het wordt heel vaak snel afgedaan met iets simpels. Dat is ook wat vluchtelingen altijd zeggen: We hoeven niet naar de dokter te gaan want we krijgen toch alleen maar paracetamol.
Recent had iemand een status gekregen en een huisje. Die was ziek, en durfde niet naar de dokter omdat hij dacht dat hij zelf moest betalen.
Mensen zijn bang dat ze niet geholpen worden. Dan moet je uitleggen: ‘Nee, je kan gewoon bellen, je kan gewoon naar de huisarts.’ Dat vinden ze toch eng. Ze voelen zich niet serieus genomen, al die maanden.
Wietske is een pseudoniem
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Simone: ‘Dat hele systeem klopt niet’
Simone was vrijwilliger bij de Vluchtkerk in Den Haag. Daar hielp ze ongedocumenteerde vluchtelingen met onderdak en medische zorg.
Ongedocumenteerden zitten in een andere situatie dan vluchtelingen met status of in de AZC’s.
De mensen in AZC’s zijn over het algemeen mensen die óf nog in procedure zijn, óf de procedure net uit zijn en hebben besloten dat ze meewerken aan terugkeer, óf mensen die nog afwachten of ze een status krijgen.
Die mensen hebben allemaal een verzekering, en hebben recht op noodzakelijke zorg. Het enige wat daar verkeerd in is: de COA is het eerste contactpunt. Die hebben een arts, maar meestal een verpleegkundige die mensen als eerste ziet. De doorverwijzing naar een echte arts loopt nog wel eens scheef. Dan zeggen zij: ‘Er is niks aan de hand, we geven een pilletje en daar moet je het maar mee doen.’ Dat loopt regelmatig fout.
We hadden heel veel uitgeprocedeerde asielzoekers die in het AZC zo compleet volgevoerd werden met pijnstillers en slaapmiddelen – diazepam en zo – dat ze eraan verslaafd zijn geraakt. Als ze daarmee stopten werden ze agressief, dan gingen ze vechten, ze kregen afkickverschijnselen. Ze veranderen ook in hun persoonlijkheid.
Het enige wat je kon doen was weer zorgen dat ze die medicatie als de bliksem kregen. Dan raken ze van de regen in de drup. Eigenlijk zouden ze opgevangen moeten worden in een afkickcentrum, om gewoon van die rotzooi af te komen. Maar als ze geen medicatie via mij kregen, gingen ze aan de marihuana, dat soort dingen.
Maar ze schrijven dus veel te snel van die drugs-achtige medicijnen voor om de mensen te onderdrukken, vooral mensen die een beetje activistisch overkomen, die hun mond opentrekken als er wat aan de hand is: of ze prikken iemand plat, of ze zorgen met medicatie dat-ie helemaal verdwaasd wordt. Alleen om zogenaamd rust in de tent te houden. En dat heb ik écht gemerkt. Niet één hoor, we hadden er zeker tien.
Hoe verloopt de zorg voor ongedocumenteerden?
Wij liepen in het Westeinde Ziekenhuis, dat heeft over het algemeen redelijke zorg verleend. Maar één vluchteling, Abu Haidr uit Irak, had een Artikel-64 verblijfsvergunning. Dat betekent dat hij hier mocht blijven op grond van zijn medische situatie. Na één jaar werd dat niet verlengd. Ik weet niet waarom: zijn medische situatie was hetzelfde, zo niet verslechterd.
Hij was hier een jaar of vijf. Hij kreeg geen status omdat ze zeiden dat de medische zorg die hij nodig had, ook in Irak kon worden gegeven. Maar Artikel-64 betekent dat dat je in je eigen land niet verzorgd kan worden óf te slecht bent om vervoerd te worden. Toch is het gewoon ingetrokken.
Die man is illegaal geworden, op straat gekomen terwijl hij ernstig ziek was. We zijn naar Westeinde gegaan, daar zeiden ze: ‘Hij heeft diabetes, al zijn klachten komen daar vandaan.’ Maar hij had ook hartklachten, en ik had een probleem met die cardioloog. Die zei: ‘Meneer, waarom gaat u niet terug naar uw eigen land?’
Daar heb ik een officiële klacht over ingediend. Toen heeft een andere cardioloog wel goed gekeken. Die zei: met zijn hart is niets mis, het heeft allemaal te maken met die diabetes die niet goed onder controle is. Een diabetesverpleegkundige heeft hem daarna begeleid.
Later hoorde ik dat hij naar Duitsland was gegaan. Daar is hij gedotterd en later geopereerd, want hij had toch verstopte bloedvaten. Dat hádden ze hier ook kunnen zien. Na die operatie was hij honderd procent opgeknapt.
Een man uit Afghanistan had ook ernstig diabetes. Dat was precies hetzelfde verhaal, die had ook Artikel-64, ook na een jaar ingetrokken. En het gekke is, er verandert niets in hun situatie.
Een andere vluchteling had een hersentumor. Hij kreeg geen verblijfsvergunning terwijl hij terminaal was. Hij was op straat gezet, we hebben hem opgevangen. Na een paar dagen kreeg hij hele ernstige epileptische aanvallen. De ambulance weigerde hem mee te nemen: ‘Het valt wel mee.’
Om 4 uur ’s morgens had hij weer epileptische aanvallen. Toen heb ik weer de ambulance gebeld. Wat toen gebeurde was echt verschrikkelijk. De ambulance had de politie meegenomen. De politie kwam binnen en vroeg aan de ambulance: ‘Heeft u plastic handschoenen, want ik vind dit smerig.’ Al zijn spullen werden doorzocht.
Uiteindelijk heeft de ambulance het ambulancepersoneel nauwelijks naar hem gekeken. ‘Het valt allemaal wel mee, we gaan hem niet meenemen.’ Dus ik zei: ‘Maar die man is ernstig ziek, hij is terminaal. Jullie kunnen hem toch niet hier laten?’ Op het laatst kreeg ik ruzie met die zorgverleners, ook met de politie. Ik vond het schandalig. Ze zeiden: ‘Mevrouw, pas op uw woorden, anders nemen we u mee.’
Toen zijn we zelf met hem naar het ziekenhuis gereden, hij is met spoed opgenomen. Hij is tien dagen in het ziekenhuis gebleven, had ernstige epileptische aanvallen door die hersentumor. Daar had hij aan dood kunnen gaan. Ik vond een plekje op een verpleegafdeling van de daklozenopvang. Dat was schandalig, want die man hoorde in een verpleeghuis. Maar vlak daarvoor zei een oom van hem in Nederland: ‘Ik neem hem wel in huis.’ Twee maanden later is hij overleden.
Een terminale patiënt. Zó op straat gegooid, zonder niks: ‘Zoek het maar uit.’
Zouden de vluchtelingen hun medicatie ook zonder jou hebben gehad?
Nee. Ze zouden het wel gehad hebben, maar niemand wist de weg. Als een vluchteling alleen naar de dokter ging, en goed Nederlands sprak, dan was het niet zo’n probleem. Maar een vluchteling die niet goed Nederlands sprak, en alleen ging, kreeg niet de zorg die hij nodig had.
Ik volgde het hele traject, dus ik kon tegen de arts zeggen: dit heeft-ie al geprobeerd, en dat werkte niet. Maar het was afhankelijk van de arts. We hebben héél goeie artsen gehad, die zelfs terwijl ze het niet verplicht waren mensen hielpen, maar we hebben ook klootzakken gehad die het weigerden.
Wat was de rol van advocaten hierin?
Ze hadden wel advocaten, maar een heleboel advocaten denken: Als ik mijn geld maar krijg. Die gingen maar door met procederen en dingen doen, zonder dat er nog ergens uitzicht op was. Soms werd ook geen raad gevraagd aan andere advocaten. Ze modderen soms gewoon maar aan.
Dan zijn vluchtelingen soms gewoon een geldzak voor derde partijen.
Dat is ook zo. En niet alleen vóórdat ze status hebben, ook daarna. Heb je enig idee wat het kost om een Nederlands paspoort te krijgen? Ze moeten tussen de 800 en 1200 euro betalen om Nederlander te worden.
De meeste vluchtelingen krijgen toch een tijdelijke status?
Ja, maar het is zo: als jij een A- of een B-status krijgt, moet je hem na 5 jaar verlengen. En als je inburgeringsexamen hebt gehaald op niveau 2, dan wordt hij verlengd in onbepaalde tijd. Dan kan je de Nederlandse nationaliteit aanvragen. Als jij je niet hebt misdragen, dan geven ze altijd de Nederlandse nationaliteit.
Er zijn ook mensen met een andere status, zoals heel veel Syriërs op dit moment, en destijds Irakezen. Die krijgen een D-status. Dat betekent: je mag hier blijven, totdat het veilig is in je eigen land. Dan heb je geen recht op verlenging of de Nederlandse nationaliteit.
Er is ook een heleboel mis met de IND. Die doet nattevingerwerk. Als jij een goed verhaal hebt, dan heb je kans dat je een status krijgt. Is jouw verhaal niet goed genoeg, al vertel je de waarheid, dan zeggen ze rustig dat je liegt. Er is geen vaste regelgeving voor, het is allemaal heel vaag. Het is dus alleen de IND die bepaalt: kom je in aanmerking of niet.
Dat vind ik geen goed systeem, dat legt veel teveel macht daar. Dus als jij iemand treft die een hekel aan migranten heeft, die zal niet gauw iemand een status geven. Ongeacht wat zijn verhaal is. Die gevallen heb ik meegemaakt. Dus dat hele systeem klopt niet.