Verzet tegen kabinet groeit, maar gevaar van extreemrechts ook
Het protest in solidariteit met de Palestijnen op zondag 18 mei in Den Haag was de grootste demonstratie in meer dan twintig jaar. In 2004 deden meer dan 350.000 mensen mee met een grote vakbondsmanifestatie in Amsterdam tegen de afbraak van de pensioenen. Ten minste 100.000 mensen sloten zich deze keer aan bij de demonstratie die vertrok vanaf het Malieveld.
Het kostte premier Dick Schoof drie dagen om te reageren op het massale protest. Met droge ogen beweerde hij dat het protest laat zien ‘dat er ontzettend veel mensen in Nederland zijn die zich zorgen maken over de situatie in Gaza’. Maar het protest was expliciet gekeerd tegen zijn suggestie dat er voor Israël geen rode lijnen zouden zijn. En op de dag van het protest zelf had Schoof nog Israël-lobbyclub CIDI toegesproken op zijn vijftigjarige jubileum.
Peilingen
Wilders probeerde de demonstranten weg te zetten als Hamas-sympathisanten. Hiermee praat hij de voorgekookte talking points na van ‘Project Esther’, uitgedacht door de Amerikaanse denktank The Heritage Foundation, om Israël te verdedigen. Deze ultraconservatieve organisatie nam eerder het initiatief voor ‘Project 2025’ dat Donald Trumps overrompelingsstrategie voorbereidde. Maar ook Wilders moet zich verhouden tot een derde van zijn stemmers dat vindt dat het kabinet te kritiekloos is tegen Israël.
Tweeënzestig procent van de Nederlandse stemmers, ook een meerderheid van de VVD- en NSC- achterban, wil dat het kabinet zich kritischer opstelt tegen de steeds verder escalerende slachting in Gaza. Het verklaart waarom de minister van Buitenlandse Zaken, Caspar Veldkamp, zo zijn best doet de indruk te wekken dat het kabinet op Europees niveau iets doet.
Op weer andere dossiers breken regeringspartijen verkiezingsbeloftes. Dit PVV-kabinet biedt boeren alleen nog meer uitstel en de beloofde huurverlaging is een soap doordat het kabinet weigert huisjesmelkers aan te pakken of corporaties te compenseren. Het is geen wonder dat in peilingen alle regeringspartijen, met uitzondering van de VVD, op groot verlies staan.
Trump achterna?
Wilders is bang voor een herhaling van 2010. Hij maakte zich als gedoogpartner van Rutte I impopulair bij zijn achterban, trok de stekker uit de samenwerking door niet akkoord te gaan met een nieuw bezuinigingsplan maar stond daardoor tien jaar lang aan de zijlijn.
Dit keer is Wilders vastbesloten het niet zo ver te laten komen. Met zijn als persconferentie vermomde verkiezingsbijeenkomst van 26 mei over migratie probeerde hij het publieke debat weer terug te leiden naar racisme. Hiervoor was het nodig ook de aandacht te verleggen van PVV-minister van Asiel Marjolein Faber naar zogenaamd ondermijnende krachten zoals rechters, ‘linkse’ burgemeesters en mensenrechtenverdragen.
Er is voldoende vluchtelingenhaat aanwezig bij de drie andere partijen om Wilders op een paar punten zijn zin te geven. Zoals ook Wilders’ eigen voorbeelden uit andere Europese landen laten zien, kan het asielbeleid altijd nog wel wat wreder. Maar dit betekent niet dat we de betekenis van de persconferentie moeten onderschatten.
Wilders fascistische retoriek zal zijn uitwerking hebben. In de eerste plaats omdat zijn alarmistische taal, mede dankzij de kritiekloze berichtgeving over zijn afleidingsmanoeuvre door media zoals doorgeefluik NOS, een groot publiek zal bereiken. Daarnaast ook omdat er een groeiend netwerk van extreemrechtse knokploegen is ontstaan dat zich door Wilders gesterkt voelt en bijvoorbeeld azc’s aanvalt en politici intimideert.
Toen vijftien Palestina-activisten in Katwijk demonstreerden tegen Christenen voor Israël werden zij fysiek aangevallen door honderden rechtsextremisten. Na afloop werd het geweld, onder andere uit de hoek van de nazi’s van Identitair Verzet, goedgepraat. Niet alleen door burgeroorloghitser Wierd Duk, maar ook door journalisten zoals talkshowhost Thijs van den Brink.
Deze ervaringen van succesvolle terreur, toenemende coördinatie door extreemrechtse netwerken op straat en hun legitimatie in het publieke debat leggen de basis voor verdere escalatie van fascistisch geweld.
Verbreding
Het verzet tegen het PVV-kabinet neemt gelukkig toe. Naast de Rode Lijn-actie organiseerde de*beweging op 24 mei ook een groot protest op de Dam in Amsterdam tegen het kabinet. Ruim tienduizend mensen deden in de regen mee aan de actie die verschillende sociale bewegingen samenbracht: van klimaat, lhbtqia+-bevrijding tot Palestina. Uit het protest spreekt een groeiend bewustzijn dat single issue acties niet genoeg zijn om dit kabinet ten val te brengen. Maar ook die doen er toe.
Zo organiseren medewerkers van hogescholen en universiteiten op 10 juni een landelijke staking tegen de aanval op het hoger onderwijs. Op zondag 22 juni is er de kans om de straat op te gaan tegen militarisering, de NAVO-top en Trump in een actie die georganiseerd wordt door De Nieuwe Vredesbeweging. En een week later organiseert MiGreat een demonstratie in het kader van Wereldvluchtelingendag in solidariteit met migranten en voor open grenzen.
Om onze kracht op te bouwen is het belangrijk dat we deze acties zo groot mogelijk maken, maar ook dat we toewerken naar een breed en massaal protest na de zomer.
Foto van het queer-blok tijdens de ‘De straat op’ demonstratie op 25 mei in Amsterdam (foto: Hanneke Vollbehr, @ohbeautifulworld