Verzet kan niet wachten tot na de crisis
Thuisblijven, ja – lockdown, nee
Bijna overal ter wereld nemen de machthebbers repressieve maatregelen om de coronacrisis te bestrijden. De grenzen gaan dicht, er wordt een avondklok ingesteld en in Italië en Spanje geldt zelfs een complete lockdown. Daar controleren de politie en het leger of mensen wel echt binnen blijven. De term lockdown is trouwens een ordemaatregel van de gevangenis tegen gevangenen.
De oproep om thuis te blijven is absoluut belangrijk, maar zou gepaard moeten gaan met beleid dat mensen in staat stelt om thuis te kunnen werken. Als dat niet lukt, moeten mensen ten minste volledig doorbetaald krijgen. De pandemie mag geen uitholling van democratische rechten en vrijheden betekenen. Burgerrechten moeten niet worden opgeofferd, maar juist met kracht verdedigd blijven. Israël verleende bijvoorbeeld zijn geheime dienst toegang tot alle trackinggegevens van mobiele telefoons om de avondklok af te dwingen. De extreemrechtse Hongaarse premier Viktor Orbán wil het land de rest van het jaar per decreet besturen en de parlementaire controle opschorten.
De noodmaatregelen van het Nederlandse kabinet zijn tegenstrijdig. Enerzijds wordt het openbare leven ernstig beperkt. Cafés, restaurants, universiteiten, scholen, bioscopen en kinderdagverblijven worden gesloten. Aan de andere kant is er nauwelijks oog voor de bescherming van werknemers tegen het virus. Ook in Nederland moeten tienduizenden mensen nog steeds naar het werk omdat zij niet thuis kunnen werken. Het is tegenstrijdig om aan de ene kant sociale afstand te eisen en aan de andere kant toch sociaal contact te verplichten in industriële bedrijven of in de dienstensector.
Fysiek afstand bewaren mag niet leiden tot sociaal isolement
Fysiek afstand bewaren van elkaar is een belangrijk onderdeel in de strijd tegen de verspreiding van het virus. Tegelijkertijd mag de oproep om anderhalve meter afstand te houden niet leiden tot een sociaal isolement. Toch kan de oproep, vooral voor ouderen en zieken, precies die uitwerking hebben. Fysiek afstand nemen van elkaar is bovendien in zekere mate ook een klassenkwestie. In een villa met een tuin of in een groot appartement met een balkon is een avondklok makkelijker vol te houden dan in een tweekamerappartement waar een alleenstaande ouder met twee kleine kinderen woont.
Daarnaast neemt het risico op huiselijk geweld toe nu gezinnen gedwongen zijn veel meer tijd met elkaar door te brengen. Dat betekent dat kinderen en vrouwen het huis moeten kunnen verlaten als dat nodig is. In plaats van de bewegingsvrijheid te beperken, zou de overheid gratis beschermingsmiddelen tegen het virus kunnen uitdelen aan alle mensen in risicogebieden en grote steden.
Wij gaan hun crisis niet betalen
De beurzen zijn wereldwijd ingestort en economen waarschuwen voor een wereldwijde economische crisis. Nu al gebruiken bedrijven de coronacrisis om werknemers uit te knijpen. Uitzendkrachten worden niet meer ingezet en de overuren lopen op. Hotels en restaurants ontslaan personeel en luchtvaartpersoneel verliest een belangrijk deel van hun loon omdat ze een contract met minder uren krijgen.
Net als ZZP’ers moeten ook uitzendkrachten, mensen met nulurencontracten en werknemers die nog in hun proeftijd zitten financieel gesteund worden. Alle oproepen aan bijstandsgerechtigden in het kader van reïntegratie moeten per direct worden gestaakt, tenzij het gaat om werving voor cruciale beroepen. Er mogen geen huisuitzettingen, ontruimingen en/of afsluitingen van elektriciteit en water plaatsvinden zolang de maatregelen tegen het coronavirus voortduren.
Daarnaast mag niemand op straat worden gezet. Leegstaande panden en lege hotelkamers moeten beschikbaar worden gesteld aan dak- en thuislozen, inclusief ongedocumenteerde migranten. De winteropvang voor dak- en thuislozen zou 24 uur per dag open moeten zijn, alle andere voorzieningen voor dak- en thuislozen moeten ook toegankelijk blijven.
Democratische controle op de gezondheidszorg
Dat de samenleving hard getroffen wordt door het coronavirus, komt ook doordat er al decennialang is bezuinigd op de publieke sector. Zo nam het aantal ziekenhuisbedden in algemene en academische ziekenhuizen in de periode 2009-2017 af van ruim 44.800 naar ongeveer 37.700 bedden. Het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam en de IJsselmeerziekenhuizen raakten twee jaar geleden in de financiële problemen en gingen failliet. De landelijke dekking van de zorg kwam daardoor verder onder druk te staan. De overheid was eerder wel in staat om banken door de crisis te loodsen maar ziekenhuizen kunnen blijkbaar gewoon failliet gaan.
Gezondheidszorg is geen product en de vraag hoeveel ziekenhuisbedden nodig zijn, de productie van medische middelen en de ontwikkeling van een vaccin zouden dan ook onmiddellijk onder volledige democratische controle moeten worden gebracht. Zo kan ook voorkomen worden dat een vaccin tegen het nieuwe coronavirus in bezit komt van één land. Dat dreigde recent al te gebeuren toen de VS interesse toonde in een Duits biofarmaceutisch bedrijf dat een vaccin ontwikkelt.
Solidariteit met vluchtelingen
Voor vluchtelingen in tentenkampen op de Griekse eilanden kan een corona-uitbraak rampzalig zijn. Alleen al op Lesbos verblijven zo’n 25.000 vluchtelingen in te kleine kampen, waarin onder meer gebrek is aan (warm) water en zeep. Er dreigen ook andere ziektes te ontstaan in de enorme vluchtelingenkampen waar mensen onder vreselijke omstandigheden samengepropt zitten zonder sanitair en medische hulp.
De Nederlandse overheid besloot halverwege maart juist nieuwe asielzoekers niet meer toe te laten tot opvangcentra van het COA om zo eventuele besmetting van medewerkers of andere bewoners te voorkomen. Er is een grootschalig opvangprogramma nodig zodat mensen die bescherming zoeken in veiligheid worden gebracht. Links zou druk moeten zetten op dit kabinet om de vluchtelingen onmiddellijk te evacueren.
Verzet op een andere manier organiseren
Juist in dit soort crises verscherpen de klassentegenstellingen zich. De zorgmedewerkers verdienen niet alleen applaus, maar ook een goed inkomen. Naarmate de coronacrisis voortduurt, zal er meer en meer gevraagd worden van werkenden. Daarom kan verzet op de werkvloer niet wachten tot na deze crisis.
In Spanje weigerden medewerkers van een Mercedesfabriek, gesteund door de vakbond, te komen werken nadat er meerdere gevallen van corona waren geconstateerd. Het staat in schril contrast met een voorstel dat de FNV in Nederland deed om de betaling van vakantiegeld uit te stellen voor werkgevers die het moeilijk hebben. Na interne kritiek werd het voorstel weer ingetrokken.
Bedrijven die weigeren dicht te gaan, stellen winst boven bescherming van gezondheid van werknemers. Het organiseren van werknemers en stakingen zijn juist nu essentieel om beschermende maatregelen af te dwingen. Werknemers bij bedrijven die in noodzakelijke productie voorzien, moeten uitgerust worden met beschermende pakken, maskers en handschoenen.
Links moet zichzelf ook anders gaan organiseren. Binnen blijven biedt mogelijkheden om meer te lezen en jezelf politiek te scholen, maar ook hier schuilt het gevaar van isolatie. Daarom moet links alternatieven ontwikkelen en met politieke ideeën en eisen komen die zijn ontwikkeld op bijeenkomsten die digitaal opgezet worden. De politieke koers die de komende weken en maanden wordt uitgezet, zal een beslissende invloed hebben op toekomstige ontwikkelingen. We hebben een wereld te winnen waarbij onze levens voor hun winst gaan.