Verkiezingen in Egypte: farce en tragedie
Foto: politiecontrole bij een stembureau in Cairo (5 december)
Het politieke proces wordt in Egypte al decennia bepaald door de harde hand van de NDP. Voor veel Egyptenaren zijn de verkiezingen dan ook een gebeurtenis die voorbij gaan zonder er veel aandacht aan te besteden. De ongeloofwaardigheid van de elite heeft ervoor gezorgd dat veel mensen zich verre van politiek houden.
Tegelijk doet het regime er alles aan om zijn macht overeind te houden en de verkiezingen naar zijn hand te zetten. Meldingen van fraude en geweld kwamen dan ook vanuit het hele land. Frauduleuze praktijken liepen uiteen van kandidaten beletten zich in te schrijven tot het intimideren van mensen die hun stem wilden uitbrengen. De aanloop naar de verkiezingen werd ook getekend door de arrestatie van honderden leden van de grootste oppositionele macht in Egypte, de Moslimbroeders.
Bij de parlementsverkiezingen van 2005 haalde de NDP nog ‘slechts’ zeventig procent van de zetels binnen, terwijl de moslimbroederschap destijds een vijfde van de zetels won. In het westen werd dit alom opgevat als bewijs voor de stelling dat democratie in Egypte zou leiden tot een ‘radicaal islamitisch regime’. Mubarak had daarmee de noodzakelijkheid van zijn regime in de ogen van zijn donateurs bewezen. De zachte aansporingen tot democratisering verstomden terwijl de jaarlijkse 1,3 miljard dollar die Egypte jaarlijks ontvangt sinds de vrede met Israël in 1979 ongemoeid bleef.
Oppositie
Maar de inmiddels 82-jarige Mubarak worstelt met zijn gezondheid en ziet dat de toekomst van zijn regime op het spel staat. De noodwet die van kracht is sinds hij in 1981 aan de macht kwam, heeft oppositionele geluiden doorgaans beperkt kunnen houden, maar de laatste jaren beginnen er toch barsten zichtbaar te worden in de ijzeren autoriteit van de langstzittende Egyptische leider sinds de Faraonische tijd.
Tien jaar geleden, met het uitbreken van de tweede Palestijnse intifada, was er voor het eerst sinds jaren in Egypte weer sprake van massaal georganiseerd protest. Dit protest vormde de aanzet tot wat later zou leiden tot de oprichting van oppositiebeweging Kifaya! (Arabisch voor ‘Genoeg!’) in 2004. Twee jaar later, in 2006, werd door textielarbeiders in de industriestad Mahalla el Kubra het startschot gegeven voor een golf van moedig arbeidersprotest in diverse sectoren, die nog altijd niet uitgewerkt is.
Hier kwam nog bij het ten tonele verschijnen van Mohamed El Baradei, voormalig hoofd van het Internationale Atoomenergie Agentschap, in 2009. Hoewel El Baradei niet kan rekenen op de massale steun van de Egyptenaren, lijkt hij voor de internationale partners van Egypte toch een acceptabel alternatief.
Internationale gemeenschap
Juist bij deze verkiezingen was het voor Mubarak dus van cruciaal belang om te aan te geven wie de touwtjes in handen heeft, er alles aan te doen om geen enkel georganiseerd protestgeluid toe te staan. Zonder gêne, en zich gesteund wetend door de internationale gemeenschap, kon het regime vrijelijk haar gang gaan. Vanuit de VS kwam slechts een diplomatiek ‘bericht van bezorgdheid over de gang van zaken’, wat treffend aangeeft hoe weinig Washington werkelijk geeft om ‘democratie in het Midden-Oosten’.
De farce die het Egyptische regime al jaren opvoert om door de buitenwereld toch als semi-democratisch te worden gezien is bedoeld om tot een ordelijke machtsoverdracht te komen naar een vertrouweling van Mubarak, waarschijnlijk zijn zoon Gamal.
Maar voor de Egyptenaren is het een tragedie. Een tragedie met een verstikkende werking op het sociale en politieke leven, die heeft geleid tot verslechterde leefomstandigheden en een groeiende kloof tussen arm en rijk. Die realiteit zal het regime vroeg of laat weer op de proef stellen – in volgende verkiezingen of waarschijnlijker: op straat in nieuwe sociale strijd.