Verbod op boerka en bivakmuts is aanval op ons allemaal

De regeringspartijen VVD, CDA en PVV hebben ingestemd met een verbod op gezichtsbedekkende kleding, zoals de boerka, de nikab en de bivakmuts. Het wetsvoorstel is nog niet door de Tweede en Eerste Kamer, maar als dat gebeurt loopt iemand die het gezicht bedekt kans een boete van 380 euro opgelegd te krijgen of gearresteerd te worden. Voorstanders jubelen dat dit een verbetering is voor ‘veiligheid, vrijheid en de emancipatie van vrouwen’. Maar het boerkaverbod heeft met geen van deze zaken iets te maken. Het is in alle opzichten een aanval op onze vrijheid en solidariteit.

Door Hannah Muysken

Er worden over het algemeen drie soorten argumenten voor het verbod gebruikt. Ten eerste is er het argument over ‘veiligheid’. Het zou in het belang zijn van de openbare orde dat ‘iedereen elkaars gezicht kan zien’. Het is echter de vraag in wiens belang het is dat je altijd herkenbaar moet zijn en de regering alles over je weet. Sinds 11 september 2001 is er een toenemende controle vanuit de staat op groepen en individuen. Tot meer veiligheid leidt dit niet, wel tot ruimere bevoegdheden van de politie en toenemende aantasting van onze privacy. Wat dat betreft past de maatregel naadloos in het rijtje vingerafdrukken op paspoorten en meer bewakingscamera’s.

Zeker in tijden van toenemende maatschappelijke onvrede is dergelijke controle nog wel eens handig voor het establishment. De enthousiaste reactie van voorzitter van politiebond ACP Gerrit van de Kamp is wat dat betreft tekenend: ‘Straks kunnen onze politiemensen tijdens demonstraties en rellen eindelijk optreden tegen dubieuze types met bivakmutsen, sjaals en brommerhelmen op. Het gaat daarbij om linkse krakers, rechts-extremisten, hooligans maar ook relschoppers tijdens de jaarwisseling. Nu hebben we geen opsporingsbevoegdheden om ze meteen aan te houden.’

Maar er is meer. In de media wordt er veelal gesproken van een ‘boerkaverbod’. Hoewel het hierbij meestal gaat om de nikab en er geen onderscheid wordt gemaakt tussen de boerka en de nikab, geeft deze term wel aan dat het het kabinet, met gedoogpartner Wilders voorop, vooral om deze – islamitische – vorm van gezichtsbedekking te doen is. Deze maatregel is bijzonder ingrijpend voor de geschatte 300 á 400 gesluierde vrouwen in Nederland, die door deze staatsbemoeienis in hun bewegingsvrijheid juist beperkt worden.

Stemmingmakerij

Het verbod kan niet los worden gezien van de bredere stemmingmakerij tegen moslims en de islam. Dit varieert van de roep op een totale immigratiestop van moslims tot hen te dwingen zich ‘aan te passen aan de Nederlandse cultuur’ (wat dat dan ook precies mag zijn). Deze zondebokpolitiek dient er vooral toe mensen uit elkaar te spelen door te doen alsof de islam het probleem is. Het is naïef om niet in te zien dat het ook bij het boerkaverbod net zo hard gaat om het bashen van moslims, ondanks het feministische jasje dat eromheen zit.

Niet minder tenenkrommend is dan ook het argument dat dit verbod bevrijdend zou zijn voor vrouwen. Ten eerste is het bijna lachwekkend dat een kabinet dat bezuinigt op alle voorzieningen die (werkende) vrouwen enigszins ontlasten – zoals kinderopvang – zich ineens opwerpt als vrouwenbevrijders. Ten tweede is het allerminst bevrijdend om vrouwen te beperken in hun kledingkeuze. Het is een inbreuk op het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen: mogen we nu ook al niet meer beslissen of we ons hoofd bedekken of niet?

Daarbij is het etnocentrisch om te denken dat de gebruikelijke, ‘westerse’ kledingstijl van vrouwen ‘vrij’ is, en hetgeen daarvan afwijkt ‘onderdrukkend’. Bovenstaande cartoon geeft dat mooi weer. Er wordt gedaan alsof vrouwenonderdrukking een verschijnsel is van de islamitische wereld, en dat het Westen daarboven staat en de taak heeft om vrouwenonderdrukking elders te verhelpen. Dat is onzin. Vrouwenonderdrukking is helaas universeel, en ook in het Nederland van Rutte, Verhagen en Wilders zien we daar dagelijks de pijnlijkste voorbeelden van terug – van de achtergestelde positie op de arbeidsmarkt tot bizarre opgelegde schoonheidsidealen.

Zelf beslissen

We zouden als vrouw, van welke afkomst of geloof we ook zijn, zelf de controle moeten hebben over onze levens en dus ook beslissen hoe we ons kleden. Vrouwen die de boerka of nikab niet vrijwillig dragen, help je niet met een verbod. Maar feit is ook dat de meeste vrouwen die in Nederland een gezichtssluier dragen, dat doen omdat ze het zelf willen.

Annelies Moors publiceerde in 2009 het onderzoeksrapport Gezichtssluiers: Draagsters en debatten. Een van de conclusies is dat er geen causaal verband bestaat tussen het dragen van een gezichtssluier en de achterstelling van vrouwen. De betrokken vrouwen in het onderzoek benadrukken sterk dat zijzelf de keuze hebben gemaakt om een gezichtssluier te dragen. Ouders en echtgenoten zijn eerder huiverig: ‘Het is dan ook zeer waarschijnlijk dat er meer vrouwen zijn die graag een gezichtssluier willen dragen, maar dat van hun familie of echtgenoot niet mogen, dan vrouwen die daar tegen hun zin toe gedwongen worden’, aldus het rapport.

Gelukkig zijn er afgelopen dagen al verschillende kritische geluiden opgekomen. Onder meer columniste Evelien Tonkens , Jelle Brandt Corstius en Anja Meulenbelt spreken zich uit tegen het verbod. De Groningse wethouder Karin Dekker (GroenLinks) roept vrouwen op om juist uit protest een boerka te dragen. Ook mensenrechtenorganisatie Amnesty International heeft zich vanuit het recht op vrijheid van meningsuiting uitgesproken tegen het verbod. Als we dit soort geluiden verbreden en verbinden met protest op straat maken we kans het boerkaverbod alsnog te laten stranden.