Veiligheidsdiensten hebben klimaatactivisten in het vizier

Afgelopen maand lieten klimaatactivisten in het NRC weten dat ze niet gediend zijn van de bezoekjes van geheim agenten. Meerdere activisten zijn namelijk benaderd door de politie, die hierbij verschillende tactieken van intimidatie gebruikte. De bedoeling was om informanten te werven. Maar wat doen inlichtingendiensten eigenlijk?
18 juli 2019

In een uitstekende open brief vertellen Femke Sleegers, Bas Oudenaarden en Ernst-Jan Kuiper over hun ervaringen met dit soort pogingen tot rekrutering. De politie liet telkens weten, tersluiks of expliciet, dat zij de kandidaat-informanten scherp in de gaten houden. Zo is één van de schrijvers van de brief op weg naar werk aangesproken en werd de ander verrast in zijn voortuin.

‘Zulke bezoeken van een inlichtingendienst grijpen ook op persoonlijk vlak in … In alle gesprekken werden we stilzwijgend bedreigd: we weten wie je bent. Niet meewerken kan consequenties hebben.’

De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) rapporteerde vorig jaar dat de klimaatstrijd aan het verharden is. Actiebereidheid en de kans op samenwerking tussen radicale Groningse en landelijke actiegroepen is toegenomen. Inderdaad, vorige zomer slaagde Code Rood erin om samen met lokale groepen in Groningen een succesvolle actie tegen NAM in Delfzijl te organiseren. Inmiddels wordt ook tegen Extinction Rebellion gewaarschuwd.

Voor veel mensen roept dit soort infiltratie vooral verontwaardiging op. Waarom zou de politie zich immers bemoeien met activisten die slechts een probleem als klimaatvernietiging willen aankaarten door middel van burgerlijke ongehoorzaamheid?

Volgens de NRC draaien dit soort acties van de staat om ‘anticipatie op acties en hun effect op de openbare orde.’ Dat is inderdaad hoe de staat – de NCTV, de politie, de AIVD – er zelf ook over spreekt. Maar achter deze schijnbaar apolitieke, neutrale zorg over openbare orde schuilt een politieke inzet.

Repressie

In de rapporten van de NCTV wordt al snel duidelijk dat vooral linkse groepen als een groot gevaar worden gezien. In een ‘Dreigingsbeeld Terrorisme’ rapport uit 2017 werd bijvoorbeeld Kick Out Zwarte Piet genoemd, een groep die enkel vreedzame demonstraties tegen Zwarte Piet heeft georganiseerd. Waar activisten opereren binnen de grenzen van de wet, zijn extremistische organisaties volgens de NCTV bereid om in ‘ernstige mate de wet te overtreden’.

Er was geen enkele aanwijzing om KOZP als dusdanig te bestempelen en in 2019 heeft de NCTV na een klacht van KOZP dan ook de categorisering ingetrokken. Maar de schade was al aangericht: een aantijging van extremisme in een terrorismerapport kan desastreus zijn, op zowel persoonlijk als politiek vlak.

Mensen van kleur, en met name Nederlandse moslims, hebben ook last van het repressieve apparaat van de staat. Zo zette eerder dit jaar de AIVD een verstoringsactie op tegen het islamitische Cornelius Haga Lyceum. Via een ambtsbericht waarin zij rapporteerde over vermeende ‘salafistische invloeden’ probeerde de inlichtingendienst het bredere publiek tegen de middelbare school
te keren. Uit een recent inspectierapport blijkt weer dat er op de school van salafistische invloeden totaal geen sprake is. Maar ook in dit geval was de manipulatie van de publieke opinie en de hetze tegen de school allang geslaagd.

De neofascistische groep Identitair Verzet voerde nog actie tegen het lyceum door tijdens schooltijd op het dak van de school racistische leuzen te roepen en medewerkers te intimideren. Volgens de NCTV hoeven we ons om deze groep echter niet zo’n zorgen te maken, omdat zij geen geweld zouden gebruiken om hun doelen te bereiken—ondanks het feit dat leden samen met andere Identitaire groepen uit Europa naar schiet- en trainingskampen in Frankrijk gaan.

Samenwerken met fascisten

Hierdoor wordt duidelijk waarom extreemrechtse en fascistische groepen minder last hebben van de staat. Linkse bewegingen gaan namelijk tegen de belangen van de economische machthebbers in. Extreemrechtse groepen zaaien haat tegen minderheden, vallen linkse groepen aan en ondersteunen autoritair rechts beleid – en dat is veel minder bedreigend.

In de Verenigde Staten bijvoorbeeld, werken gewapende ‘burgermilities’ – gevaarlijke fascisten – zij aan zij met het Amerikaanse leger om de grens tussen Mexico en de VS te bewaken. In de tijd van de Burgerrechtenbeweging en de Black Panthers werden groepen geïnfiltreerd en werden zwarte communisten in hun eigen huis doodgeschoten. De Ku Klux Klan werd daarentegen enkel geïnfiltreerd om links in de gaten te kunnen houden en in sommige gevallen om samen linkse kopstukken uit te schakelen.

Edwin Wagensveld, wapenhandelaar en voorman van de Nederlandse Pegida, ging zelf met gelijkgestemde moslimhaters naar Bulgarije om daar op vluchtelingen te jagen. Zodra de vluchtelingen waren onderschept, werden ze overgedragen aan de grenspolitie. In Nederland geeft verder de fascistische groep Soldiers of Odin aan dat zij burgerpatrouilles organiseren ‘om de politie te helpen met toezicht’ op vluchtelingen. In Nijmegen patrouilleerde ‘s nachts de extreemrechtse groep Nijmegen Rechtsaf om naar eigen zeggen de wacht te houden bij pinautomaten. Burgemeester Bruls (CDA) vond het een prima actie: ‘Het is een vorm van burgerparticipatie.’

Elders keurt de staat extreemrechts ook goed. In Duitsland raakte veiligheidschef Hans-Georg Maaßen vorig jaar in opspraak omdat hij informatie lekte aan de neonazi-kern van Alternative für Deutschland (AfD). Daarvóór gaf Maaßen al aan dat hij, ondanks al het beeldmateriaal, niet geloofde dat er in Chemnitz pogroms tegen moslims hadden plaatsgevonden. Keer op keer blijkt dat er in het Duitse staatsapparaat verschillende fascistische cellen en netwerken opereren. Dat is al zo sinds na de Tweede Wereldoorlog: ‘denazificatie’ heeft in het land nooit echt plaatsgevonden aangezien veel nazi’s in de West-Duitse staat aan de slag konden. Nu is er dan ook een Duitse politicus, Walter Lübcke, vermoord door een neonazi. Ondanks meerdere beloftes tot beterschap na
andere aanslagen weigert de Duitse inlichtingendienst het groeiende gevaar van fascisme te bestrijden.

De neonazi’s van de Gouden Dageraad blijken ook innig verweven te zijn met de Griekse politie. Vorig jaar bleek uit een rechtszaak dat kopstukken van de Dageraad contact onderhouden met politieagenten en zelfs gewelddadige acties tegen linkse groepen gezamenlijk hebben gecoördineerd. Batons die de Gouden Dageraad gebruiken om vakbondsleden in elkaar te slaan, hadden zij van de politie gekregen. Ondanks verschillende moorden en aanslagen is de Gouden Dageraad volgens de Griekse staat nog steeds geen criminele organisatie.

Het karakter van de staat

Dit verklaart waarom de politie en de inlichtingendiensten zich voornamelijk bezighouden met het ondermijnen van linkse groepen. De politie en de AIVD zijn de expliciet repressieve tak van de staat. In de kern is het doel van de kapitalistische staat om dit economische systeem in stand te houden. Het is al duidelijk dat de Nederlandse staat compleet onderdanig is aan de wensen van een bedrijf als Shell. Dit is te zien aan de belastingvoordelen, de giften, maar ook aan het feit dat het Nederlandse leger meewerkt aan het veiligstellen van olievelden en handelsroutes in Afrika en het Midden-Oosten.

De strijd tegen klimaatverandering gaat dus tegen de belangen van de staat in—en dan kun je een tegenreactie verwachten. Hetzelfde geldt voor strijd tegen oorlog en racisme: voor een land als Nederland zijn deze zaken belangrijk om de positie van het kapitaal te waarborgen. Ga je daartegen in verzet, dan komt de politie aankloppen.