Van Cyprus tot Nederland: handen af van ons spaargeld

De eurocrisis gaat van kwaad naar erger. De ene na de andere economie valt onder de druk van bezuinigingen terug in een recessie. De nieuwste fase is dat spaargeld wordt afgepakt om banken te redden. Dit dreigt ook in Nederland te gebeuren.
2 april 2013

Door Maina van der Zwan

Volkskrant-columnist Peter de Waard vindt dat minister Dijsselbloem ‘de nieuwe Trotski’ is, omdat hij ‘dankzij een grootscheepse herverdeling van het kapitaal’ in Cyprus zich ontpopt ‘als een volkscommissaris die de klassenstrijd nieuw elan geeft’. Klaarblijkelijk begrijpt De Waard het heden nog slechter dan het verleden.

Ten eerste wordt er niets herverdeeld tussen klassen, maar worden spaartegoeden boven de 100.000 euro gebruikt om het vermogen van de Bank van Cyprus te stutten. Ten tweede zal het ‘reddingsplan’ van Dijsselbloem de gewone man en vrouw het hardst raken. De havens, de nationale telefoonmaatschappij en het elektriciteitsbedrijf zullen onder dwang geprivatiseerd worden.

De voorspelling is dat het bruto binnenlands product in een paar jaar met 20 procent zal krimpen en dat de werkloosheid explosief zal stijgen. Door het faillissement van de Laiki Bank dreigt de Cypriotische vakbeweging haar volledige stakingskas plus pensioengeld van samen ruim 7 miljard euro te verliezen.


Systeemcrisis

Dijsselbloem en zijn collega’s beweren dat Cyprus een uitzondering is, een ‘casino-economie’ zoals de Franse minister van Financiën zei. Hoezo een uitzondering? Sinds het uitbreken van de kredietcrisis is er al ruim 1700 miljard euro aan Europees belastinggeld gebruikt om diverse staten en banken te redden, inclusief de grootste Nederlandse banken. Dat heeft de neerwaartse spiraal niet doorbroken. Dit falen onderstreept dat er geen sprake is van een simpele ‘bankencrisis’, maar van een diepe systeemcrisis.

Desondanks gaan regeringsleiders door op de ingezette koers: koste wat kost banken redden en de rekening verhalen op gewone mensen. Dat gebeurde tot voor kort indirect via bezuinigingen, maar in Cyprus verloopt dat via een gelegaliseerde diefstal van spaartegoeden. En of Dijsselbloem dit nu toegeeft of niet: Cyprus is de nieuwe blauwdruk. Wie denkt dat dit alleen opgaat voor de periferie van Europa zal bedrogen uitkomen.

Volgens insiders wordt er bij de onderhandelingen over het sociaal akkoord gesproken over het oprichten van een Nationale Hypotheekbank, waarbij Nederlandse pensioenfondsen voor tientallen of mogelijk honderden miljarden euro’s hypotheekleningen overnemen van banken. Ze zijn bereid dit te doen op voorwaarde van een 100-procents staatsgarantie. Het argument is dat het veilig is en goed voor de economie.

Bank na bank

Maar als hypotheken een solide belegging zijn, waarom willen banken er dan op grote schaal van af? En hoe kan de staat dit soort risico’s garanderen terwijl bank na bank in de problemen komt?

Misschien doen de onderhandelaars er goed aan om even terug te gaan naar het begin van de kredietcrisis. Toen gingen de twee nationale hypotheekbanken van de VS, Freddie Mac en Fannie Mae, failliet. De geschatte kosten voor de belastingbetaler? Tussen 224 en 360 miljard dollar.

En net zoals bij Cyprus eiste de staat een versobering van pensioenen als voorwaarde voor de redding. Pensioenen zijn een arbeidsvoorwaarde en pensioenfondsen worden beheerd door werkgevers en werknemers samen, op basis van cao-afspraken. Daar moet de staat van afblijven.

Op één punt heeft Peter de Waard wel gelijk, al is het niet precies zoals hij dacht. Het draconische beleid van Dijsselbloem zal de klassenstrijd nieuw elan geven. Mensen raken met hun rug tegen de muur en moeten kiezen tussen zwichten of terugvechten.

De echte Trotski stond, in tegenstelling tot Dijsselbloem, aan de kant van gewone mensen. Zijn oplossing voor de depressie van de jaren twintig kan in de komende jaren zelfs aan relevantie winnen: de onteigening van alle kapitalisten, het nationaliseren van het bankwezen onder democratische controle en alle macht aan arbeiderszelfbestuur. Dat klinkt nu misschien onrealistisch, maar het is een veel zinniger plan dan het gokken met pensioengeld op de hypotheekmarkt.