Universiteitsafbraak stoppen vraagt breed verzet
De geplande bezuinigingen van 1,2 miljard op het hoger onderwijs worden pas op 11 maart behandeld in de Eerste Kamer. Desondanks wordt er nu al op voorgesorteerd: in februari zijn bij de Universiteit Twente 46 medewerkers van de faculteit Technische Natuurwetenschappen op staande voet ontslagen. De nieuwe bezuinigingen komen namelijk bovenop de wet ‘Internationalisering in Balans’, die vorig jaar is aangenomen om de instroom van internationale studenten te beperken. In het neoliberale bekostigingsmodel betekent de afname van studentenaantallen ook minder geld voor universiteiten. Internationale academische staff wordt hiermee ook gedwongen om in het Nederlands les te gaan geven.
De nieuwe ronde bezuinigingen zijn goedgekeurd door de ‘oppositiepartijen’ CU, SGP, CDA en JA21. Zij beperkten de bezuinigingen een beetje, maar ten koste van andere publieke voorzieningen. Zo moest het ministerie van Volksgezondheid inleveren door de kosten voor nascholing bij medisch specialisten zelf neer te leggen en wordt ook bezuinigd op de leerprojecten van het mbo.
Daarnaast probeerde de oppositie studenten af te kopen door de langstudeerboete van tafel te halen. De LSVb ziet daarentegen scherp in dat de geplande bezuinigingen studenten hard zullen raken vanwege afnemende kwaliteit van onderwijs en het verdwijnen van kleine opleidingen. Het vooruitzicht heeft al geleid tot vacaturestops op verschillende universiteiten, terwijl er boven de startersbeurzen voor onderzoekers nog een groot vraagteken hangt.
Rens Bod van WOinActie noemt het ‘wraakbezuinigingen’ van het kabinet-Wilders. De extreemrechtse heksenjacht op het ‘wokeisme’ dat zogenaamd op universiteiten zou woekeren krijgt zo uiting in deze frontale aanval op hoger onderwijs. Extreemrechts grijpt de ‘verengelsing’ van het hoger onderwijs aan om de ‘Nederlandse’ cultuur te verheerlijken tegenover ‘multiculturalisme’. Maar dat Engels steeds meer als voertaal werd gebruikt, kwam door het neoliberale financieringsmodel. Dat model laat het PVV-kabinet echter intact.
De huidige richting van het ministerie OCW neemt dan ook de speerpunten over van Ad Verbrugge’s rechts-conservatieve lobbygroep Beter Onderwijs Nederland om de ideologische grip op het onderwijs te versterken. In de begroting staat over primair onderwijs bijvoorbeeld: ‘Er is geen plek meer voor goedbedoelde extra opdrachten voor scholen; de focus ligt op lezen, schrijven en rekenen.’ Het is dan ook geen verrassing dat de geesteswetenschappen voornamelijk zullen lijden. Kritische en creatieve vaardigheden worden wegbezuinigd terwijl Verbrugge de aanval tegen ‘verengelsing’ alleen maar verder doorzet.
Universiteitsbesturen zeggen tegen de bezuinigingen te zijn, maar lijken nu al constructief mee te denken over de invulling hiervan. Besturen zetten reorganisaties in om te besparen op de kosten van administratie en infrastructuur, maar dat resulteert vaak in extra werk voor docenten en administratieve medewerkers. Ook komen hierdoor kleine opleidingen, voornamelijk in de geesteswetenschappen, in het geding. Sommige leden van universitaire colleges van bestuur, zoals Anton Pijpers van de Universiteit Utrecht, weigeren de stakingen te steunen.
Caspar van den Berg, voormalig VVD-senator en hoofd van de werkgeversorganisatie van universiteiten UNL, lobbyt in de Tweede Kamer, maar spreekt zich niet uit voor de estafettestakingen die de FNV en AOb vanaf 10 maart hebben aangekondigd.
Het is evident dat medewerkers en studenten hier niet op kunnen vertrouwen. De komende estafettestaking is een moment voor personeel van hogescholen en universiteiten om zich te verenigen tegen de aanval op hun werk. Deze stakingen moeten zo groot mogelijk worden, maar om de bezuinigingen te kunnen stoppen is ook verbreding nodig.
De indrukwekkende Palestinademonstraties van afgelopen jaar toonden de massale kracht die studenten hebben als ze zich organiseren. Solidariteit van studenten en andere groepen die door bezuinigingen worden geraakt, vormen een pad naar daadwerkelijke tegenmacht. Vakbonden en activisten spelen een belangrijke rol in het verbinden van de strijd tegen afbraakpolitiek met het verzet tegen de miljardeninvesteringen in wapentuig.