Uit de kast voor gelijke rechten

De nieuwe speelfilm Milk door Gus Van Sant komt uit terwijl homorechten in de VS onder vuur liggen. Alleen al daarom is deze film meer dan welkom. Door een precies en oprecht portret van Harvey Milk zetten Van Sant en zijn crew homorechten weer centraal op de agenda. Milk wordt daarbij prachtig gespeeld door Sean Penn.
29 januari 2009

Door Mark Kilian

De film speelt in de jaren zeventig in San Francisco. Bijna 40 jaar oud verhuist Harvey Milk van New York naar de wijk The Castro. Op dat moment maakt rechts daar de dienst uit. Homoseksualiteit is ‘underground’.

Het is dan ook zeer symbolisch dat Harvey, net in de stad, zijn nieuwe partner tegen het lijf loopt op een metrostation. Later openen ze een fotozaak in The Castro. Doordat een grote groep homoseksuele mannen en vrouwen samenkomen in deze wijk, worden ze een economische factor van betekenis. Mokkend accepteren conservatieve winkeliers de openlijke homo’s in hun straten.

Vervolgens zet rechts de tegenaanval in. Conservatieve politici benoemen homoseksualiteit als ‘tegennatuurlijk’, en er zijn politie-invallen bij homobars. Dat de homo’s besluiten om terug te vechten, is een tumultueus keerpunt. Er gaat een alarm door de buurt, de politie wordt weggeslagen, en vanaf dat moment is iedereen ‘uit de kast’.

Milk is een charismatische leider van deze beweging, die een tijdlang de straat domineert. Vanaf het podium spreekt hij: ‘My name is Harvey Milk – and I’m here to recruit you!’ Steevast volgt luid applaus. Jarenlang voert hij theatraal campagne voor homorechten. Die verbindt hij steeds meer met andere issues, zoals gezondheidszorg, antiracisme en arbeidersbelangen.

In 1977 wordt Harvey gekozen als gemeenteraadslid van een deel van San Francisco, als eerste openlijke homo in de lokale politiek. Hij voert succesvol campagne tegen ‘Proposition 6’, een wetsvoorstel dat het mogelijk zou maken om homoseksuele leerkrachten op openbare scholen te ontslaan. Als Milks activiteit verschuift naar raadspolitiek worstelen hij en zijn team met de kwestie van bondgenootschappen, en de spanning tussen activisme en de gemeenteraad.

Harvey Milk combineerde met succes een gewoon en eerlijk leven met een andere seksualiteit én politiek resultaat. Dat succes kon rechts niet verdragen, en uiteindelijk werd Milk daarom vermoord.

De moordenaar werd veroordeeld tot zeven jaar cel, wat de aanleiding was tot grote rellen. Belangrijker is dat Harvey Milk tot de dag van vandaag homo’s én hetero’s blijft inspireren tot verzet. Zijn leven en strijd werden al eerder vastgelegd. In The Times of Harvey Milk (1984), ook zeer de moeite waard, laat regisseur Rob Epstein zijn medestrijders van toen aan het woord.

Milk is een waardige aanvulling op deze documentaire. Penn spéélt Harvey niet, hij ís Harvey. Milk is geen superman – hij en zijn medestrijders worden geportretteerd als echte mensen. Naast dit accurate realisme, heeft de film één ding voor op andere films over het thema, zoals Brokeback Mountain. Hij laat homo’s zien als ‘subject’ in de geschiedenis, mensen die zelf in actie komen en de wereld veranderen. Iedereen moet deze film gaan zien.