Turkije: corruptie, verkiezingen en de AKP
Berkin Elvan overleed op 11 maart na een coma van 269 dagen. hij raakte in coma nadat hij tijdens de gezi-park protesten afgelopen zomer een traangasbusje van de oproerpolitie tegen zijn hoofd kreeg. Hij was geen demonstrant, hij was gewoon op weg om een brood te kopen voor zijn moeder. zijn overlijden veroorzaakte een enorm protest, ik heb gehoord dat zeker twee miljoen mensen zijn dood herdachten. wie zijn de demonstranten en wat zijn hun eisen?
Dit was een begrafenis, geen uitgesproken protest tegen de regering. Maar, zoals je zegt, het is direct gekoppeld aan de Gezi-parkprotesten. In de zomer probeerde de regering een park in het centrum van Istanbul om te bouwen tot winkelcentrum. Tientallen demonstranten bezetten het park en honderdduizenden mensen vochten met de politie. Tenslotte werd de regering gedwongen om haar plannen in te trekken: het Gezipark is gewoon een park gebleven.
Maar het geweld van de politie tijdens de Gezi-protesten was verschrikkelijk. De demonstraties verspreidden zich als een olievlek vanuit Istanbul naar elke stad in Turkije, zo ook de willekeurige inzet van pepperspray, traangas en waterkanonnen door de oproerpolitie.
Zeven mensen kwamen om door het geweld en honderden raakten blind of gewond door deze traangasbusjes. De veertienjarige Berkin Elvan raakte in coma. De volslagen zinloosheid en de tragiek van zijn dood raakte bij velen een gevoelige snaar. Maar het gaat niet alleen om de dood van deze jongen – sinds de Gezi-protesten neemt de woede tegen de regering toe. Hierdoor werd de begrafenis van Berkin een van de grootste gebeurtenissen ooit in Istanbul.
In december kwam een corruptieschandaal aan het licht. veel AKP-politici bleken betrokken te zijn bij goudsmokkel tussen Turkije en Iran. vanwege het schandaal voelde Erdoğan de druk om militaire functionarissen vrij te laten die hij een paar jaar eerder trots in de gevangenis had gegooid. dat was destijds een middel om de macht van de AKP over de militaire ‘diepe staat’ te tonen. Heeft dit schandaal een politieke nasleep? wat denk je dat de rol wordt van de vrijgelaten militairen? Is een nieuwe militaire coup een mogelijk scenario?
De hel brak los toen Officieren van Justitie in december juridische stappen ondernamen tegen vier ministers wegens corruptie en omkoping. Het ging om de verduistering van miljarden Turkse lira. Erdoğans reactie bestond uit het ontkennen van elke misstap. Hij beweerde dat dit een poging was om zijn regering omver te werpen en wees daarbij de volgelingen van Fethullah Gülen aan als ophitsers. Gülen is een islamitische geestelijke die in de VS woont en een enorme aanhang heeft in Turkije.
De volgelingen van Gülen zijn namelijk betrokken bij het aankaarten van het corruptieschandaal. Maar er zijn twee problemen met de verdediging van Erdoğan. Ten eerste weet iedereen dat tot voor kort de regering en Gülen bondgenoten waren. Erdoğan stond toe dat volgelingen van de geestelijke hoge posities kregen in de rechterlijke macht en het politieapparaat.
Ten tweede heeft de achtergrond van de aanklagers niet zoveel te maken met de bewijzen die zijn opgebouwd tegen de corrupte ministers. Waar het om draait is de corruptie zelf, niet de motieven van degenen die ze blootleggen. En niemand twijfelt eraan dat we te maken hebben met een corruptieschandaal. Sinds december valt Erdoğan de Gülen-volgelingen voortdurend aan.
Daarbij brengt hij het justitiële stelsel en de parlementaire democratie schade toe. Zijn belangrijkste doel is om verdere beschuldigingen van corruptie de kop in te drukken. Maar bijna niemand twijfelt aan de bestaande beschuldigingen. Toch houdt de regering vol dat het gewoon aan Gülen ligt.
Om te bewijzen dat de rechterlijke macht uit leugenaars bestaat, heeft de regering onlangs generaals en andere militairen vrijgelaten. Zij waren veroordeeld wegens het beramen van een militaire machtsovername. Sommigen van hen zijn keiharde moordenaars. Dus ja, een militaire staatsgreep is nu zeker een van de mogelijke scenario’s. Hoewel het natuurlijk lastig is om de omverwerping van een regering te legitimeren die nog steeds 40 procent steun onder de bevolking geniet. Maar ook als er geen coup plaatsvindt, heeft de vrijlating van deze generaals zelfvertrouwen gegeven aan rechtse en nationalistische groeperingen.
Terwijl Europa gevangen zit in de economische crisis, wordt Turkije gezien als economisch wonder. denk je dat de loftuitingen over de Turkse economie zullen blijven aanhouden?
De economie doet het nog steeds relatief goed in vergelijking met de rest van Europa. Dit is een van de redenen voor de aanhoudende populariteit van Erdoğans regering. Maar de politieke stabiliteit is verstoord, vooral door toedoen van Erdoğan zelf. Dat zal zijn weerslag hebben op de economie. In Turkije heerst al minder een gevoel van tevredenheid dan een jaar geleden.
Toen Erdoğan aan de macht kwam, richtte hij zich op het onderhouden van goede betrekkingen met buurlanden. als socialisten noemen we dit een poging om Turkije te positioneren als regionale imperialistische macht. nu de Syrische burgeroorlog blijft voortduren, heeft Erdoğan besloten om de islamisten te steunen. waarom doet hij dat?
Zoals je zegt, heeft alles wat Erdoğan in het Midden-Oosten doet te maken met zijn poging om van Turkije de belangrijkste macht in de regio te maken. Het gaat de regering daarbij niet om religieuze redenen of het welzijn van de islam. De steun voor islamisten – ik heb het niet over Al- Qaida, maar over de mainstream islamitische groepen binnen het Vrije Syrische Leger – is bedoeld om bondgenoten voor Turkije te krijgen in een zeer gevaarlijk en instabiel gebied net over de Turkse grens. Houd er even rekening mee dat er een autonome Koerdische regio in Noord- Syrië aan het ontstaan is.
Net als elke andere imperialistische macht is Turkije op zoek naar bondgenoten ‘op de grond’. eind maart zijn er lokale verkiezingen in Turkije. wat zijn de perspectieven van links?
Het lijkt erop dat de regering stemmen gaat verliezen. Maar de AKP zal het nog steeds goed doen in de lokale verkiezingen, ik vermoed dat Erdogans partij rond 40 procent van de stemmen zal krijgen. Dit komt doordat de parlementaire oppositie uit nationalistische en islamofobe partijen bestaat. Daarom trekken die geen stemmen van Erdogans aanhangers. Een recente opiniepeiling toonde aan dat een grote meerderheid denkt dat de regering corrupt is, maar dat nog steeds meer dan 40 procent op de regeringspartij zal stemmen. Dit komt natuurlijk omdat kiezers de oppositiepartijen nog erger vinden en ze geen beter alternatief voor AKP zien.
De massale woede die zowel tijdens de Gezi-protesten in de zomer als in maart op de begrafenis tot uiting kwam, heeft nog niet geleid tot een politiek alternatief voor zowel het autoritaire conservatisme van Erdogan als het nationalisme van de oppositie. Het opbouwen van een dergelijk alternatief is de belangrijkste taak waar we als socialisten in Turkije nu voor staan.
Roni Margulies is lid van de Turkse Revolutionair Socialistische Arbeiderspartij (DSIP). Hij spreekt op het Marxisme festival op zaterdag 3 mei over One year after Gezi: Islam, Conservatism and Change in Turkey en 4 mei over The Kurdish Question and Other Minorities in Turkey.