Turkije: concessies en confrontaties in tweede protestweek

Op woensdag dreigde de Turkse premier Erdogan nog dat de protesten binnen 24 uur over zouden zijn. Het Taksim Plein werd inderdaad ontruimd, maar de demonstranten in Istanbul trokken zich terug in Gezi Park. Ozan Tekin, socialist in Istanbul, analyseert de tweede week van de voortdurende protesten.
14 juni 2013

De regering lijkt enkele concessies te hebben gedaan wat betreft het schrappen van de bouwplannen van het winkelcentrum. Erdogan zei dat hij openstond voor ʻdemocratische eisenʼ. Is er tot nu toe iets van een dialoog gestart? Wat zijn de updates over andere ontwikkelingsplannen van de regering in het gebied en kan er een overeenkomst komen tussen de demonstranten en de regering op dit punt?

Terwijl Erdogan op zijn geplande staatsbezoek aan Noord-Afrika was, ontmoette vicepremier Bulent Arinc een delegatie van de Taksim Solidariteitsgroep – een overkoepelende organisatie van demonstranten – om hun eisen te bespreken. De meeste AKP-officials hebben gezegd dat de protesten op de eerste dag legitiem en juist waren, maar ze maken zich zorgen over het verbreden van de gebeurtenissen tot een bedreiging voor de regering, onder ʻextremistische invloedʼ. De gouverneur van Istanbul verklaarde vandaag dat hij bij de bezetters in het Gezi Park wilde zijn – tien dagen geleden veroordeelde hij het protest nog als ʻillegaalʼ!

De regering zegt nu dat ze nu doorgaat met de plannen voor het bouwen van oude Osmaanse barakken in het park, maar er komen geen winkelcentrum of luxe-appartementen meer in. Taksim Solidariteit en de bredere lagen van de demonstranten, staan erop niet op te geven zonder een verklaring dat het park niet wordt vernietigd. Dus de regering heeft een stap terug moeten doen in een deel van haar plannen, maar een overeenkomst lijkt onwaarschijnlijk in de nabije toekomst, behalve als de regering nog meer concessies doet. Volgens een recente opiniepeiling is 75 procent van de inwoners van Istanbul en 64 procent van de totale bevolking tegen de herstructureringsplannen voor het park.

Het neerslaan van de protesten in Ankara was bruut en duizenden verzamelen zich in vele wijken van Istanbul en Ankara, onder angst voor meer geweld. Wat zijn de redenen voor de ogenschijnlijke escalatie van protesten en de reactie van de politie?

De veiligheidstroepen hebben zich al een week niet laten zien in Gezi Park. Er zijn barricades rondom het Taksim Plein en de politie heeft zich volledig teruggetrokken. Dat was omdat tienduizenden mensen afgelopen weekend moedig weerstand boden aan het politiegeweld, met meer en meer mensen op straat toen de politieaanvallen heftiger werden. Het gebied ziet er nu uit als een festivalterrein, met duizenden die er elke nacht blijven en tienduizenden die na werktijd op bezoek komen. Politieterreur is echter nog springlevend in andere steden, waar duizenden demonstreren in solidariteit met Taksim.

Er wordt steeds harder geroepen om vervroegde verkiezingen, die gepland staan voor 2014. Begint dit een eis van de bevolking te worden en wat is de reactie van de regering?

De demonstranten brengen deze eis niet naar voren, maar een aantal commentatoren en parlementsleden van de oppositie doen dit al een tijdje. Een leidend AKP-fractielid ontkende dit. Maar er stonden al een serie electorale tests op stapel in 2013-14: lokale verkiezingen, een presidentsverkiezing, en waarschijnlijk een referendum over een nieuwe grondwet.

Deze beweging heeft nog geen steun van de meerderheid van de bevolking van het land. Haar gewicht komt van de aantallen die ze op straat heeft kunnen krijgen. De beweging moet een deel van de electorale basis van de regering aan zich binden – 50 procent van alle kiezers – om een serieuze bedreiging voor Erdogan te worden. Om dit te doen moet we strijden tegen de ideeën van de heersende klasse die ons verdelen, zoals racisme, nationalisme, seksisme, homofobie, islamofobie, enzovoorts. Sommige opiniepeilingen geven dat 16 procent van de AKP-aanhang positief staat tegenover het verzet – dat is een goed startpunt. Dat is ook de reden waarom Erdogan onmiddellijk manifestaties organiseerde in veel steden en van plan is er meer te doen, om zijn eigen basis tegen de beweging te consolideren.

Hoe zit dat met zijn manifestaties? Wat is hun slagkracht en worden ze groter naarmate de protesten verder escaleren?

Ze zijn niet erg groot, als we de steun van de regering in aanmerking nemen, maar opmerkelijk is de woede die de beweging heeft gecreëerd onder de AKP-aanhang. Ze zien dit als een samenzwering van de kemalisten tegen de conservatieve/islamistische krachten. De leuzen bij Erdoganʼs manifestaties zijn behoorlijk woedend: ʻSta recht, buig nooit, het volk is met jeʼ, en ʻGeef ons het signaal en we verpletteren Taksimʼ.

Erdogan geeft het signaal nog niet, maar hij gokt hierop door het verspreiden van een serie leugens – dat de demonstranten een moskee bezetten om binnen alcohol te drinken (dat de Imam van desbetreffende moskee ontkende), dat vrouwen met hoofddoeken werden lastig gevallen door demonstranten (De Gezi Occupyers organiseerden een mars van vrouwen tegen elke vorm van misbruik en geweld tegen vrouwen). De premier gebruikt ook nationalistische retoriek, door te beweren dat dit een internationale samenzwering is tegen de ʻeconomische groei van Turkijeʼ.


Wat is de positie van de Koerden bij deze gebeurtenissen?

Koerdische mensen zijn betrokken bij de gebeurtenissen op het Taksim-plein en er waren een aantal solidariteitsdemonstraties in Koerdische steden. Maar hun deelname is niet op volle kracht. Vanwege het vredesproces met de regering, dat een eind zou maken aan de staatsdiscriminatie tegen Koerden, zijn ze bang dat er een CHP-MHP coalitie (een kemalistische/fascistische coalitie tegen de vredesonderhandelingen) aan de macht komt als de regering valt.

De Koerden in het park hebben enkele aanvallen moeten weerstaan omdat ze posters van PKK-leider Öcalan laten zien in hun gedeelte van het park. Socialisten en alle antiracisten in de beweging vechten om de invloed van nationalisten in het park te verkleinen en om de Turks-Koerdische eenheid te verdedigen. Tot nu toe zijn we succesvol, maar het blijft belangrijk een eenheidsfront te bouwen tegen racisme.

Hoe is de situatie op het Taksim Plein? En wat kan je vertellen over de sfeer in het kamp in het Gezi Park?

Er heerst een compleet gevoel van vrijheid. Tienduizenden sluiten zich elke dag na werktijd aan en veranderen het park in een carnaval. Een paar duizend blijven de hele nacht. De activisten pakken elk probleem aan in de geest van solidariteit en kameraadschap.

Overal in het park discussiëren mensen over wat er komen gaat en hoe we stappen vooruit kunnen zetten. Veel politieke organisaties hebben hun eigen kraampjes. Mensen in het park staan erg open voor nieuwe en zelfs radicale ideeën. Je kan op één dag 350 exemplaren verkopen van een krant die De Socialist heet.

Ozan Tekin is lid van de DSIP (Devrimci Sosyalist İşçi Partisi), zusterorganisatie van de IS. Lees ook dit bericht over de afgelopen dagen: Riot cops storm Turkey’s Taksim Square