Trump is verslagen, zijn beweging voorlopig niet

Nog nooit stemden zo veel mensen tijdens de Amerikaanse verkiezingen. De nederlaag van Trump is een overwinning voor onderdrukte groepen en de arbeidersbeweging, maar Bidens Democratische Partij biedt hen geen perspectief.

Biden lijkt uiteindelijk op 306 kiesmannen uit te komen tegenover 232 voor Trump in het ondemocratische electoral college dat de president aanwijst. Het verschil in het totaal aantal stemmen nam de afgelopen dagen toe tot ruim vijf miljoen in het voordeel van Biden. Tegelijkertijd vonden er in veel staten ook verkiezingen plaats voor de senaat, het huis van afgevaardigden en soms specifieke wetsvoorstellen. De uitslag voor de Senaat is nog onzeker, maar het lijkt er op dat de Democraten hier geen meerderheid winnen.

Opkomst

Met bijna 72 miljoen stemmen kreeg Trump meer steun dan welke presidentskandidaat in het verleden ook. Maar nog meer mensen vonden elkaar in een breedgedragen woede tegen hem. Dat is niet per se een teken van ‘een gezonde democratie’. De hoge opkomst is juist een resultaat van de bedreiging die Trump vormt voor democratische rechten en zijn steun voor extreemrechts. In sommige staten werden bovendien duizenden met name zwarte stemmers vooraf uitgesloten van het stemmen.

Dat Trump meer stemmen haalde dan vier jaar geleden laat zien hoe hij de afgelopen jaren een basis bouwde, zowel binnen als buiten de Republikeinse partij. Met zijn economisch nationalisme probeerde hij zichzelf als alternatief neer te zetten voor de neoliberale status quo. In de aanloop naar de verkiezingen deed hij alsof er een tegenstelling was tussen de economie en maatregelen om de besmettingen te bestrijden. Waar Biden zoveel mogelijk op de vlakte bleef over zijn politieke programma, toerde Trump door het land om zijn achterban te mobiliseren.

De verkiezing van Trump vier jaar geleden versnelde de opkomst van extreemrechts. Hij normaliseerde hun complottheorieën, legitimeerde het dodelijke geweld van naziterroristen in Charlottesville en Kenosha en complimenteerde tijdens zijn verkiezingscampagne zijn witte achterban in Minnesota met hun ‘goede genen’. Vier jaar geleden was Trump nog een outsider binnen zijn partij, maar met de huidige verkiezingen werden meer republikeinen op dit platform gekozen.

Confrontatie

Dat Trump heeft verloren en dat zelfs zijn zender Fox News zich gedwongen zag Biden als winnaar uit te roepen is heel goed nieuws. Voor veel van de stemmers is dit niet los te zien van het massale protest waarmee Trump vanaf het begin van zijn presidentschap werd geconfronteerd: van de Women’s March tijdens zijn inauguratie tot de multiraciale Black Lives Matter opstand afgelopen zomer. De Democraten hebben zo een meerderheid gewonnen tegen Trump, maar niet voor hun politiek.

Trump zelf geeft vooralsnog zijn nederlaag niet toe. Secretary of State Pompeo kondigde aan gewoon voorbereidingen te treffen voor een tweede termijn. Komend weekend staat er zelfs een mars van Trumpaanhangers en neonazi’s naar Washington gepland. Trump kan in zijn laatste maanden nog heel veel kapot maken. Zo lijkt ook het aantal coronabesmettingen de komende weken verder te escaleren, maar voor een echte staatsgreep ontbreekt brede steun.

Hoe verder voor links?

Biden en running mate Kamela Harris zijn neoliberale hardliners. Zij hebben de aanval op voorzieningen zoals de zorg en bijstand altijd gesteund. Terwijl ‘defund the police’ een centrale eis werd tijdens de BLM-protesten, riepen zij op tot extra geld voor de politie. Het is welkom dat Biden heeft aangekondigd het klimaatakkoord van Parijs opnieuw te ondertekenen, maar verder is er vooral continuïteit met het bestaande buitenlandbeleid. Biden en Harris zijn trouwe steunpilaren voor het Israëlische apartheidsregime en zijn ook uit op confrontatie met China.

Tijdens zijn overwinningsspeech probeerde Biden een brug te slaan naar republikeinse kiezers. Hij riep op elkaar ‘een kans te geven’ en dat dit het moment is om de verhoudingen weer te ‘helen’. De oriëntatie van de aankomende president is dus verder naar het midden. Het establishment van de Democratische Partij greep de kleine verschillen met de Republikeinen in sommige staten aan om de aanval in te zetten op linkse kandidaten zoals Alexandria Ocasio-Cortez. Zij zouden met hun linkse programma kiezers wegjagen, maar het neoliberale ‘midden’ is juist de favoriete tegenstander voor rechtse politici zoals Trump.

In een interview met de New York Times ging Ocasio-Cortez direct in de tegenaanval. Ze stelde dat de partij zwakke verkiezingscampagnes voerde en dat linkse kandidaten structureel tegengewerkt werden door de partijtop. Daarin heeft ze helemaal gelijk. Het neoliberale beleid van de Democraten dreigt werkende mensen terug in de armen van een Trump-achtig figuur te drijven. Maar de oorlog van de partijtop tegen de linkervleugel, zal niet stoppen. Uiteindelijk hebben werkende mensen hun eigen politieke partij nodig, maar deze kan alleen geboren worden uit strijd.