Tentoonstelling reflecteert op erfenis Nederlandse overheersing van Indonesië

Het Wereldmuseum in Amsterdam zullen de meeste mensen beter kennen onder de naam Tropenmuseum. Hier wordt onderzocht wat het betekent om mens te zijn, wat onze connectie is met de wereld om ons heen en hoe we in relatie staan tot elkaar.
Dat gebeurt nadrukkelijk ook bij de tentoonstelling Imprints. In het prachtige gebouw aan de Linnaeusstraat, waar verschillende tentoonstellingen te vinden zijn, is de expositie Imprints een beetje weggestopt. De twee ruimtes die ervoor zijn ingericht grenzen aan het deel waar sinds 2022 de vaste tentoonstelling Onze koloniale erfenis te vinden is. Dat is niet voor niets. Het verdient aanbeveling om voor Imprints eerst de vaste tentoonstelling over de koloniale erfenis te bekijken.
Dit zorgt namelijk voor een duidelijke begripsbepaling over het Nederlandse koloniale verleden in Suriname, het Caraïbisch gebied en Indonesië en de doorwerking die dat verleden tot op vandaag de dag heeft. De vaste tentoonstelling overrompelt. De wreedheden worden belicht, maar zeker ook het verzet aan de hand van getuigenissen, foto’s en voorwerpen. Het geeft een bijna noodzakelijke lading aan de nieuwe tentoonstelling Imprints.
Kunstenaar Elia Nurvista gaat hier in op het verwoestende effect van palmolieplantages op natuur en samenleving. Nederlandse koloniale ondernemers brachten halverwege de negentiende eeuw de oliepalm vanuit Afrika naar Indonesië. De doeken van textiel in prachtige oranje en gele kleuren verhullen van een afstand gezien de harde realiteit op de plantages. Wie dichterbij staat ziet al snel hoe arbeiders gebukt gingen onder de koloniale overheersing.
In de ruimtelijke installatie De leugen zal worden gewroken maakt kunstenaar Max Kisman gebruik van videobeelden die sterk verbonden zijn met Javaanse schaduwpoppen. Hij is geïnteresseerd in de psychologische doorwerking van het koloniale verleden en dan met name als het gaat om autonomie en zelfbeschikking. Misschien is het een te groot thema om te vangen in de installatie, want het raakt niet direct.
Sabine Groenewegen analyseert koloniale propagandafilms, de verhalen die er in geconstrueerd werden, en de realiteiten die ermee verhuld bleven. Deze films werden tijdens lezingen in de gekoloniseerde gebieden vertoond met als doel mannen te werven als plantagemedewerkers, investeerders te interesseren en bij te dragen aan een positieve publieke opinie over de kolonisator. De rubberplantages waren winstgevend door de grootschalige inzet van kwetsbare contractarbeiders. Vrouwen werden onderdeel van een systeem waarbij uitbuiting het koloniale verdienmodel was. In de ontlede bedrijfsfilm laat Groenewegen zien hoe de wrange realiteit werd weggemoffeld.
Het stellen van ongemakkelijke en pijnlijke vragen over ons koloniale verleden blijft nodig en in het Wereldmuseum wordt dat op een relevante en niet-moralistische manier gedaan.
Imprints is nu te zien in het Wereldmuseum Amsterdam. Dinsdag tot en met zondag geopend van 10-17 uur.