Tentoonstelling Ik M/V: denken over gender en identiteit

‘Je wordt niet als vrouw geboren, je wordt tot vrouw gemaakt.’ De beroemde woorden van Simone de Beauvoir weerklinken in veel van de werken die nog tot 17 maart te zien zijn op de interessante tentoonstelling Ik M/V in Het Dolhuys in Haarlem.
28 februari 2013


Door Sinsia van Kalkeren

Bezoekers kunnen plaatsnemen aan een lange tafel, waar ze, via video’s, plaatjes en teksten, kennismaken met mensen die op wat voor manier dan ook niet voldoen aan het dwingende ideaal van mannelijkheid of vrouwelijkheid. Er zijn verhalen van transseksuelen, cross-dressers en niet-heteroseksuelen. Aan de muur hangen foto’s en andere kunstwerken die alternatieve visies op gender- en seksualiteitsbeleving laten zien.

Eén van de meest rake filmpjes is dat over Manon, die als jongetje geboren werd, maar er al jong achter kwam dat ze liever een meisje wilde zijn. Ze vertelt over de moeilijkheden die dat opleverde, maar ook over hoe blij ze is dat er in Nederland de mogelijkheid is om ook daadwerkelijk vrouw te worden. De glamourfoto van de zestienjarige Manon die prominent aan de muur hangt, krijgt na het zien van het filmpje een hele andere lading.

Een andere invalshoek is het interview met Geertje Mak, historica verbonden aan de Radboud Universiteit, die veel onderzoek heeft gedaan naar genderidentiteit. Met een aantal simpele voorbeelden laat ze treffend zien hoe kunstmatig het denken over mannelijkheid en vrouwelijkheid is. Het dragen van broeken was voor vrouwen in Nederland tot de jaren zestig bijvoorbeeld op zijn minst rebels. Nu kijkt niemand daar meer raar van op. Maar als een jongetje graag jurken draagt, is dat vaak reden voor ouders om met hem naar de dokter te gaan.

De spanning tussen het verhaal van Manon, die oprecht liever vrouw is, en dat van Mak, die laat zien dat vrouwelijkheid geconstrueerd is, is wat deze tentoonstelling zo interessant maakt. Er is ruimte voor het persoonlijke verhaal, de bezoeker wordt meegenomen in het leven van Manon, en is blij voor haar dat ze de mogelijkheid heeft om vrouw te worden.

Even later wordt, door onder andere Mak, de vraag gesteld wat dat eigenlijk betekent: ‘vrouw worden’. Waarom wordt bepaald gedrag — jurken dragen, zorgzaam zijn, met poppen spelen etc. — verbonden aan een bepaald soort lichaam? De vraag dringt zich op of dat in een vrije wereld ook zo zou zijn, en of er dan nog mensen ‘in een verkeerd lichaam’ geboren zouden worden. Is gender, en alle gedrag en gevoelens die daarbij (lijken te) horen, helemaal cultureel en sociaal geconstrueerd? Of is er meer?

Hoewel Ik M/V wat groter had gemogen, zodat er meer ruimte was geweest voor verhalen van buiten het Westen, zijn de samenstellers erin geslaagd een prikkelende tentoonstelling neer te zetten. Bezoekers gaan naar huis met nieuwe, of hernieuwde, vragen over genderidentiteit, vragen die we in het dagelijks leven veel te weinig stellen.

Het Dolhuys, Haarlem. hetdolhuys.nl
Nog te zien t/m 17 maart 2013