Studenten UvA ontmaskeren neoliberale universiteit
Door Ewout van den Berg
Met hun autoritaire opstelling heeft het College van Bestuur (CvB) het gelijk van de bezetters over de ondemocratische universiteit bewezen. Nul keer zijn bestuurders langsgeweest op het Bungehuis. Een afspraak tot overleg tussen beide partijen zei het CvB tot twee maal toe af op het laatste moment. Het CvB heeft geprobeerd studenten te intimideren met een boete van 100.000 euro per dag per bezetter.
Het CvB zette vervolgens burgemeester van der Laan in om de studenten een voorstel te doen. In ruil voor het opgeven van de bezetting konden bezetters samen met het CvB een vrijblijvende bijeenkomst organiseren over de toekomst van de universiteit. Op geen enkel moment is er gesproken over de eisen van bezetters zoals een gekozen rector, een referendum over de bètafusie en het terugdringen van flexcontracten.
Het niet-accepteren van het dictaat van het CvB was vervolgens het excuus waarmee studenten met veel machtsvertoon en geweld werden ontruimd. (volgens dezelfde burgemeester ‘beheerst en de-escalerend’) Dat dit niet eerder gebeurde, heeft alles te maken met de brede solidariteit die de studenten wisten te organiseren op basis van hun eisen.
Rijke voedingsbodem verzet
De bezetters hebben het diepe gevoel van onvrede over ontwikkelingen in het Hoger Onderwijs bij studenten en medewerkers zichtbaar gemaakt. Docent en bezetter Rudolf Valkhoff zei hierover: ‘25 jaar lang weiger ik regels “creatief” toe te passen; ik kan met de beschikbare tijd en middelen de beloften van de universiteit niet nakomen; ik zie geen andere middelen dan deze bezetting om mijn onvrede duidelijk te maken. Ik eis dat het CvB eindelijk zijn verantwoordelijkheden neemt en in plaats van overheidsbeleid uit te voeren, op te komen voor de belangen van de academische gemeenschap die hen heeft aangesteld om dat te doen.’
De studenten kwamen in verzet tegen:
1. Het rendementsdenken
Hierbinnen zijn afgestudeerden het eindproduct en docenten een kostenpost. Kleine studies worden wegbezuinigd, gefuseerd of opgelost binnen bredere opleidingen. Onder de noemer ‘weten is meten’ voerde de UvA het 8-8-4 systeem in waarbij studenten moeten rennen van deadline naar tentamen. Op deze manier worden studenten zo snel mogelijk door hun studie geloodst, maar neemt de kennis af. Steeds meer managers worden ingezet om dit proces te overzien.
2. Disciplinering
Dat dit proces de afgelopen tientallen jaren plaatsvond, heeft alles te maken met de toename van flexcontracten op de universiteit. Zestig procent van de UvA-docenten heeft een flexcontract, en weet niet of ze het volgende jaar nog les mogen geven. Veel docenten durven zich niet te organiseren en dat de werkdruk oploopt.
Het gebrek aan zelforganisatie leidt ook tot lagere weerbaarheid en nieuwe aanvallen op hun positie. Afgelopen maand kondigde Jet Bussemaker aan om in een experiment promovendi per volgend jaar niet als medewerker te beschouwen en te betalen, maar als student met een beurs lager dan loon en zonder pensioenopbouw.
3. Uitholling van de democratie
De bezetting van het Maagdenhuis meer dan 45 jaar geleden was onderdeel van een beweging die inspraak eiste voor studenten en personeel. De afgelopen twintig jaar is deze inspraak steeds verder uitgehold. Een tekenend voorbeeld hiervan is de fusie tussen de bètafaculteiten van de UvA en de VU. Toen studenten dit na lang actievoeren wisten te blokkeren, gingen de bestuurders gewoon door met deze plannen.
Actie-ervaring
De bezetting van het Bungehuis komt dus niet uit de lucht vallen. De afgelopen jaren is er veel actie gevoerd aan verschillende faculteiten in Amsterdam. Een greep uit de actiegroepen:
• tweedaagse bezetting VU door schoonmakers (2012)
• oprichting en acties medewerkers VU – Verontruste VU’ers (2012)
• actiegroep Titanic tegen bezuinigingen op Aardwetenschappen van de VU, bezetten Kerkzaal (2013)
• studenten betafaculteit UvA organiseren zich, houden fusie tegen en organiseren een bezetting wanneer het UvA- bestuur de fusie toch doorzet (2014)
• brede coalitie actiegroepen (Rood, IS, KSU, Ons, etc) organiseert protesten tegen afschaffing basisbeurs (2014)
• Humanities Rally opgericht, actiegroep tegen bezuinigingen op Geesteswetenschappen aan de UvA (2014)
Solidariteit
De bezetting van het Bungehuis bracht niet alleen de actie-ervaring van al deze activisten samen in de Nieuwe Universiteit, maar ook het netwerk en de steun onder docenten die deze groepen wisten op te bouwen. Een tiental studentenorganisaties en bedrijfsledengroepen verklaarden zich solidair. Er was internationale steun van studentenactivisten uit andere landen en zelfs van stakende mijnwerkers uit Turkije. Eén van de bezetters sprak ook over de uitholling van de democratie tijdens het protest in solidariteit met de Griekse bevolking.
De solidariteit bleef niet bij vrijblijvende steunverklaringen. Toen het CvB dreigde met een boete van 100.000 per bezetter, verklaarden 187 wetenschappers ook aanwezig te zijn in het Bungehuis. Zij schreven: ‘De doelen en methoden van van het protest worden, natuurlijk, niet door iedereen gedeeld maar het bezetten van een universiteitsgebouw is sinds jaar en dag onderdeel van het repertoire van studentenverzet… teruggrijpen op het criminaliseren en financiële dreigementen van deze schaal tegen hen is disproportioneel en niet te rechtvaardigen.’
Op het moment dat de rechter besloot de bezetters per dag een boete van 1000 euro op te leggen, kocht de Ondernemingsraad van Geesteswetenschappen meteen de ladder van de bezetters voor precies dit bedrag. Een dag later kocht de SP een pamflet met de eisen van de bezetters voor hetzelfde bedrag. FNV Overheid betaalde ook één dag dwangsom en de bedrijfsledengroep van de VU, de andere Amsterdamse universiteit, heeft warme dekens gekocht en naar de studenten gebracht.
Doorgaan
Deze solidariteit heeft er voor gezorgd dat studenten zo lang in het Bungehuis konden zitten. Tegenover de autoritaire leiding van de universiteit zetten studenten hun democratie van onderaf. De Board Room (directiekamer) werd omgedoopt tot ‘Peoples Room’, en er werden dagelijks discussies gevoerd over langetermijnstrategie en volgende stappen. Door gebruik te maken van de gezamenlijke kennis van iedereen wisten de bezetters het CvB telkens een stap voor te blijven.
Het einde van de bezetting is geen einde van de studentenstrijd. Hoe langer een bezetting duurt, hoe meer ook de dagelijkse zorgen om eten, slaap en het leven buiten de bezetting aandacht opeisen. Het is daarom goed dat op de dag van de ontruiming direct ook een landelijke actievergadering plaatsvond, dat er vanmiddag een breed protest wordt georganiseerd en dat studenten discussiëren over hoe ze het momentum kunnen vasthouden.
Studentenactivisten hebben met hun bezetting het failliet laten zien van de poldermentaliteit van de gevestigde studentenorganisaties. Terwijl de LSVB op landelijk niveau de strijd tegen de afschaffing van de stufi uit de weg is gegaan, was de Centrale Studenten Raad van de UvA als een van de weinige groepen niet solidair met de bezetting. Deze organen komen niet op voor de rechten van studenten en docenten, maar remmen de strijd.
In hun strijd voor een democratische universiteit staan de studenten niet alleen. De lijst van ondersteunende wetenschappers is een goed begin om ook vanaf de werkplekken de druk op het CvB op te voeren. Het is erg goed dat een bestuurslid van de FNV en verschillende ledenparlementariërs de bezetters opzochten. De vakbond kan een paraplu vormen waaronder docenten voor hun rechten durven opkomen. Het is aan de vakbond als geheel, en Ton Heerts voorop, om zijn leus dat 2015 ‘het jaar van de straat kan worden’, kracht bij te zetten. Bijvoorbeeld door het experiment met het bursalenstelsel te laten mislukken. Maar net zoals met gevestigde studentenorganisaties zal de vakbondsbureaucratie hierin niet het voortouw nemen.
Vandaag maakte het CvB bekend dat het Bungehuis is verkocht aan de elitaire besloten club het Soho House. Zij wil er een restaurant, een wellnesscomplex en hotelkamers in vestigen. Hoe meer studies worden wegbezuinigd, hoe minder werk de verhuizing van de resterende studies is.
Studenten en werkende mensen door heel Nederland kunnen een voorbeeld nemen aan het verzet, de creativiteit en de doorzettingskracht van de studenten in Amsterdam. Het is nu aan studenten en docenten in Amsterdam om door te pakken. De positie van het CvB is verzwakt, maar het zit nog steeds op zijn troon.
Demonstratie: Spuistraat 210, Amsterdam • Aanvang: 17.00