Studenten en docenten VU samen in actie voor goed onderwijs

Afgelopen dinsdag hebben ruim 150 bezorgde studenten en 20 Verontruste VU’ers de Vrije Universiteit (VU) opgeschud met een grote gezamenlijke actie. Ze maakten gebruik van de afscheidsreceptie van bestuurder René Smit. Het spandoek van de studenten spreekt boekdelen: ‘Kapitein Smit verlaat schip. Tijd voor nieuwe koers. Houdt aardwetenschappen drijvend.’ Deze mensen zijn boos en met een reden.
18 december 2013

Hella Baan en Thomas Hofland

Terwijl Smit het zinkende schip verlaat krijgen studenten en onderwijzend personeel te maken met een rigide regime waarin 33 miljoen euro wordt bezuinigd. Studenten van de faculteit Aard- en Levenswetenschappen hebben hierop de actiegroep Titanic opgezet.

De groep is genoemd naar het onheilspellende perspectief dat het bestuur de opleiding schetst om akkoord te gaan met de bezuinigingen. Hun studie wordt bedreigd met een korting van 2,8 miljoen euro en het vertrek van een derde van het onderwijzend personeel. Tegelijkertijd ging het bestuur wel een lening aan van 230 miljoen euro voor een nieuw gebouw. Studenten betalen met deze bezuinigingsoperatie de rente.

Als een donderslag bij heldere hemel is de afdeling Aardwetenschappen aan de VU ‘financieel ongezond’ verklaard door een bezuinigingscommissie. Maar de studie staat bijzonder hoog aangeschreven en het aantal eerstejaars is in de afgelopen tien jaar verdubbeld. Het wetenschappelijk personeel is in dezelfde tijd gehalveerd. De voorzitter van de commissie Gerrit van der Wal vergeleek de studie met een ‘zieke patiënt’. In het studentenblad van de VU, Ad Valvas, dient Maartje Korver hem namens de Titanic van repliek: ‘Het is niet het wetenschappelijk personeel, maar het financiële model dat ziek is!’

Sinds 2009 is het financieringsmodel Vusam ingevoerd. Daarin wordt onderwijs dat veel studiepunten oplevert bevoordeeld. Daardoor worden massacolleges beloond en kleinschalige opleidingen bestraft. Studenten hebben daarom het heft in eigen hand genomen. Student Ruud: ʻHet onderwijs wordt als volgt gezien: bestuurders zijn de managers, docenten de werknemers en studenten zijn de raw material. Absurd.ʼ

Veel studenten zijn op de hoogte van de urgentie. Zo geeft Lisa Hageman aan dat aardwetenschappen een stille dood sterft als dit zo doorgaat. Julian van den Heuvel laat weten dat hij dit protest echt wil volhouden. Hij wil een master gaan doen en dat wordt veel moeilijker als alles wordt wegbezuinigd.

Titanic stelde het bestuur een ultimatum waarin ze ondermeer eisten dat de bezuinigingscommissie ontbonden zou worden, of dat de commissie zich bezig zou gaan houden met zinnigere zaken. Smits opvolger Jaap Winter, hoogleraar ‘corporate governance’ aan de Duisenberg School of Finance – opgezet door de financiële sector– en partner van het prestigieuze advocatenkantoor De Brauw Blackstone, hoorde de studenten aan maar geeft nul op het rekest.

Bezuinigingsoperaties zoals deze worden op universiteiten door het hele land doorgevoerd. Dat VU-studenten hiertegen wel in actie komen, heeft misschien iets te maken met de geschiedenis van strijd aan de VU. Twee jaar geleden werd de universiteit twee dagen lang door schoonmakers bezet. De afgelopen jaren organiseerde personeel zich binnen de actiegroep Verontruste VU’ers. De groep combineert het verzet tegen bezuinigingen en massaontslag met een radicale kritiek op het rendementsdenken en de universiteit als leerfabriek.

Tijd voor actie

Wij verzamelden ons met de aanwezige boze studenten en medewerkers voor een zaal boven de foyer, waar de afscheidsreceptie plaats ging vinden. In die zaal was als voorprogramma een debat met prominente aanwezigen als Eberhardt van der Laan en Jet Bussemaker. We stelden ons op langs de rand van de trap en op de trap zelf. Onze armen waren ingehaakt en monden afgeplakt met tape. Zo wachtten we als een grimmige ‘erehaag’ de genodigden op gewapend met flyers en spandoeken op de achtergrond. Nadat alle genodigden zicht langs ons gewerkt hadden verzamelden we ons als hele groep op de trap.

Zo keken we een tijdje zwijgend neer op het feestje en vervolgens barsten we uit in een demonstratief applaus dat enkele minuten aanhield. De genodigden voelden zich aanmerkelijk ongemakkelijk. Hierna liepen we abrupt als groep de trap af en verlieten de foyer, onder het motto: ‘Dit is niet ons feestje’.

Na afloop werd er doorgepraat over het onderwijs dat we zouden willen hebben ten opzichte van wat we nu door een ziek financieel systeem voorgeschoteld krijgen: kleinschalig kwalitatief goed en toegankelijk onderwijs versus oppervlakkige massa colleges of elitaire toestanden.
Wetenschappelijk personeel en universitaire medewerkers spelen daarbij een sleutelrol en moeten dus ook fatsoenlijk behandeld worden. Celine Nobel verwoordde het als volgt: ‘Omdat de opleidingen zo klein zijn ben je heel betrokken bij je studie. Sommige studiegenoten worden vrienden voor het leven. Je deelt lief en leed met je docenten. Ze zijn onze inspiratiebron. Als zij eruit gegooid worden, dan moeten wij daar wat tegen doen.’
Daarna werd door een medestudent geroepen: ‘Zo zou studeren moeten zijn!’ Helaas zijn we daar nog ver van verwijderd, maar hierin ligt wel de sleutel tot verbreding. Veel docenten en studenten hebben er baat bij dat juist kleinschalig onderwijs aangemoedigd wordt en de bezuinigingen en megalomane projecten een halt toegeroepen wordt. Het is tijd voor een andere koers!

________________________________________________________________________________________

Student Aardwetenschappen: ʻOf studenten nou links of rechts stemmen, er is veel actiebereidheidʼ

We spraken Max Jansen student Aardwetenschappen, lid van Kritische Studenten Amsterdam en één van de activisten van ‘Titanic’.

Waarom wordt er vandaag actie gevoerd?

ʻWe hebben pasgeleden de actiegroep Titanic opgericht en hiermee hebben we deze actie georganiseerd. De actie is nodig omdat er financiële chaos heerst op onze faculteit. Door wanbeleid is de faculteit onder curatele gesteld en sindsdien wordt er alles aan gedaan om kosten te besparen. Dit gaat uiteraard ten koste van het onderwijs. Zo zijn bij de studie aardwetenschappen een tijd terug dertig van de zestig docenten ontslagen. De 2,8 miljoen euro bezuinigingen die nu onze kant op komen zullen ervoor zorgen dat er nog eens tien docenten ontslagen zullen worden.

Voor studenten van aardwetenschappen is dit extra pijnlijk omdat we heel veel omgaan met onze docenten. We doen veel veldwerk samen en daardoor ontstaat een vriendschapsband. We delen lief en leed met onze docenten. Dat is de kracht van Titanic: het zijn studenten én docenten.ʼ

Waarom wordt er zoveel gekort op de studie aardwetenschappen, de studie staat zeer goed aangeschreven en staat bekend als een van de beste VU-studies?

ʻDit komt door een krom verdienmodel waarin wordt gefinancierd per studiepunt behaald door hun studenten. Stel dat een vak aan zestig studenten wordt gegeven, dan krijg je voor dat vak 60 maal 6 (studiepunten) gefinancierd. Geef je een vak aan tweehonderd studenten, dan is dat goed voor de financiën aangezien er meer studiepunten behaald worden. Toen de studie aardwetenschappen accreditatie werd verleend, werd dit gedaan met de voorwaarde dat de werkdruk voor docenten verlaagd zou worden. Hier is niks van te merken. Kwantiteit wordt verkozen boven kwaliteit.ʼ

Vindt je de actie geslaagd en wat zijn jullie vervolgstappen?

ʻJazeker! Iedereen heeft ons gezien en we hebben onze boodschap duidelijk gemaakt. Het was ook een succes omdat er zowel studenten als docenten aanwezig waren. Dit geeft allebei de groepen moed: docenten voelen dat ze niet alleen staan in de strijd tegen bezuinigingen en studenten hebben het vertrouwen om iets op poten te zetten. Het leeft ook onder alle studenten binnen aardwetenschappen, of ze nou links of rechts stemmen, er is veel actiebereidheid. Nu moeten we fel blijven demonstreren en proberen het breder te trekken. De bezuinigingen zullen overal te voelen zijn op de VU, niet alleen bij aardwetenschappen.ʼ