Strijdbare docenten voorbeeld voor andere sectoren
Door Kees Hoogendijk
De actie eind juni was een initiatief van de nieuwe actiegroep PO in Actie en volgde op een petitie die ruim 300.000 keer werd getekend. Vanuit het hele land waren 2000 docenten en solidaire ouders naar Den Haag gekomen. Er waren veel zelfgemaakte spandoeken te zien.
De leraren willen een eerlijk salaris omdat ze structureel worden onderbetaald en meer investeringen in het onderwijs zodat de werkdruk afneemt. De actiegroep PO in Actie bracht deze eisen de afgelopen maanden naar voren op hun website en social media. Terwijl de onderwijsbonden jarenlang riepen dat er geen actiebereidheid zou zijn, groeide de steun voor PO in actie met de dag.
De actiegroep organiseert dus in feite daar waar de vakbond dat eigenlijk had moeten doen. Opvallend tijdens de actie in Den Haag was dan ook dat veel aanwezigen weinig illusies koesteren over de onderwijsbonden.
Nina uit Oosterwijk vertelde bijvoorbeeld: ‘Nog maar één leraar op mijn school is lid van de vakbond. Dat PO in Actie in staat is zoveel mensen te mobiliseren zonder de vakbond is veelzeggend.’
Leon Wouters uit Nijmegen stelde: ‘Veel mensen vertrekken uit het onderwijs omdat het niet meer leuk is. De vakbond is hier debet aan. Zij hebben jarenlange slechte cao’s afgesloten en hebben zich een oor laten aannaaien. In september moeten we een week plat.’
Samenwerking
Om de zichtbaarheid te vergroten is PO in Actie een samenwerking aangegaan met onderwijsbonden, schoolleiders en schoolbesturen. Hierdoor heeft de actiegroep zich minder activistisch kunnen opstellen en zijn er voorwaarden gesteld door de andere partijen binnen dit PO-front.
De schoolbesturen lijken om opportunistische redenen de acties te steunen. Zij hebben al die jaren met het ministerie om tafel gezeten en zijn partij geweest bij de cao-onderhandelingen. De leraren zijn daar niets mee opgeschoten. Nu er onderhandeld wordt over een nieuw kabinet zien zij geld voor meer middelen, maar dat is iets anders dan meer salaris voor de docenten.
Het verklaart ook waarom de leraren niet echt het werk mochten neerleggen of het een staking mochten noemen. In het uur dat er geen les werd gegeven mochten de leerkrachten alleen maar een ludieke actie houden. Zij werden door hun bestuur verplicht om gewoon op school te komen.
Tijdens de manifestatie in Den Haag was er een goede spreker van PO in Actie, maar mochten ook alle fractievoorzitters inclusief de PVV een praatje doen. De tijd die zij innamen ging ten koste van een actieperspectief voor de actievoerende docenten en ouders. Ook al lieten zij zich natuurlijk niet voor de gek houden door de hypocriete oproep van PvdA-leider Asscher voor meer geld.
Het zal voor PO in Actie de komende tijd een uitdaging worden om haar onafhankelijkheid en strijdbaarheid te behouden. De samenwerking met de vakbonden is welkom omdat zij met een stakingskaseisen kracht bij kunnen zetten.
Maar de AOb is een notoir conservatieve bond die zelden voorop loopt in strijd, en bureaucraten zullen vooral gebrand zijn op eigen zichtbaarheid en nieuwe leden. Ook het stakingstraject vijf jaar geleden dat eindigde met een massastaking en het spektakel in de Arena kwam er door het initiatief van docenten van onderaf, toen onder de noemer Linke Leraren.
Steun
Het grote succes van de actie zat in de brede steun. De honderdduizenden handtekeningen zijn daarvan een uitdrukking, net als de grotendeels positieve berichtgeving in de media en de meegekomen ouders. Gewapend met deze brede publieke steun van ouders die ook het beste voor hun kinderen willen, is er veel mogelijk. In een peiling die door PO in Actie werd uitgevoerd, gaf 97 procent van de docenten aan te willen staken.
De zelforganisatie binnen het basisonderwijs is een les voor andere sectoren. Het op eigen kracht mobiliseren van collega’s kan de druk op aarzelende of conservatieve vakbonden opvoeren om ook in beweging te komen. We hoeven niet te wachten op de bond om eisen te formuleren en op te roepen tot actie. Tegelijkertijd zijn vakbonden ook heel belangrijk, juist wanneer het aankomt op het voeren van actie zelf.
Zonder stakingskas is het vaak niet mogelijk om het werk neer te leggen. Dat laat de actie in het basisonderwijs ook zien. Veel leerkrachten konden eind juni mee naar Den Haag voor de manifestatie op kosten van het schoolbestuur. Daarmee gebruiken ze de actiebereidheid van de docenten om hun handen in onschuld te wassen en zelf meer geld binnen te slepen.
De vakbond kan zijn netwerk mobiliseren, de stakers juridische dekking geven en zelfs een stakingskas openen. Het geeft medewerkers met onzekere contracten de dekking en het zelfvertrouwen om mee te doen. Acties worden dan veel groter en breder.
Met een rechts kabinet in de maak is het zaak dat we de vakbonden nu al onder druk zetten om samen de strijd aan te gaan.