Strijd om het Sterrebos onderstreept dat FNV klimaatvisie nodig heeft

Klimaatactivisten houden een solidariteitsactie voor gearresteerden bij het politiebureau in Maastricht (28 januari 2022).
De NedCar-directie is vastbesloten om de kap van het Sterrebos door te laten gaan en heeft met steun van de FNV geprobeerd om het personeel op te stoken tegen klimaatactivisten. Er succesvol was dat niet, maar de strijd om het Sterrebos onderstreept wel dat de vakbeweging aan de bak moet om een visie op klimaat te ontwikkelen.
1 februari 2022

Een groep activisten houdt zich sinds enkele dagen op in het Limburgse Sterrebos om de kap van het tweehonderd jaar oude bos te verhinderen. De kap zou nodig zijn voor de uitbreiding van VDL NedCar dat nu voor BMW produceert. In 2023 loopt het contract echter af en NedCar denkt de kans op een nieuwe opdracht voor de productie van elektrische auto’s voor Rivian te vergroten door daarop vooruitlopend al uit te breiden.

Onnodig en onacceptabel

Het is dus totaal onduidelijk of uitbreiding nodig is en bovendien doet NedCar alsof er geen alternatieve locaties zijn. Zelfs op het eigen terrein is er echter plek genoeg om uit te breiden. Het is onacceptabel dat een oud bos, dat ruimte biedt voor een rijke biodiversiteit, gekapt wordt om nota bene de auto-industrie verder uit te breiden. Dat wordt verder onderstreept door het feit dat het bedrijf van miljardairsfamilie Van der Leegte – die rijk is geworden over de rug van haar personeel en het klimaat – de kap van het bos in feite slechts ‘noodzakelijk’ acht, omdat alternatieven wat duurder zijn.

NedCar verkoopt hun uitbreidingsplannen als een vergroeningsoperatie. Maar elektrische auto’s bieden geen enkele oplossing voor het klimaatprobleem en zijn slechts bedoeld om het verdienmodel van de auto-industrie te redden. Individueel personenvervoer is zeer inefficiënt en zal de energievraag verder doen toenemen in plaats van verkleinen. Bovendien vraagt het om de steeds verdere uitbreiding van het wegennet, houdt het het fileprobleem gewoon in stand en leidt het tot een steeds grotere vraag naar lithium dat nodig is voor de voor de productie van batterijen.

De regering geeft haar volle steun aan deze poging om het verdienmodel van uitvreters als de Van der Leegtes in stand te houden: Rutte wil rekeningrijden gaan invoeren en doet alsof dat zou helpen om autovervoer te ontmoedigen. Maar de alternatieven voor de auto worden alleen maar slechter. Door de privatisering van het openbaar vervoer is winstgevendheid en niet het publieke belang doorslaggevend. Dat heeft ertoe geleid dat het ov onnodig traag en duur is. Bovendien heeft het nieuwe kabinet besloten dat de 2,5 miljard uit het Nationaal Groeifonds dat voor infrastructurele verbetering was gereserveerd toch aan rendabeler zaken wordt uitgegeven.

Vakbondsdemonstratie?

Gisteren werd aangekondigd dat een deel van het personeel van NedCar tegen de klimaatdemonstranten zouden demonstreren, omdat zij vrezen voor hun baan. Die vrees is terecht, maar zij laten zich met deze actie voor het karretje van de directie spannen door te doen alsof er een tegenstelling zou bestaan tussen werkgelegenheid en het tegengaan van klimaatverandering. De FNV-bestuurder steunde deze actie en liet zich daarmee voor het karretje van de directie spannen. Het is absurd dat de bond niet door de goedkope leugentjes van NedCar heen kan prikken als het gaat om deze zogenaamd ‘noodzakelijke’ uitbreiding. Dat de bestuurder in kwestie een CDA-politicus is, lijkt hierin geen toeval en onderstreept dat rechtse politici geen plaats zouden moeten hebben in de arbeidersbeweging.

Het NedCar personeel leek in de praktijk overigens helemaal niet zo enthousiast als hun bondsbestuurder om zich voor het karretje van het grootkapitaal te laten spannen. Hoewel het Algemeen Dagblad vanmorgen nog kraaide dat er vanmiddag ‘4200 werknemers van Nedcar vóór de kap van het Sterrebos’ zouden demonstreren, lijken er in de praktijk hooguit enkele honderden mensen gehoor te hebben gegeven aan die oproep. Gezien het feit dat deze actie vermoedelijk geïnitieerd, maar in ieder geval voor honderd procent is ondersteund door de NedCar-directie, is dat een zeer lage opkomst.

Deze lage opkomst onderstreept dat er een basis is voor een solidaire en vooruitziende benadering van dit vraagstuk, zoals we dat bijvoorbeeld hebben gezien bij de vakbondsacties bij Tata Steel in IJmuiden. Dat bedrijf vergiftigt de wijde omgeving en stoot enorm veel broeikasgassen uit. Hier sluit de vakbond zich juist aan bij de eisen van omwonenden om de overlast terug te brengen en ontwikkelde de bond een eigen plan voor groene staalproductie om op die manier de werkgelegenheid op lange termijn te garanderen. Op die manier maken ze duidelijk dat er geen tegenstelling hoeft te bestaan tussen het belang van de gemeenschap en het belang van het personeel van Tata – dat zelf immers ook vaak tot de omwonenden behoort.

Klimaatrechtvaardigheid

Iets dergelijks is in Born ook mogelijk. Aangezien NedCar ook bussen produceert, zijn de mogelijkheden daar misschien zelfs wel groter. Maar dat vraagt wel om een visie op klimaat en een vakbondsbrede discussie over de klimaattransitie. Het geval van NedCar onderstreept de waanzin van het huidige klimaatbeleid. Het is inmiddels vijf over twaalf, maar de regering laat bedrijven nog altijd totaal vrij om hun eigenbelang na te streven. Het klimaatbeleid bestaat eruit dat er nog eens 35 miljard is vrijgemaakt om als subsidies uit te delen aan grote bedrijven. Fundamentele keuzes worden vooruitgeschoven, of liever gezegd: er wordt vastgehouden aan het neoliberale antwoord op de klimaatcrisis om het hele systeem dat de problemen heeft veroorzaakt intact te houden en het kapitaal nog meer geld toe te stoppen.

Dat leidt ertoe dat de klimaatverandering alleen verder escaleert en er nog meer geld van de gemeenschap wordt overgeheveld naar een kleine groep rijken. Wat we nu zien bij NedCar is een logisch gevolg van deze neoliberale aanpak: er gaat een bos gekapt worden onder de belofte dat er misschien nog even doorgewerkt kan worden. Zo niet, dan is het bos gekapt, neemt de familie Van der Leegte haar miljarden mee en gaan ze weer ergens anders de zakken vullen.

De vakbeweging en de klimaatbeweging hebben een groot gezamenlijk belang in deze kwestie en de noodzaak om een eigen klimaatvisie te gaan ontwikkelen is groot. We zouden samen moeten vechten voor een échte klimaataanpak: dat wil zeggen dat er een plan moet komen voor de vergroening van Nederland en dat bedrijven als NedCar of Tata worden onteigend en in worden gezet om dat plan uit te voeren. Op die manier kunnen we klimaatverandering werkelijk tegengaan – wat immers in het belang is van het NedCar-personeel en van het overgrote deel van de bevolking – en scheppen we veel meer groene werkgelegenheid.