Stop de uitzettingen naar oorlogsgebied!
Door Janneke Prins
De Europese Commissie noemt het een ‘win-winsituatie’. In ruil voor 1,3 miljard euro per jaar neemt Afghanistan uitgeprocedeerde vluchtelingen terug. Maar met deze Afghanistandeal koopt de EU haar eigen rol af in het creëren van het Afghaanse hellehol. Bovendien is Afghanistan een van de meest corrupte landen ter wereld, het is zeer de vraag of de banen- en re-integratieprojecten voor terugkerende vluchtelingen daadwerkelijk van de grond komen.
De EU heeft Afghanistan bestempeld als veilig land. Amnesty International vindt dat belachelijk en noemt de deal een ‘absolute schande’. Afghaanse vluchtelingen lopen het risico sneller te worden teruggestuurd omdat ze in Europa moeilijk door de asielprocedure heen komen. Meestal hebben ze geen documenten. En als ze die wel hebben, kan de geloofwaardigheid van die documenten uit dit corrupte land in twijfel worden getrokken. Ook kunnen vluchtelingen pech hebben als ze aan de beurt zijn, als de asielinstantie die week al het quotum van statuserkenningen heeft bereikt.
Schimmige deals
Deze Afghanistandeal volgt op de EU-Turkijedeal van maart. Statewatch onthulde dat de EU in diezelfde maand al bezig was met de Afghanistandeal, want ‘door de verslechterende situatie in Afghanistan, en de druk op Afghanen in Pakistan en Iran, is er een verhoogd risico van verdere migratiestromen richting Europa. Dit vraagt om een versterkte interventie om de opvang in de regio te behouden.’
Maar in de afgelopen decennia zijn drie miljoen Afghanen naar Pakistan gevlucht. Dit buurland is nu begonnen Afghanen terug te sturen: sinds de zomer zijn 100.000 vluchtelingen over de grens gezet. Bovendien zijn er al een miljoen Afghanen ontheemd in eigen land. Rondom steden als Kabul en Jalalabad groeien de sloppenwijken en tentenkampen.
Politici in Brussel willen koste wat kost een probleem maken van de ‘vluchtelingenstroom’ naar Europa. Daarvoor sluiten ze schimmige deals met foute regeringen. In de jaren 2000 stimuleerde de EU de Libische dictator Qadhafi al om vluchtelingen in detentiekampen te stoppen om zo de oversteek naar Europa te voorkomen. Ook het Khartoum-proces is zo’n samenwerkingsverband, dat loopt sinds 2014.
Over dit proces zei PAX-directeur Jan Gruiters: ‘De Europese Unie dealt met despoten in Afrika om vluchtelingen en migranten tegen te houden.’ In ruil voor geld spelen regeringen in de Hoorn van Afrika voor politieagent tegen de eigen bevolking.
De EU wilde overigens het Khartoum-proces nadrukkelijk geheim houden, omdat de Ethiopische en Soedanese regeringen al repressief optreden tegen de eigen bevolking. Het Internationaal Strafhof in Den Haag wil de Soedanese president Al-Bashir arresteren vanwege genocide en misdaden tegen de menselijkheid.
37 jaar oorlog
Afghanistan wordt al 37 jaar geteisterd door oorlog en buitenlandse inmenging. Eind jaren zeventig kwamen Afghanen in opstand tegen een impopulaire communistische regering. Om deze regering te steunen viel Rusland in 1979 Afghanistan binnen. In die tijd van de Koude Oorlog, financierde Washington de mujahedin om tegen de Russen te vechten. Afghanistan werd het Vietnam voor Moskou.
Van beloofde herstelbetalingen in de jaren negentig aan Afghanistan is weinig terechtgekomen. Uit onvrede vormden studenten de Taliban. Na 11 september 2001 vormde het land een makkelijk doelwit voor toenmalig president Bush om wraak te nemen voor de aanslagen op de Twin Towers. Groot-Brittannië en Nederland liepen vooraan in Amerika’s Coalition of the Willing. Bush’ beloften van democratie en vrouwenrechten bleken holle frasen.
Toen Karzai in 2009 de presidentsverkiezingen won, spraken de VN van verkiezingsfraude. En Afghanistan is waarschijnlijk het laatste land waar je als vrouw wil leven. Na het vertrek van het Amerikaanse leger in 2014, bleven de VS milities steunen die tegen de Taliban vechten. Zowel deze milities als de Taliban staan bekend om verkrachtingspartijen en het trouwen met kindbruiden.
Met de terugtrekking van Amerika verloren ook nog eens 200.000 Afghanen hun baan in de beveiliging, logistiek en andere sectoren van de oorlogseconomie. Mede daardoor is de Afghaanse economie verder in het slop gekomen. De stap voor werkloze Afghanen naar de drugswereld is bovendien makkelijk te nemen, het land is al jarenlang de grootste papaverproducent van de wereld.
Geen steun
Over zijn ervaring op het vliegveld van Kabul schreef Ahmad Shuja op de Human Rights Watch-website het volgende. Shuja ontmoette op 19 oktober een groep terugkeerders uit Turkije: ‘Ze vertelden me dat de Turkse regering hen elk 25 dollar had gegeven met de belofte dat ze meer financiële steun zouden krijgen bij aankomst in Kabul. Toen ik ze ontmoette, had een vertegenwoordiger van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) ze net uit de droom geholpen. Er is geen tegemoetkoming vanuit welke regering of hulpinstantie dan ook.’
Afghanistan is zo onveilig dat ngo’s zich terugtrekken. In juli kwamen in Kabul tachtig mensen om bij een zelfmoordaanslag. Voor terugkerende vluchtelingen is de toekomst grauw en gevaarlijk. En met de winter voor de deur waarschuwen experts dan ook voor ‘een ongeziene humanitaire crisis’.
Afghanistan is geen plek om te leven, elke uitzetting is er één teveel.