Stakingen en demonstraties vergroten spanningen binnen Egyptische elite

Tienduizenden demonstranten vulden de afgelopen twee vrijdagen het Tahrir Plein in Caïro. De Moslim Broederschap en ander islamitische groeperingen gingen met hun aanhangers de straat op. Twee maanden geleden vielen kamerleden van de Broederschap linkse en liberale revolutionairen aan. Maar het politieke spel rond de presidentsverkiezingen hebben de Broederschap toch weer naar Tahrir gebracht. Wat is er aan de hand?
24 april 2012
Tienduizenden demonstreren op het Tahrir Plein. Het spandoek zegt ‘Tantawi, in de grondwet heeft de heersende raad geen rol’ (foto vrijdag 20 april 2012)

Door Anne Alexander

De leiding van de Broederschap heeft haar beslissing herzien van eerder deze maand, om geen presidentskandidaat naar voren te schuiven. Ze hebben multimiljonair Khairat al-Shater genomineerd voor de post, met het argument dat een dreigende ‘heruitvinding’ van het Mubarak-regime hen dwong om van koers te veranderen. De Broederschap nomineerde ook Mohammed Morsi, de leider van de politieke tak van de organisatie, de Partij voor Vrijheid en Gerechtigheid.

Tegelijkertijd leek het alsof de presidentscampagne van Omar Suleiman terrein aan het winnen was. Hij is Mubaraks voormalige rechterhand, en verantwoordelijk voor vele martelingen. Andere notoire figuren die meedoen aan de race en onder Mubarak functies vervulden, zijn voormalig minister van Buitenlandse Zaken Amr Moussa en ministerpresident Ahmad Shafiq.

Dat de leiding van de Broederschap plotseling haar koers wijzigt over de verkiezingen, en de politiek van de straat herontdekt, roept belangrijke vragen op. De toenemende conflicten tussen de heersende Militaire Raad en de Broederschap weerspiegelt de spanning en instabiliteit in hun onderlinge verhouding.

Voor de Militaire Raad is de uitbreiding van de electorale arena met de Broederschap een concessie die ze maakten uit angst voor de massa’s. De leiders van de Broederschap zijn ook bang, voor dezelfde volksopstand die hen aan de macht bracht. Ze zijn bereid om nauw samen te werken met de kern van het oude regime om deze in toom te houden.

Als de generaals een serieus offensief tegen de revolutionairen zouden opzetten, zouden ze de Broederschap misschien niet nodig hebben als buffer. Het is onduidelijk of de Broederschap genoeg steun heeft binnen het staatsapparaat zelf om haar politieke winst te verdedigen.

Maar Khairat al-Shater en legerleider veldmaarschalk Tantawi zijn allebei vastberaden om het verdiepen van de revolutie op sociaal vlak een halt toe te roepen. De top van het leger, nauw verbonden met de industrie, en de miljonairs van het Broederschap proberen wanhopig de stakingen in te dammen. De verkiezingen bieden een nieuwe gelegenheid om de smerige aanvallen op arbeiders en de armen te legitimeren.

De uiteindelijke selectie van presidentskandidaten is nog onbeslist. De Kiescommissie heeft Suleiman en al-Shater op zaterdag 14 april gediskwalificeerd, maar zij hebben besloten deze aan te vechten. Een kernvraag voor revolutionairen is nu hoe ze de electorale arena moeten gebruiken, naast de straten en de bedrijven, om het bondgenootschap van het leger met de Broederschap te breken.

Beelden van de Egyptische revolutie van Hossam el-Hamalawy