Squid game houdt niet alleen de Koreaanse samenleving een spiegel voor
Foto: Netflix
Squid Game is een van de populairste series op Netflix ooit, dus statistisch gezien is de kans groot dat jij de serie al minstens twee keer hebt gezien als je dit leest. De serie speelt zich af in Zuid-Korea in onze eigen wereld. Dit is ongewoon in het Battle Royale-genre, waar films zoals Hunger Games en Maze Runner zich normaal gesproken afspelen in een science fiction- of fantasy- setting.
Zuid-Korea wordt gezien als een succesverhaal van het kapitalisme. De serie laat echter de keerzijde van dit succes zien: dat Zuid-Korea een samenleving is waar een grote en groeiende ongelijkheid is. Zo is er bijvoorbeeld een hoge jeugdwerkloosheid en wordt de economie gedomineerd door een paar grote bedrijven met grote politieke invloed. Deze tegenstrijdigheid zien we terug in een veelzeggende scène waarin de Noord-Koreaanse vluchteling Kang Sae-byeok, die geen werk kan vinden en daarom haar geld verdient als dief, aangeeft dat ze hoopte dat het beter zou zijn in Zuid-Korea, maar dat dat niet het geval was.
Uitzichtloosheid
In de serie draait het om Gi-Hun, een man die zijn tijd verdoet met gokken op paardenraces. Door zijn gokverslaving en het verlies van zijn baan bij een autofabriek heeft hij een grote gokschuld opgebouwd. Op een dag wordt Gi-Hun benaderd door een man die hem de kans geeft een spel te spelen voor geld. Nadat Gi-Hun het spelletje op een vernederende manier wint, krijgt hij een kaartje met een telefoonnummer dat hij kan bellen als hij nog meer geld wil verdienen. Als hij uiteindelijk het nummer belt, wordt hij naar een eiland gebracht waar hij met 455 anderen moet spelen om een hoofdprijs van omgerekend 39 miljoen euro – meer dan genoeg om zijn schuld af te betalen.
De spellen hebben de vorm van Koreaanse kinderspelletjes maar met de twist dat degene die verliest gedood wordt. De persoon die als laatste overblijft wint de 39 miljoen en blijft in leven. In de tweede aflevering zien we dat de overgebleven spelers, geschrokken door de dood van veel van hun medespelers, er voor kiezen om terug te keren naar het vasteland. Ze krijgen de mogelijkheid om later weer aan het spel mee te doen. Uiteindelijk kiest het merendeel van de spelers om terug te keren naar het eiland, waarmee de hopeloosheid van mensen aan de onderkant van de samenleving wordt geïllustreerd.
Thematiek
De serie verkent thema’s als criminaliteit, sociale ongelijkheid en de schijnbare alomtegenwoordigheid van het kapitalistische systeem. Aangezien linkse media, zoals Jacobin, al veel hebben geschreven over de manier waarop de serie maatschappelijke ongelijkheid belicht, wil ik me richten op de andere twee thema’s. Wat veel van de 456 deelnemers van het spel bindt, is dat ze in de schulden zitten. In sommige gevallen is dat het gevolg van misdadig handelen, terwijl anderen het slachtoffer zijn van onrecht of het noodlot.
Cho Sang-Woo, een jeugdvriend van Gi-Hun, is een investeringsbankier die allerlei financiële misdaden begaan heeft en daardoor zwaar in de schulden zit. Byeong-gi verloor zijn baan als dokter, omdat hij een fout maakte tijdens een operatie. Ali is een Pakistaanse gastarbeider die in de schulden zit, omdat de baas van de fabriek waar hij werkt hem al maanden geen loon uitbetaalt. Gi-Hun was betrokken bij een staking tegen de sluiting van de autofabriek. De staking werd neergeslagen door de politie, wat uiteindelijk leidde tot de sluiting van de fabriek.
Door hun schulden voelen ze zich uiteindelijk gedwongen om hun leven te riskeren in het spel, omdat ze geen andere uitweg zien. Maar het is niet de ernst van de misdaden die ze tot deze situatie veroordeelt. Doorslaggevend is hun machtspositie en hoeveel geld ze hebben. Cho Sang-Woo en Byeng-gi kampen met de gevolgen van hun eigen handelen, terwijl Gi-Hun en Ali door hun bazen in de ellende zijn gestort. Uiteindelijk overlijden vrijwel alle deelnemers aan het spel in zekere zin als gevolg van hun schulden, maar degenen die door toedoen van hun eigen handelen in de schulden kwamen, ontlopen de straf voor hun eigenlijke misdaden.
Dubbele moraal
Dit soort onrecht is niet beperkt tot de serie of de Koreaanse samenleving. Doden die het gevolg zijn van de oneerlijke verdeling van bijvoorbeeld vaccins of voedsel, worden als slachtoffer van natuurprocessen gezien, terwijl ze sterven als gevolg van kapitalisme. Ondertussen gaan speculanten, belastingontwijkers en grote drugscriminelen vrijuit, omdat het ontbreekt aan de politieke wil om ze aan te pakken.
Sywert van Lienden wist door zijn invloedrijke positie ruim 5 miljoen winst te maken, ondanks het feit dat zijn mondkapjes nooit in gebruik genomen werden en hij het contract voor de mondkapjes op dubieuze manier verkregen had. Dit staat in sterk contrast tot de ouders in de toeslagenaffaire. Veel van hen verloren hun huis of kregen te maken met de uithuisplaatsing van hun kinderen als gevolg van stress en onzekerheid, terwijl zij niets verkeerds gedaan hadden.
Gevangen
Een ander prominent thema in Squid Game is de onoverkomelijkheid van kapitalisme. De socialistische schrijver Mark Fisher noemt deze manier van denken ‘capitalist realism’: niet alleen wordt er gedacht dat er geen alternatief voor kapitalisme is, maar zelfs dat de regels van de samenleving niet bevraagd kunnen worden, omdat ze de ‘enig mogelijke’ zijn. Het gevolg hiervan, zegt Fisher, is dat het makkelijker is om zich het einde van de wereld voor te stellen dan het einde van kapitalisme.
Door de dominantie van het kapitalisme zijn we in zekere zin ook in kapitalistische termen gaan denken. Veel mensen denken bijvoorbeeld nog steeds dat werken een vrije keuze is. Maar de vrije keus onder het kapitalisme om te werken is in zekere zin even vrij als de keus in Squid Game om aan het spel mee te doen: als je geen baan of woning hebt, wordt je wel gedwongen om elke baan onder elke voorwaarde te accepteren. Daar maken bazen misbruik van, bijvoorbeeld in het geval van arbeidsmigranten die vaak vreselijk worden uitgebuit. Hun werkgevers lappen veelvuldig de wet aan hun laars als dat meer winst oplevert.
Spiegel
In de serie zien we dat de spelers van het spel er uiteindelijk toch weer voor kiezen om terug te keren naar het eiland, ondanks dat veel van hun medespelers zijn vermoord. De uitzichtloosheid van hun situatie in de wereld buiten het spel dwingt ze daartoe. Die uitzichtloosheid is niet los te zien van de onderdrukking van traditionele vormen van verzet tegen kapitalisme. Zo wordt vakbondswerk in Zuid-Korea erg onderdrukt en worden vakbondsleiders vaak onder valse voorwendselen opgepakt.
Ik denk dat wat mensen in zekere zin aantrekt in Squid Game de herkenbaarheid is. In de hopeloze situatie van de spelers van het spel herkennen we onze eigen gevangenschap in een systeem dat niet voor ons gemaakt is. In de laatste scène van de serie stapt de winnaar van het spel uiteindelijk niet op het vliegtuig om zijn dochter te bezoeken, maar keert zich om om zich tegen het spel te keren. Die keuze biedt hoop en houdt de kijker een spiegel voor: hoelang spelen wij nog mee?