Sprookjesversies slavernij doorbroken

Hollywood cinematografie, geen bijzondere verhaalopbouw, geen schitterende muziek. En dat is precies hoe het waargebeurde verhaal van Solomon Northup het best uit de verf komt. Regisseur Steve McQueen brengt de realiteit van de slavernij snoeihard in beeld.

Door Talitha Alders

Met behulp van flashbacks wordt het bizarre verhaal uitgelegd van Solomon Northup (Chiwetel Ejiofor). Hij is een vrije man met vrouw en kinderen, die weggeleid wordt met de belofte van een baan, ontvoerd en vervolgens verkocht als slaaf. Chiwetel vertolkt zijn rol als Solomon sterk en overtuigend, zoals overigens alle acteurs. Alleen op de jaloerse vrouw van slavenhouder Epps is wat aan te merken qua acteerprestaties. Al is dit misschien meer te wijten aan haar zeer oppervlakkige rol.

Regisseur Steve McQueen beschermt zijn kijkers niet tegen confrontaties, hij opent met de lens gericht op een groep slaven. De groep bevindt zich op een plantage en in hun midden zien wij Solomon, wiens verhaal wij gaan volgen. De blanke slavenhouder tegenover de groep legt ze uit hoe ze zijn suikergewas moeten plukken. De verhoudingen zijn compleet duidelijk. McQueen weet de komende ellende over te brengen met grote menselijkheid. De lange shots die de pijnlijkheid van de beelden goed bij de kijker laten doordringen, zijn eerlijk en bikkelhard.

In een van deze shots hangt Solomon aan een strop om zijn nek aan een boom. Met zijn tenen op de grond probeert hij zijn evenwicht te bewaren. Zoals bij meer van dit soort brute daden kun je er als kijker niet omheen, en je wordt niet snel verlost. Ook de meest realistische scene van zweepslagen ooit wordt de kijker niet bespaard. Het vlees van Patsey – voormalig gedwongen minnares van een slavenhouder – springt van haar rug. Het is lasting om niet weg te kijken. Solomons reis brengt ons langs verschillende plantages en zo zien we verschillende blanke slavenhouders.

Gelukkig houdt McQueen onze aandacht op Solomon en niet op een blanke tegenspeler, zoals in Italië helaas wel gebeurde. Er is veel ophef geweest over de officiële Italiaanse variant van de filmposter, waar de focus ligt op het gezicht van de blanke Bass (Brad Pitt), in plaats van de hoofdrolspeler Chiwetel Ejiofor. Brad Pitt kwam overigens slechts kort in beeld, wat deze poster nog onredelijker maakte. Dat dit in Italië zo is gedaan, zegt voor mijn gevoel veel voor de noodzaak van deze film op dit moment. Natuurlijk had de film al veel eerder gemaakt kunnen en moeten worden. Maar nu het klimaat weer rechtser en grimmiger wordt weet 12 Years a Slave precies op de weer beginnende zere plekken te drukken.

Wat ook niet onbelangrijk is, als je Solomons verhaal in de tegenwoordige tijd betrekt, is dat Solomon niet bepaald een dom gehouden slaaf was. Hij was een intellectueel, muzikant en vooral een vrij geboren mens. Dit uitgangspunt brengt ons veel dichter bij Solomon: hij lijkt op de gemiddelde kijker. In mijn ogen is 12 Years a Slave een broodnodige en onmisbare film. Dankzij zijn lange shots maar zonder spectaculaire cameravoering, geeft McQueen dit verhaal ijzersterk weer.