Sociale spanningen in Egypte
Door Dirk Wanrooy vanuit Caïro
In mei waren er wereldwijd heftige beelden te zien van aanvaringen tussen de oproerpolitie en vuilnisophalers in Caïro. Die laatsten verzetten zich tegen het ad hoc genomen besluit van de regering om alle varkens in de omgeving van de hoofdstad ‘op te ruimen’. De duizenden varkens worden traditioneel gehouden door de christelijke gemeenschappen in de sloppenwijken aan de randen van de binnenstad. Ze zijn van cruciaal belang voor de mensen die leven van het ophalen en het verwerken van het vuil.
Officieel was de ‘varkensgriep’ de reden voor deze drastische maatregel, maar velen zien het als een manier om tweespalt te zaaien tussen christenen en moslims. Het islamitische deel van de bevolking, ongeveer 85 procent van het totaal, heeft tenslotte niets met de varkens. Het verzet tegen de ruiming mocht niet baten. Een regen van rubberkogels en traangas maakte duidelijk dat de autoriteiten vastbesloten waren.
Dit wil echter niet zeggen dat het bewind van Mubarak stevig in het zadel zit. Het stakingsspook dat al vele maanden door het land waart heeft duidelijk zijn hoogtepunt nog niet bereikt. Ondanks de staatsrepressie wordt nog elke week op tientallen plekken in het land het werk neergelegd uit protest tegen lage lonen, slechte werkomstandigheden, privatiseringen en inflatie.
Hoewel geen enkele staking gesteund wordt door een officiële vakbond, worden er toch aanzienlijke successen geboekt. De grootste overwinning tot nu toe is de oprichting van de eerste onafhankelijke vakbond van Egypte. Ambtenaren verantwoordelijk voor het innen van belastingen op vastgoed, een slordige 55 duizend arbeiders, worden eindelijk, na een jarenlange strijd, vertegenwoordigd door een bond die niet aan banden van de overheid ligt. Dit kan de stakingsgolf nieuw zelfvertrouwen en momentum helpen geven.
De eerste tekenen daarvan zijn reeds zichtbaar. In plaats van het tegenwerken en ondermijnen van protest worden de overheidsvakbonden nu gedwongen zich in sommige gevallen gematigd solidair op te stellen met de stakers, om de opkomst van meer onafhankelijke vakbonden tegen te gaan. Tegelijkertijd wordt er steeds harder opgetreden tegen activisten op de werkvloer. Volgens journalist en lid van de Egyptische Internationale Socialisten (IS) Mahmoud Bassiouni zijn deze maatregelen echter aan de late kant en zou het na de zomer wel eens ‘het najaar van de onafhankelijke vakbonden’ kunnen worden.
Het bezoek van democratiepleiter Obama in juni valt ironisch genoeg niet los te zien van de aanval op de organisatoren van de Caïro Conferentie. Op dit evenement in de Egyptische hoofdstad dat in mei had moeten plaatsvinden komen jaarlijks verschillende oppostitiebewegingen uit binnen- en buitenland bijeen om te leren van elkaars ervaringen en om onderling strategieën van verzet te bespreken. Hoewel het vanaf het begin al moeilijk was om deze conferentie te organiseren, zou hij dit jaar voor de zevende keer plaatsvinden.
Maar nadat de datum en de plaats al enkele keren veranderd moesten worden, kon zelfs een geheime locatie doorgang van de conferentie niet garanderen. In plaats daarvan werd er een alternatief ééndaags programma georganiseerd op het piepkleine kantoor van de Egyptische IS. Met enkele aanwezige internationale gedelegeerden werden zaken besproken als de solidariteitsbeweging met Palestina en hoe daar in de komende periode praktisch invulling aan te geven.
Het hoogtepunt van de dag was de bijdrage van de leider van de kersverse onafhankelijke vakbond. De man haalde tijdens zijn betoog, waarin hij de hele geschiedenis van arbeidersprotest in Egypte vanaf de faraonische tijd tot het heden de revue liet passeren, fel uit naar Mubarak en zijn deelname aan de Israëlische slachtpartijen in Gaza. Hij veroordeelde de pogingen van de Egyptische staatsmedia om het volk te bewegen zich te distantiëren van verzetsgroepen als Hezbollah en Hamas, nadat Hezbollah-leider Nasrallah de Egyptenaren had opgeroepen ‘zich te ontdoen van hun corrupte regering’. De vakbondsman noemde zijn strijd ‘een onderdeel van de mondiale beweging tegen imperialisme, zionisme en uitbuiting’.
Afsluitend zegde hij toe actief te helpen bij de oprichting van andere onafhankelijke bonden om ‘de basis te leggen voor toekomstige politieke veranderingen in zowel Egypte als de rest van de regio’.