Sociaal advocaat Jelle Klaas: ‘Straks is de keuze naar de rechter gaan of een honkbalknuppel pakken’
Foto: Stakende asielrechtadvocaten op Schiphol, 11 november 2013 (Foto: Mr. P. Scholtes @Advocaat_PS)
Wat zijn de effecten geweest van de bezuinigingen tot nu toe?
Het systeem van gesubsidieerde rechtsbijstand staat al een aantal jaar onder druk. We hebben al twee grote bezuinigingsronden van twee keer 50 miljoen euro gehad. Daar dreigt nu nog eens 85 miljoen euro bij te komen. Hele rechtsterreinen zoals huurrecht en consumentenrecht willen ze uit het rechtsbijstandsstelsel halen. Dit heeft allerlei consequenties. Je hebt allereerst de bezuinigingen op de rechtsbijstand, dus op de toevoegingen.
Elke advocaat krijgt een soort subsidie, een toevoeging, van de overheid om mensen bij te kunnen staan. Hoe minder arm je bent, des te lager wordt die subsidie. De eigen bijdragen zijn dan ook veel hoger geworden. Daarnaast komt er een verhoging van het griffierecht. Dit zijn de kosten die je moet betalen voor het starten van een procedure bij de rechter. Al deze maatregelen maken het steeds moeilijker om naar de rechter te gaan.
Hoe merk jij dit in je eigen praktijk?
Ons kantoor, Fischer Advocaten in Haarlem, werkt alleen voor mensen die geen geld hebben en dus met toevoegingen. Vanwege de crisis is er steeds meer behoefte aan rechtsbijstand. Tegelijkertijd worden de eigen bijdragen steeds hoger door de bezuinigingen.
Ons kantoor neemt die kosten voor een groot deel voor eigen rekening, anders kunnen we die zaken gewoon niet doen. Als we winnen, krijgen we die eigen bijdrage wel weer terug. Maar het zijn allemaal risico’s die je neemt en de vergoedingen als geheel worden ook steeds lager.
Waar zal dit nog meer toe leiden?
Het gevolg zal zijn dat heel veel mensen hun recht niet meer gaan halen. Mensen die erg in de problemen zitten kunnen kiezen tussen de honkbalknuppel of naar de rechter gaan. Straks is de keuze om naar de rechter te gaan er voor veel mensen niet meer, omdat je de rechter niet meer kunt betalen. Het is de vraag of je dat als samenleving wil hebben.
Wat zit er achter de bezuinigingen?
Als de staat of een groot bedrijf jou iets aandoet en je bent arm, is het prettig dat je gesubsidieerd het recht krijgt van de staat om dit bij de rechter aan te vechten. Dat idee past bij de verzorgingsstaat en bij de sociaal-democratie. De wind die nu waait is het tegenovergestelde daarvan.
In Engeland krijg je helemaal geen rechtsbijstand meer voor het soort zaken dat ons kantoor doet. En dat is iets wat ze hier ook willen. Staatssecretaris Teeven zegt dat iedereen die dat wil zich kan verzekeren voor rechtsbijstand. Maar veel mensen hebben geen geld voor zo’n verzekering.
Er worden nogal eens fouten gemaakt en er worden mensen vaak nare dingen aangedaan. Als je dat niet meer bij de rechter kunt voorleggen omdat de drempel te hoog is, is dat op zijn zachtst gezegd heel frustrerend en slecht voor de samenleving.
Datzelfde zie je al bij mensen die de zorgverzekering niet kunnen betalen. Die gaan niet meer naar de dokter. Dan kun je denken, dat is prettig want het kost de samenleving minder. Dat is niet waar, want die mensen worden zieker en krijgen ziektes die bijna niet meer voorkomen en dat kost de samenleving uiteindelijk veel meer.
Waarom sluit jouw kantoor de deuren op 1 januari 2016?
Wij zijn afhankelijk van de subsidie, die toevoegingen, die wij krijgen om cliënten zonder geld te kunnen helpen. Nu die toevoegingen steeds meer onder druk komen te staan, kunnen wij ons hoofd niet meer boven water houden. We hebben nooit geld gevraagd van mensen die dat geld niet hebben en willen dat ook nooit doen.
Voor mijn kantoor is dit dan ook vreselijk, maar voor onze cliënten is het nog veel erger. We hebben een aantal mooie overwinningen geboekt. Een van de belangrijkste is dat kinderen vanuit asielzoekerscentra niet meer op straat kunnen worden gezet. Daarvoor is jarenlang strijd gevoerd. Maar bijvoorbeeld ook de overwinning dat ongedocumenteerden wel recht hebben op opvang. Dit soort zaken kunnen straks niet meer gevoerd worden.
Wat kunnen mensen doen?
Jezelf in ieder geval goed laten informeren welke partijen hiervoor verantwoordelijk zijn. Tot nu toe is er een Kamermeerderheid voor deze bezuinigingen. Vorig jaar zijn er ook best wel grote demonstraties geweest van advocaten die ertoe hebben geleid dat een aantal plannen niet doorgingen. Daarna is Teeven blijven volharden dat hij die 85 miljoen euro wil bezuinigen. Ik verwacht dat er op een gegeven moment wel weer demonstraties gaan komen. Des te meer mensen er dan mee doen, des te beter dat natuurlijk is.