SlutWalk-beweging: baas over eigen lichaam, altijd en overal
Foto: Slutwalk Toronto, 4 april, 2011.
Door Hannah Muysken
Op 24 januari 2011 gaf een politieagent in Toronto een presentatie aan een groep studenten. Onderdeel van zijn betoog was de uitspraak dat vrouwen, om verkrachting te voorkomen, ‘ervoor moeten waken zich als slet te kleden’. De terechte woede naar aanleiding hiervan mondde uit in een protest van duizenden in Toronto, en verspreidde zich vervolgens naar andere steden wereldwijd. Hoewel de uitspraak van de agent de directe aanleiding vormde voor de protestgolf, was die voor veel deelnemers aan de protesten slechts de druppel die de emmer deed overlopen.
Zo stelt de website Slutwalk Toronto: ‘Waarom? Omdat we er meer dan genoeg van hebben! We zijn het moe ons te laten onderdrukken door gevoelens van schaamte, om beoordeeld te worden op onze seksualiteit en ons als gevolg daarvan onveilig te voelen. We zijn een beweging die eist dat onze stem gehoord wordt. We roepen de Toronto Politiemacht op om maatregelen te nemen. We willen gerespecteerd worden en ons veilig voelen, slet of geen slet.’
De belachelijke uitspraak van de agent in Toronto staat niet op zichzelf. Ze is onderdeel van een algemene tendens om slachtoffers van seksueel misbruik gedeeltelijk of zelfs helemaal de schuld in de schoenen te schuiven. Dit blijkt alleen al uit het feit dat de vraag wat het slachtoffer op het bewuste moment droeg bij aangifte bij de politie bijna structureel gesteld wordt. Dit vindt plaats in een maatschappij waar seks onder neoliberale druk tot een commercieel product verworden is. Lichamen zijn objecten geworden die gebruikt om producten te verkopen, en daardoor moeten voldoen aan een ideaalbeeld dat vaak afwijkt van het natuurlijke lichaamsbeeld. Ieder lichaam wordt vervolgens aan dat ideaalbeeld gemeten. Dit laat tegelijkertijd een gigantische paradox zien: vrouwen worden aangespoord om zich ‘sexy’ te gedragen en er ook zo uit te zien, maar wanneer zij vervolgens seksueel misbruikt worden, zouden ze dat zelf uitgelokt hebben.
De SlutWalk-beweging geeft dan ook aan in algemene zin te willen vechten voor seksuele vrijheid, waar een volledige autonomie over het eigen lichaam bij hoort. Woordvoerder Mirjam van Heugten vat het als volgt samen: ‘Met de SlutWalk willen we tegenwicht bieden aan de toenemende druk om ‘normaal’ te zijn. In Nederland moeten vrouwen ervoor waken geen ‘slet’ te zijn, terwijl mannen krampachtig over hun ‘mannelijkheid’ moeten hoeden. Wat de hoer is onder de vrouwen, is het mietje onder de mannen. SlutWalk is een platform waar sletten, potten, nichten en alles daarbuiten en tussenin hun seksualiteit en hun uiterlijk niet langer laten bepalen door het korset van de Nederlandse moraal.’
De naam SlutWalk heeft echter ook veel kritiek opgeroepen. Hoewel er vanuit de beweging wordt aangegeven het woord ‘slet’ terug te willen claimen als iets positiefs, is het de vraag of je dat wel moet willen met een woord dat al eeuwenlang wordt gebruikt om vrouwen te stigmatiseren. Een belangrijk punt is ook dat de oproep tot een ‘slettenloop’ opgevat kan worden als het algemeen promoten van schaars gekleed gaan als een teken van trots en bevrijding, en daarmee als fundamenteel beter dan jezelf bedekken. Maar wie verder leest dan de naam van het protest, komt er heel snel achter dat dit juist niet is waar de beweging voor strijdt. Het gaat erom dat schaarse kleding nóóit gebruikt mag worden voor het goedpraten van seksueel misbruik, en dat iedereen de kans moet krijgen zich te kleden zoals hij of zij zelf wil: hoe veel of hoe weinig bedekt dat ook is.
Laten we ons dan ook niet op blindstaren op de naam. Daarvoor is de noodzaak van het protest te groot. Een maatschappij waarin seksisme en seksuele onderdrukking nog steeds diep geworteld zit, vraagt om een tegengeluid waartoe de SlutWalk-protesten een goede basis vormen. De seksuele ongelijkheid die ten grondslag ligt aan dit seksisme zal door bezuinigingsmaatregelen als die op de kinderopvang alleen maar toenemen, wat het extra belangrijk maakt als beweging om de brug te zoeken tussen seksuele onderdrukking en bredere sociale ongelijkheid. Tegelijkertijd vindt dit plaats in een context waar vrouwenonderdrukking door racistisch rechts wordt neergezet als een islamitisch verschijnsel en wordt er door hen aangedrongen op maatregelen als een hoofddoek- en boerkaverbod – maatregelen die op zichzelf juist een regelrechte inbreuk zijn op het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen.
De kracht van een beweging als deze zou moeten zijn om de diverse vormen die deze onderdrukking aanneemt als verschillende zijden van dezelfde medaille te zien, en een gezamenlijk geluid te laten horen voor onvoorwaardelijke seksuele bevrijding. Wij zijn baas over ons eigen lichaam, hoe we er ook uit willen zien en hoe we ons ook willen gedragen. 4 juni is dan ook een belangrijk eerste moment om dit geluid kracht bij te zetten. Het begin van een strijd die in 2011 noodzakelijker is dan ooit.
Slutwalk Amsterdam
Zaterdag 4 juni
16:00 verzamelen bij het homomonument op de Westermarkt.