Sciencefiction met een knipoog
Door Dave Dear
Regisseur Neill Blomkamps heeft zijn nieuwe film direct gemodelleerd naar de waargebeurde uitzetting van 60.000 zwarte bewoners van het in Kaapstad gelegen district 6, nadat de Zuid Afrikaanse regering het gebied had bestempeld ‘voor witte mensen alleen’. In District 9 vindt de uitzetting echter plaats in Johannesburg en zijn de mensen vervangen door buitenaardse wezens.
In realistische documentairevorm wordt aan het begin van de film uitgelegd dat in de jaren tachtig de Zuid-Afrikaanse hoofdstad van de ene op de andere dag overschaduwd werd door een gigantisch ruimteschip. Bij het binnendringen van het schip werden ongeveer een miljoen zwaar ondervoede aliens aangetroffen. Onder internationale druk besloot men om deze wezens onder te brengen in een vluchtelingenkamp aan de grond, in een van de townships.
Ruim 25 jaar later moeten de buitenaardse bewoners nog altijd zien te overleven in extreem armoedige omstandigheden, waarbij de criminaliteit inmiddels hoogtij viert en het kamp is veranderd in één groot getto. Inmiddels is de hysterie tegen de ‘buitenlanders’ zover opgeklopt dat tot uitzetting wordt overgegaan.
Hoofdpersoon in de film is Wikus van der Merwe. Werkzaam voor MNU (Multi-National United) is de naïeve bureaucraat verantwoordelijk voor de ontruiming van district 9. Onder de gewapende begeleiding van MNU-huurlingen overhandigt Wikus de bewoners van het getto hun uitzettingsbevelen. Dit doet hij met een vals gevoel voor rechtvaardigheid, wat in schil contrast staat met de onmenselijke condities waarin de bewoners zich bevinden en het brute geweld waarmee ze door de ordetroepen behandeld worden. Door een onverwachte samenloop van omstandigheden wordt Wikus echter geconfronteerd met hoe het is om aan de andere kant van het prikkeldraad te moeten leven.
Interessante insteek van de film is dat de aliens niet simpelweg allesvernietigende monsters zijn, noch onnozele volgelingen. Ze hebben juist bijzonder veel weg van mensen, met al hun gevoelens van vriendschap tot razernij. Bovendien blijkt dat de wezens over hoogontwikkelde technologische kennis beschikken, die voor de hoogste bazen van MNU van grote waarde is voor de expansie van hun imperium.
Hoewel District 9 op het eerste oog een vooral zeer vermakelijke en satirische actiefilm is, krijgen we ook een originele aanklacht te zien tegen vreemdelingenhaat en het bijbehorende inhumane immigratiebeleid. De humanoïde vorm gecombineerd met het insectoïde uiterlijk van de buitenaardse wezens staat symbool voor iedereen die als ‘de ander’ bestempeld wordt. Het is daarmee eigenlijk ook een van de beste politieke films die ik sinds tijden heb gezien.