Samen de crisis te lijf?
Door Bart Griffioen
Uit diverse steden waren vakbondsleden naar Den Haag gekomen om een protestgeluid te laten klinken tegen het aanstaande crisisoffensief. Arbeiders uit de metaal – zoals van Corus in IJmuiden en van deurenproducent Crawford in Heerhugowaard – maar bijvoorbeeld ook personeel van DAF in Eindhoven, leden van onderwijsbond AOb, zorgmedewerkers uit Den Haag en schoonmakers op Schiphol waren van de partij.
Ook de Internationale Socialisten waren met een grote groep leden aanwezig om de manifestatie te steunen, contacten te leggen met de mededemonstranten en De Socialist te verspreiden. In veel van de onderlinge gesprekken klonk de woede door over de harde bezuinigingsmaatregelen zoals die door minister Donner nu naar voren worden geschoven.
Het ongenoegen hierover wordt verder aangejaagd door de miljarden aan hulpbudgetten die Bos en Balkenende vorig jaar binnen enkele dagen wisten vrij te maken voor het redden van banken. De borden van de IS – ‘Laat de rijken de crisis betalen!’ – konden dan ook rekenen op veel sympathie. Met het dagelijkse nieuws over de mondiale verdieping van de crisis realiseren veel werknemers zich dat we nog maar aan het begin staan van zwaarder economisch weer en dat de hardste impact van de recessie nog lijkt te moeten komen.
Maar zoetjesaan begint in de vakbeweging ook het bewustzijn te groeien dat langer afwachten met een tegengeluid een doodlopende weg is. De gezamenlijke bonden moeten tot meer actie overgaan, zo was het breed gedragen sentiment op het Plein. Het duidelijkste hoorbaar werd dit toen de FNV-top besloot om Donner op het podium uit te nodigen. Ondanks het verzoek om hem ‘netjes uit te laten spreken’ kon de rechtse roerganger zijn speech nauwelijks afmaken. Onder boe-geroep, gefluit en de massale roep van de betogers om ‘Actie!’ moest hij ‘opdonneren’.
Tegelijkertijd liet de speech van Agnes Jongerius zien dat de opstelling van de vakbondsleiding problematisch is. De roep uit de menigte om actie boog de FNV-voorzitter systematisch om tot een oproep naar ‘de politiek’. Jongerius: ‘Inderdaad, wij willen actie van dit kabinet en maatregelen zien’. Met andere woorden: de bond is volop bereid tot onderhandelen over een sociaal akkoord – en afgelopen week heeft laten zien dat bijvoorbeeld het uitruilen van loonmatiging tegenover behoud van banen wat de vakbondstop betreft tot de compromissen behoort.
Die slappe koers werd ook pijnlijk concreet op één van de FNV-borden: ‘Hé kabinet, teken dit akkoord en ik ben gered!’ Maar waar laat dit alle retoriek over dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen? Welk ‘voordeel’ hebben we als werknemers in zo’n akkoord te herkennen, als duidelijk is dat het inleveren alleen maar van onze kant komt? En welke overwinning denken we sowieso te kunnen behalen, als we ‘actie’ reduceren tot grotendeels symbolisch protest om Den Haag te ‘overtuigen’ met ons te praten – in plaats van de strijdbijl weer op te graven in de diverse bedrijven en sectoren zelf?
Vooralsnog kwamen de regeringspartijen vrijdag niet tot overeenstemming en tilden hun onderhandelingen over het weekend. Wat komende week zal brengen is moeilijk te voorspellen. Maar één ding is glashelder: de aanval op onze banen, lonen, pensioenen en andere sociale verworvenheden zal door dit polderen aan de onderhandelingstafel onmogelijk gestopt worden.
De crisis werkelijk te lijf gaan doen we dan ook niet ‘samen’ met de Donners en directeuren van dit land. We doen dat door ‘samen vanaf de basis’ de maatschappelijke druk op hen op te voeren – vanuit de fabrieken, de scholen en de kantoren tot de zorginstellingen en de havens. Maar dat wordt alleen mogelijk wanneer we op elke werkvloer zelf in actie gaan komen om onze bonden met meer strijdbaarheid en meer leden in beweging te brengen.