Russische troepen uit Oekraïne, ontmantel de NAVO

De Russische bombardementen en invasie van Oekraïne zijn de laatste stappen in een vernietigende oorlog. De Russische troepen moeten onmiddellijk worden teruggetrokken, maar de NAVO en Nederland zijn niet onschuldig. De anti-oorlogsprotesten in Rusland en andere landen laten zien waar verzet vandaan moet komen.

Rusland is een invasie begonnen om Oekraïne in te lijven. Na nachtelijke bombardementen op militaire doelen trokken tanks vanuit drie verschillende windrichtingen het land binnen. Ook op de Zwarte Zee bestookten schepen Oekraïense doelen. Op het moment van schrijven lijkt het een kwestie van tijd voordat Russische troepen de hoofdstad Kiev innemen.

Poetin legitimeert deze invasie met retoriek over de noodzaak om een ‘Groot Rusland’ te herstellen. Volgens hem bestaan Oekraïners simpelweg niet en moet het gebied worden ontdaan van ‘nazi’s’. Dit conflict gaat allang niet meer over de autonomie van de provincies Loehansk en Donetsk, maar om ‘regime change’ en het terugveroveren van een deel van de voormalige Sovjet-Unie. Inwoners van andere voormalige Sovjet-staten, zoals de Baltische staten, maken zich met recht zorgen over hun eigen veiligheid.

Gevolgen

De directe gevolgen van deze Russische daad van agressie en grove schending van het recht op zelfbeschikking zijn groot. In de eerste plaats voor Oekraïne, waar honderdduizend mensen op de vlucht zijn geslagen. Tientallen mensen zijn bij aanvallen omgekomen en deze aantallen zullen de komende dagen verder stijgen. Maar ook in Rusland waar de roebel in een dag een tiende verloor ten opzichte van de dollar. De wereldwijde energieprijzen stijgen nog verder.

Westerse staten zijn nog bezig met een koehandel over hoe die sancties er precies uit zullen zien. Biden zette eerder al Duitsland onder druk om de voor Rusland strategisch belangrijke pijpleiding, de Nordstream 2, te annuleren. Deze staat nu ‘on hold’. Europese staten zijn in vergaande mate afhankelijk van gas uit Rusland, omdat ze nooit hebben ingezet op een draai naar duurzame energiebronnen zoals zon en wind. Dit is waarom ze ten opzichte van de Verenigde Staten een meer gematigde toon aanslaan.

Uitsluiting van Russische banken van het internationale betalingssysteem SWIFT lijkt voorlopig niet aan de orde. Het Russische gas moet immers wel afgerekend kunnen worden en Europese banken dreigen het meeste geld te verliezen als Rusland wordt uitgesloten. De Italiaanse staat pleitte ervoor om luxegoederen, zoals mode en auto’s, uit te sluiten van de sancties. Mensenrechten zijn belangrijk, maar er moet natuurlijk wel gewoon geld verdiend worden.

Dubbele standaard

In een eerste reactie op de invasie stelde Biden dat de aanval van Poetin ‘ongeprovoceerd en niet gerechtvaardigd’ was, maar de VS heeft sinds het uiteenvallen van de Sovjet Unie in 1989 juist heel structureel haar invloed uitgebreid onder voormalige lidstaten. Voor de dominante imperialistische mogendheid van de wereld is Oekraïne ook maar een pion dat wordt ingezet voor haar eigen belangen.

Volgens premier Rutte was de Russische inval een ‘daad van ongekende agressie’, maar in 2003 had Nederland geen enkel probleem om de door de VS geleide invasie van Irak te steunen. Ook toen werd op creatieve wijze het in het VN handvest vastgelegde recht op zelfverdediging zo geïnterpreteerd dat een invasie mogelijk zou zijn. De jarenlange bezetting kostte aan meer dan een half miljoen Irakezen het leven.

Poetin verdedigde de aanval door te spreken over ‘precisiebombardementen’ en herhaalde daarmee maar de verhullende taal die gebruikt werden bij de bombardementen die de NAVO in 1999 uitvoerde op Servië. Ondanks het hoge aantal burgerslachtoffers, werd daar toen door westerse media niet doorheen geprikt. Die bleven schrijven over een ‘humanitaire interventie’. In zijn retoriek oorlogsmisdaden te rechtvaardigen heeft Poetin geleerd van de besten.

Op de vraag van een journalist of deze steun voor de mensenrechten ook betekent dat Nederland vluchtelingen uit Oekraïne verwelkomt, antwoordde Rutte: ‘binnen bestaande afspraken en kaders [te] kijken wat we kunnen doen’. Die bestaande kaders dicteren dat vluchtelingen doodvriezen aan de grenzen van Fort Europa, zoals tussen Polen en Wit-Rusland.

Imperialisme

Gezien de Russische invasie is het erg begrijpelijk dat inwoners van Oekraïne nu kijken naar de NAVO voor steun. Maar geen enkele imperialistische macht zal de Oekraïners helpen. Binnen het kapitalisme zijn staten met elkaar in concurrentie om hun bedrijven te bevoordelen en toegang tot bijvoorbeeld markten en grondstoffen af te dwingen. Grote imperialistische machten hebben op deze manier de wereld onderverdeeld in invloedssferen, waarin de winst van de een het verlies van de ander is. Derde landen, zoals in dit geval Oekraïne, zijn slechts een podium voor deze machtsstrijd.

Het Westen heeft sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie geprobeerd zoveel mogelijk staten in zijn invloedssfeer te trekken. Landen met een recente geschiedenis van Russische overheersing zoals Polen en de Baltische staten werden lid van de Europese Unie. De NAVO werd ooit opgericht als tegenwicht voor de Sovjet-Unie. Maar in plaats van de NAVO op te heffen na het verdwijnen van de Sovjet-Unie werd dit verlengstuk van het Amerikaanse imperium juist uitgebreid en ingezet om nieuwe oorlogen te voeren zoals die in het voormalige Joegoslavië en Afghanistan.

Onder Poetin stelde Rusland zich steeds assertiever op in het verdedigen van zijn invloedssfeer en het terugveroveren van verloren gebied. In 2008 voerde het oorlog met Georgië om twee provinciën, Zuid-Ossetië en Abchazië, in haar invloedssfeer te trekken. Poetin hielp de Syrische dictator Assad aan de luchtsteun waarmee hij de revolutie in bloed kon smoren. En toen de bevolking van Kazachstan begin dit jaar massaal in verzet kwam tegen het zittende regime vanwege de hoge kosten van het levensonderhoud, hielpen Russische troepen de opstand neerslaan.

Rusland en Oekraïne

Sinds de Maidan-opstand van 2014, die de meer op Rusland georiënteerde Janoekovitsj ten val bracht, is het Westen binnen Oekraïne een dominante kracht. Liberale organisaties en denktanks die met geld uit het Westen worden gesteund, bepalen het maatschappelijk middenveld. Oekraïne is grotendeels tweetalig, maar de Russische taal wordt actief gemarginaliseerd. Vorig jaar verbood de Oekraïense president Zelensky zelfs drie Russischtalige mediakanalen. Zelensky weigerde ook de Minsk-akkoorden uit te voeren waarbinnen Loehansk en Donetsk een autonomere positie binnen Oekraïne zouden krijgen.

Dat Poetin nu het zelfvertrouwen heeft om een grondoorlog te starten met Oekraïne is niet los te zien van de dramatische aftocht van de VS uit Afghanistan. Dat de grootste imperialistische mogendheid na twee decennia aan militaire bezetting niet in staat was om een marionettenregime achter te laten, was een teken van zwakte. De relatieve afname van de macht van de VS betekent groeiende ruimte voor andere imperialistische mogendheden zoals Rusland in Oekraïne of China met de recente inlijving van Hong Kong.

Anti-imperialisme

Als socialisten in Nederland is het belangrijk dat wij de Russische inval van Oekraïne veroordelen, maar we moeten ons ook het credo van de Duitse socialist Karl Liebknecht voor de geest halen dat ‘de hoofdvijand in eigen land’ staat. Dit betekent dat we ons moeten verzetten tegen elke poging om na decennia van oorlogsmisdaden de NAVO te rehabiliteren. Hierbij moeten we ook blootleggen hoe het Westen heeft bijgedragen aan deze oorlog om Oekraïne.

De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Wopke Hoekstra, zegt te willen ‘de-escaleren’, maar stemde afgelopen week nog in met een omvangrijke wapenleverantie aan Oekraïne. Onder andere 2.000 scherfvesten en 100 scherpschuttersgeweren inclusief munitie werden naar de westerse bondgenoot gestuurd. Dat is geen de-escalatie maar olie op het vuur. Als socialisten zouden we juist moeten pleiten voor de ontmanteling van de NAVO en een stop aan deze wapenleveranties.

Een belangrijk derde punt is de positie van vluchtelingen. Op het moment lijken de meeste vluchtelingen naar het Westen van Oekraïne te zijn gevlucht in afwachting van de verdere ontwikkelingen. Als de oorlog in Oekraïne langer duurt dan is het goed denkbaar dat veel van hen naar Europa willen komen. Met de uittocht van Afghanistan hebben we gezien hoe Rutte denkt over de positie van vluchtelingen. We moeten daarom de druk op Rutte opvoeren om de grenzen te openen en voorbereidingen te treffen voor de grootschalige opvang van vluchtelingen. Ook vluchtelingen die al langer aan de grenzen van Fort Europa bivakkeren zouden welkom moeten zijn.

Verzet van onderaf

De militaire overmacht van Rusland, mag dan overweldigend zijn, dat betekent niet dat de invasie voor Poetin zonder gevaren is. De binnenlandse steun voor dit avontuur is zeer beperkt. Uit een peiling van onafhankelijk bureau Levada Center bleek dat 40 procent van de Russen de erkenning van de ‘volksrepublieken’ al niet steunde. Op het moment dat de bezetting langer duurt, zullen ook de verliezen groter worden. Dit zal de moraal van het Russische leger verder ondermijnen.

Maar de belangrijkste ontwikkeling van de afgelopen dagen is ongetwijfeld het brede verzet op straat. In zeker 53 steden in Rusland gingen duizenden mensen de straat op tegen de oorlog. De Russische staat greep keihard in tegen de eigen bevolking en arresteerde minstens 1.700 mensen. De grote maatschappelijke woede over deze nieuwe oorlog en het autoritaire optreden ondermijnen de positie van Poetin verder. Steun voor de Russische president liep al terug en de onvrede over de militaire avonturen liep al steeds verder op.

Ook in de Baltische staten gingen duizenden mensen de straat op in solidariteit met de bevolking van Oekraïne en tegen de Russische agressie. Dit soort uitingen van solidariteit tussen mensen aan beide kanten van het conflict kan een basis leggen voor een echt internationalisme van onderaf. Het is dit soort verzet en solidariteit die de positie van Poetin kan ondergraven. Elke militaire inmenging van de NAVO zal daarentegen door Poetin gebruikt worden om de binnenlandse steun voor zijn oorlogspolitiek te vergroten.

In de rest van de wereld hebben socialisten daarom de taak om demonstraties te ondersteunen en de internationale solidariteit te versterken. Om zich te verzetten tegen oproepen tot militaire interventie en om de strijd met hun eigen regeringen aan te gaan om de grenzen te openen voor vluchtelingen.

Sluit je de komende dagen aan bij de solidariteitsprotesten:

Zaterdag:
12:00 Den Haag, Ministerie van Defensie – Kalvermarkt 32
13:00 Enschede, Oude Markt
15.00 Maastricht, Plein 1992
Zondag:
15:00 Amsterdam, Dam