Ruim tienduizend mensen de straat op tegen fascisme en racisme
Foto: Hans Spijker
Voor velen voelde georganiseerd verzet des te urgenter na de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen van woensdag 20 maart: plotsklaps werd het extreemrechtse FvD met dertien zetels de grootste partij in de Eerste Kamer.
De speech van Thierry Baudet die op deze grote zetelwinst volgde, werd minutenlang integraal op nationale televisie uitgezonden. Zijn toespraak was gelardeerd met neo-fascistische retorieken stond bol van volledig ongefundeerde verdachtmakingen aan het adres van onder meer ‘linkse’ journalisten, universiteiten en klimaattafels. Veel kijkers realiseerden zich na deze toespraak pas hoe gevaarlijk FvD is. Dat bewustzijn vertaalde zich naar een zeer hoge opkomst: die was zaterdag vier keer zo hoog als vorig jaar.
Al jaren organiseert Comité 21 Maart deze brede anti-racismedemonstratie in de week van 21 maart, de dag die door de VN is uitgeroepen tot Internationale Dag tegen Racisme. De steun van meer dan honderd uiteenlopende, diverse groeperingen kwam zichtbaar tot uiting op de demonstratie: op het gebied van leeftijd, afkomst, religie en genderidentiteit was de demonstratie bijzonder gevarieerd.
Mensen waren van heinde en verre naar Amsterdam afgereisd om zich tegen de normalisering van racistische haatzaaierij te verzetten. Zo was Gabriella (25) uit Rotterdam naar de hoofdstad gekomen: ‘Ik ben hier omdat ik niet kan geloven dat Zwarte Piet nog steeds een discussie is. Maar dat is extra versterkt doordat FvD zoveel stemmen gekregen heeft. Ik vind het een heel eng idee dat zoiets hier in Nederland gebeurt.’
Ook Ellen (78) en Toke (72) uit Amsterdam voelden zich aangespoord om juist nu hun stem te laten horen: ‘We zijn allebei ziek, zwak en misselijk, maar strijdbaar genoeg om onze stem te laten horen tegen de vreselijke tendensen in dit land. Wat ik zie gebeuren is dat een heleboel mensen achter een pure racist, seksist – en weet ik veel wat voor lelijke dingen je nog maar -ist achter kunt zetten – aanlopen, zonder dat ze weten hoe gevaarlijk deze meneer en zijn trawanten kunnen zijn.’
Mobiliseren tegen extreemrechts
Met een scherpe toespraak op de Dam gaf Ewout van den Berg, landelijk coördinator van de Internationale Socialisten en lid van de Comité 21 Maart-kerngroep, het startschot voor de anti-racismemanifestatie. Hij reflecteerde op de neo-fascistische overwinningsspeech van Baudet en legde een verband tussen de terreur in Christchurch en Pittsburgh en de racistische, dehumaniserende ideeën die extreemrechts in binnen- en buitenland steeds consistenter en luider verkondigt.
Ook wees hij op de dramatische gevolgen van het beleid dat extreemrechtse partijen als de FPÖ en Lega Nord in Europa uitvoeren. Met repressieve maatregelen drukken deze regeringen gemarginaliseerde groepen, zoals migranten, moslims, en de Roma, nog verder naar de onderkant van de samenleving. Tot slot benadrukte Ewout de noodzaak van massaal georganiseerd verzet tegen Forum voor Democratie: overal waar FvD zich laat zien moet tegenactie gevoerd worden. Als we extreemrechts niet confronteren, geven we ze de ruimte voor hun intimidatie en geweld.
De Hilversumse ijssaloneigenaresse Gilly Emanuels volgde met een voordracht waarin ze vertelde over haar eigen ervaring met racistisch geweld. Ze plaatste de racistische aanvallen op haar ijssalon in een patroon van structureel geweld tegen zwarte mensen. Emanuels had geen goed woord over voor de politie en gemeente, die kosten noch moeite spaarden om racistische aanvallen op haar als ‘kwajongensstreek’ uit te leggen – emblematisch voor een samenleving waarin racisme niet als serieus maatschappelijk probleem wordt opgepakt.
Voordat de mars naar de Dokwerker van start ging, werd het gedeelte op de Dam afgesloten met een Nederlandse hertaling van het Italiaanse partizanenlied Bella Ciao door Antoin Deul en Patricia Kaersenhout.
‘Don’t blame Refugees & “Allochtonen”. Blame Capitalism & Racism’
De mars zelf was bijzonder energiek en strijdbaar. Van de kop tot aan de staart van de proteststoet, zongen verschillende blokken de hele mars luidkeels hun liederen. Met borden en spandoeken spraken aanwezigen zich uit tegen allerlei vormen van onderdrukking: van de inhumane behandeling van vluchtelingen, racistisch politiegeweld, en Zwarte Piet, tot geweld en discriminatie tegen vrouwen en transmensen en islamofobie.
De veelgehoorde oproep om massaal te mobiliseren tegen racisme en fascisme klonk ook door in leuzen: ‘Nederland wees paraat, hou fascisten van de straat’. Deelnemers richtten zich tijdens de mars in het bijzonder tegen de neo-fascisten van Forum voor Democratie. Het antisemitismevan het Amsterdamse Forum-raadslid Annabel Nanninga werd benoemd (‘Nanninga antisemiet, jouw racisme moet ik niet’) en ook spraken demonstranten zich uit tegen de leugenachtige klimaatontkenning van FvD (‘Thierry Baudet is een leugenaar hie ha ho, racist en klimaatontkenner, hie ha ho’). Daarnaast riepen demonstranten op om de echte oorzaken van menselijk leed aan te pakken. Zo kwam activistengroep Migrant Refugee Solidarity met een duidelijk doek: ‘Don’t blame Refugees & “Allochtonen”. Blame Capitalism & Racism’.
Demonstranten richtten hun woede echter niet uitsluitend tegen extreemrechtse partijen. De kritiekloze reacties van de partijtoppen van onder meer GroenLinks en de SP op de verkiezingswinst van FvD hebben kwaad bloed gezet bij hun leden. Er was woede over de felicitaties van Jesse Klaver aan het adres van Baudet en ook de verklaring die de SP gaf voor het zware verlies tijdens de verkiezingen schoot bij veel ROOD-leden in het verkeerde keelgat. Volgens de partijtop van de SP was er weinig tot geen ruimte voor een socialistisch geluid bij thema’s die nu spelen, zoals klimaat, feminisme, antiracisme en de strijd tegen extreemrechts.
Frank Lemmers, een ROOD-lid dat meeliep met de anti-racismedemonstratie, kan zich volstrekt niet vinden in zulke verklaringen: ‘Klimaat is een belangrijk en urgent thema. Het was zeker niet te dominant; de SP heeft het juist laten afweten op dat vlak. Te veel laten meevoeren en afleiden door de rechtse wind in de politiek en de valse tegenstellingen over bijvoorbeeld arbeidsmigratie. Klimaat had wat mij betreft nóg dominanter gemoeten in de campagnes van alle partijen. En een antwoord op de groeiende intolerantie.’
De grondoorzaken van onderdrukking
Bij de Dokwerker werd de grote stoet demonstranten met muziek ontvangen en spraken de GroenLinks-wethouder van Amsterdam, Rutger Groot Wassink, en FNV-bestuurslid Zakaria Boufangacha het publiek toe. Groot Wassink had veel waardering voor de grote hoeveelheid mensen die zich zaterdag bij de mars hadden aangesloten. De wethouder, die als een van de weinige Amsterdamse raadsleden weigerde om FvD-raadslid Nanninga te feliciteren met de zetelwinst van haar partij, benadrukte dat we ‘niet alleen vandaag en niet alleen door de recente ontwikkelingen, maar altijd, elke dag’ gezamenlijk strijd tegen ‘elke vorm van toenemende onverdraagzaamheid, haat, racisme en discriminatie’ moeten voeren.
FNV-bestuurslid Zakaria Boufangacha had in het bijzonder aandacht voor de strijd tegen racisme binnen de vakbeweging: ‘Ook bij de FNV hebben wij een strijd te voeren. Voor onze arbeiders, voor een diverse arbeidersklasse. Want wat ik ook zie gebeuren, is dat diezelfde arbeider, met name die blanke arbeider, zich laat uitspelen, en vooral ook zich laat meenemen in een zondebokpolitiek, en vervolgens gaat wijzen naar migratie en naar moslims.’
Saida Derrazi en René Danen sloten de demonstratie af met een interview met activisten die op verschillende strijdterreinen actief zijn. Mitchell Esajas, mede-oprichter van The Black Archives, sprak zich uit tegen racisme en vroeg ‘niet alleen zwarte mensen, niet alleen mensen van Afrikaanse herkomst, maar iedereen’ mee te doen met de gezamenlijke strijd tegen discriminatie van zwarte mensen. Samen met het publiek werd expliciet stelling genomen tegen de racistische karikatuur van Zwarte Piet.
Raki Ap, woordvoerder bij Free West Papua Campaign Nederland en politieke vluchteling, stelde dat ‘alleen stemmen niet genoeg is’ en vertelde hoe de zwaar onderdrukte West Papua’s slaagden in het vormgeven van hun recht op zelfbeschikking door te strijden tegen kolonialisme en tegen kapitalisme: ‘laten we blijven strijden voor verbinding, en de grondoorzaken [van onderdrukking en uitbuiting] blijven benoemen: kapitalisme, kolonialisme en racisme!’
Intimidatie en demonisering door media en politici
Dat vrijwel alle landelijke media de succesvolle demonstratie doodzwegen kwam niet als een verrassing. Het past in een patroon om de aandacht voor vakbondsacties, klimaatdemonstraties en antiracismeprotesten te minimaliseren. Een dag na de demonstratie was er daarentegen wel massaal aandacht voor een eenling die bereid was om een extreemrechtse riooljournalist te helpen om de demonstratie in diskrediet te brengen. ‘Als je Thierry dood wil schieten, zeg dan paf’, riep zij.
Extreemrechtse media grepen dit incident gretig aan om te doen alsof deze foute leus door meerdere demonstranten zou zijn geroepen. Zij leggen de leus uit als oproep tot moord en rekenen de hele antiracismebeweging een uitspraak van een enkeling aan. De extreemrechtse aanval kon vervolgens op de medewerking rekenen van Rutte en van ‘linkse’ politici als Femke Halsema en Zihni Özdil.
Deze politici houden consequent hun mond als het gaat over racisme en de opkomst van de neo-fascistische beweging van Baudet. Ook over de bedreigingen aan het adres van antiracisten en linkse activisten en over gewelddadige aanvallen van FvD-aanhangers zoals twee weken geleden in Maastricht spreken zij zich niet uit.
Dat gevestigde linkse politici steeds meehuilen met extreemrechts onderstreept dat we niet op politici in Den Haag kunnen vertrouwen om racisme en fascisme te bestrijden. Dat er op de demonstratie wel veel leden van SP en Groenlinks aanwezig waren, laat gelukkig zien dat er aan de basis van deze partijen wel degelijk het besef heerst dat we in actie moeten komen om de racisten te stoppen. De strijd moet daarom van onderaf komen en nu uiting krijgen in het gestaag voortbouwen aan lokale en landelijke netwerken tegen het fascisme en racisme van partijen als FvD en PVV.