Regeringsleiders zijn crisis nog niet te boven
Door Alex Callinicos
Het is tekenend voor de ernst van de huidige crisis, dat de regeringsleiders van de grootste economieën ter wereld voor de derde keer in een jaar bijeenkomen. Het onderwerp waar alle aandacht naar uitging in Londen, was de vraag of de staat paal en perk moet stellen aan de bonusregelingen van bankiers. De stemming was enigszins voorspelbaar: landen met grote financiële centra -de VS en Groot-Brittannië- waren tegen; Frankrijk, Duitsland en het merendeel van de andere EU-landen waren vóór maatregelen.
Deze onenigheid is slechts een randverschijnsel. De banken zoeken al naar gelegenheden om hun oude trukendoos open te trekken. In de New York Times van afgelopen zondag stond een opmerkelijk verhaal over de plannen van banken als Goldman Sachs en Credit Suisse. Deze willen polissen van levensverzekeringen opkopen, en vervolgens gebundeld in obligaties doorverkopen aan investeerders.
Precies dit soort snuggere plannen droeg in 2007-2008 bij aan het opblazen van het wereldwijde financiële systeem. ‘We hopen dat de hele kudde op streek raakt na de eerste uitgifte,’ aldus een investeringsbankier in de New York Times.
De banken hebben dus niets geleerd. Bovendien willen ze koste wat kost regulering van de financiële markten voorkomen, die hun winsten en bonussen kan belemmeren.
Hoogmoed
De hoogmoed van de banken verklaart ook de storm van kritiek en beledigingen die neerdaalden op Adair Turner, hoofd van de Financial Services Authority (de Britse ‘gedragstoezichthouder’ op de financiële markten), toen hij de invoering voorstelde van een ‘Tobin Tax’ op de handel in buitenlandse valuta.
De arrogantie irriteert zelfs enkele conservatieve kopstukken. Gillian Tett, hoofdredacteur van het economiekatern van de Financial Times, klaagde vorige week dat veel te weinig bankiers een gevangenisstraf boven het hoofd hangt voor hun rol in de crisis: ‘Als er geen straf is voor de financiële top, zal het moeilijk worden om een echte gedragsverandering te bewerkstelligen.’
De wederopstanding van de banken is echter volledig te danken aan overheidsingrepen. Centrale banken hebben karrenvrachten goedkoop geld in het financiële systeem gepompt. Dat is de kurk waar de banken op drijven, en waardoor ze de schijn van winstgevendheid kunnen ophouden.
Het probleemstuk waar de G20 werkelijk voor staat is dus: is de crisis voorbij? Afgelopen winter krompen de belangrijkste economieën even snel als aan het begin van de Grote Depressie van 1929-1930, of zelfs sneller. Er is genoeg bewijs dat die krimp is gestagneerd of hier en daar zelfs is gestopt. Maar zo goed als zeker is dit (wederom) het gevolg van de gigantische hoeveelheden geld die regeringen in de wereldeconomie hebben gepompt.
Chinese banken hebben bijvoorbeeld -op bevel van de overheid- in de eerste helft van dit jaar leningen verstrekt ter waarde van meer dan een triljoen (1.000.000.000.000.000.000) Amerikaanse dollars. Volgens Barclays Capital kan de wereldwijde economische groei tussen april en juni van dit jaar volledig aan China worden toegeschreven. Dit verklaart waarschijnlijk waarom economieën die grotendeels van export afhankelijk zijn, zoals Duitsland en Japan, sneller lijken te herstellen dan de VS en Groot-Brittannië. De Chinese markt speelt een sleutelrol.
Overheidsuitgaven hebben dus het begin van herstel bewerkstelligd. Maar wat staat ons nog te wachten? Nouriel Roubini, de beruchte ‘onheilsprofeet’ die de huidige financiële crisis voorspelde, waarschuwt voor het groeiende gevaar van een ‘dubbele duik’-recessie. Met andere woorden: dat het huidige herstel zal worden gevolgd door nog een terugval, wellicht aan het einde van volgend jaar.
Roubini voorspelt dat het herstel in ieder geval ‘aan bloedarmoede zal lijden’, enkel omdat de problemen met het financiële systeem nog niet zijn opgelost. Bovendien, als de stimulans van verhoogde overheidsuitgaven te snel wordt ingetrokken, zal de wereldeconomie weer in elkaar zakken. Deze fout maakte de Amerikaanse regering ten tijde van Franklin Roosevelts ‘New Deal’, wat leidde tot de hachelijke recessie van 1937-1938.
Het is dus geen verrassing dat de G20 heeft besloten om de door verschillende overheden geïnitieerde economische stimuleringsprogramma’s voorlopig voort te zetten. De crisis is verre van voorbij.
Dit is een bewerking van het artikel Crisis is not over for world leaders. Vertaling en bewerking door redactie socialisme.nu.