Rechtszaken: geen binnendoorweggetje voor verandering

Foto van de grote klimaatdemonstratie in Amsterdam 2023 (copyright: Vaibhav Raghunandan)
In november stelde de Haagse rechtbank Shell in het gelijk in de door Milieudefensie aangespannen klimaatzaak. De rechter oordeelde dat het oliebedrijf verantwoordelijkheid draagt voor de klimaatcrisis en een zorgplicht heeft om de gevolgen voor burgers te beperken, maar dat het Shell geen precieze reductiedoelstelling kan vastleggen.
20 januari 2025

Staten verbonden zich hier wel aan met het Akkoord van Parijs, maar dit is volgens de rechter niet een-op-een te vertalen naar doelstellingen voor individuele bedrijven. De klimaatbeweging wordt zo van het kastje naar de muur gestuurd, omdat ook regeringen weigeren naleving van het akkoord af te dwingen.

Sinds de succesvolle klimaatzaak van Urgenda tegen de Nederlandse staat hebben NGO’s zich steeds meer toegelegd op het voeren van rechtszaken. Deze rechtszaken ontmaskerden de groene beloftes achter ‘business as usual’ en brachten de argumenten van de klimaatbeweging voor een breed publiek. Hiermee stellen rechtszaken NGO’s ook in staat om zichzelf te profileren en om donateurs te werven.

Maar deze focus heeft ook een keerzijde. Rechtszaken kosten veel geld, menskracht en vooral tijd. De tactiek van rechtszaken dreigt zo de aandacht af te leiden van het bouwen van een beweging van onderaf. Dit terwijl de uiteindelijke uitspraak van de rechter verbonden is met de machtsverhoudingen in de maatschappij. Recht is binnen het kapitalisme namelijk een grijs gebied.

Fossiele bedrijven en (extreem)rechts lijken deze onderliggende machtsvraag serieuzer te nemen. Zij bouwden de afgelopen decennia aan een netwerk van extreemrechtse media en er zitten ondertussen vijf partijen in de Tweede Kamer die de klimaatcrisis gewoon ontkennen. Zij maken de gerechtelijke macht verdacht door te spreken over ‘D66-rechters’. De vernietiging van het rechterlijke oordeel tegen Shell is een wake-up call voor links.

Een focus op het bouwen van sociale bewegingen kan niet alleen de onderliggende machtsverhoudingen veranderen, maar ook een opstapje vormen voor een wereld zonder kapitalisme.

Jij wilt ons nieuws.





    Je emailadres is vereist.