Radicaal en inclusief geluid tijdens Women’s Marches
FNV Domestic Workers op de Women’s March in Amsterdam, 8 maart 2020 (Foto: Willem Croese)
Door Lizzie Veldkamp, Lucien Sánchez, Max Pogrzeba en Mylène Bolder
Sinds de verkiezing van Donald Trump tot president van de VS in 2017 worden er in Nederland in het kader van Internationale Vrouwendag (8 maart) Women’s Marches georganiseerd. De demonstratie in Amsterdam toont met tienduizend deelnemers aan hoe sterk jonge vrouwen en feministen de noodzaak voelen om de straat op te gaan om van zich te laten horen. Het feministische geluid tijdens de demonstratie was radicaler en inclusiever dan in eerdere jaren.
Vanaf het podium waren er speeches te horen van onder anderen Naomie Pieter (Queer Activist/Kick Out Zwarte Piet) en Berna Toprak (feministisch moslimcollectief S.P.E.A.K.).Tijdens de mars zelf was goed te zien welke groepen feministen zich nu aan het organiseren zijn. Zo was er een groot zichtbaar blok van De Bovengrondse en het Bureau Clara Wichman. De Bovengrondse is bezig met het opzetten van een buddy-systeem voor vrouwen die een abortus ondergaan en te maken krijgen met toegenomen intimidatie bij abortusklinieken.
Ook vakbond FNV was aanwezig met een blok, dat bestond uit domestic workers, leden van FNV Vrouw en de campagne Voor 14! Deze campagne voor een hoger minimumloon toont aan welke concrete eisen er binnen de feministische strijd gesteld kunnen worden: ‘Veel vrouwen werken op plekken waar de lonen laag blijven – veel te laag. In winkels, de thuiszorg, schoonmaak. Het zijn vooral vrouwen die klappen opvangen van de bezuinigingen, zoals de grote kaalslag in de zorg.’ Deze standpunten van de FNV-campagne zijn belangrijke, omdat de organisatie van de Women’s March zelf geen concrete economische eisen heeft geformuleerd.
Anti-racisme
Binnen de demonstratie klonk bovendien een breed anti-seksistisch en anti-racistisch geluid. Verschillende leuzen waren gericht tegen seksist en racist Baudet. Van ‘Weg met Baudet’ tot ‘Thierry Baudet is een leugenaar, hi ha ho. Een racist en vrouwenhater, hi ha ho’. Ook waren er veel borden en leuzen die aandacht vroegen voor de (vergeten) positie van vluchtelingvrouwen: ‘Geen cis, geen trans, geen mens is illegaal’. Daarnaast werd er verwezen naar de xenofobe uitspraken die Pride-voorzitter Frits Huffnagel deed over vluchtelingen en het sluiten van grenzen. Vanaf het podium werd de leus ‘Not my pride’ ingezet en tijdens de gehele demonstratie was de leus ‘Weg met Frits’ te horen. Dit is de solidariteit die nodig is.
Een ander welkom geluid kwam vanuit de aangesloten groepen van Code Rood, Fridays for Future en Shell Must Fall. Deze groepen hadden zich binnen de vrouwenmars verenigd in een klimaatblok, omdat de gevolgen van klimaatverandering het eerst en het zwaarst zullen zijn voor vrouwen. Dit blok scandeerde onder andere ‘Vluchtelingen welkom’.
Dit jaar was er ook een sterke Latijns-Amerikaanse aanwezigheid. De openingsspeech van Celine Kuhn, een vrouw van indigenous afkomst, legde haarfijn het belang uit van dekoloniale strijd als onderdeel van feminisme. Het strijdbare Latinx-blok was politiek zeer uitgesproken. Latinx-mensen uit verschillende delen van het continent gaven uitdrukking aan de gezamenlijke strijd tegen het geweld tegen (trans)vrouwen, het institutionele seksisme en de straffeloosheid waarmee dit onrecht kan plaatsvinden.
Nieuw dit jaar was de aanwezigheid van een grote groep mensen uit Mexico die demonstreerde tegen feminicide (vrouwenmoord), een crisis die al jaren duurt en waartegen op 9 maart in Mexico een vrouwenstaking werd georganiseerd. Internationale bekendheid biedt bescherming aan de activisten die vooroplopen in deze strijd.
Maastricht
Ook in Maastricht was een breder en radicaler geluid hoorbaar. Een samenwerkingsverband van 18(!) verschillende organisaties organiseerde de eerste lokale Women’s March in Maastricht, waar 300 mensen de straat opgingen. Er waren speeches over de noodzaak van het gevecht tegen extreemrechts en van solidariteit met migranten. Arianne en Kristiana, het transgender-stel uit Heerlen, deelden hun persoonlijke ervaringen van geweld tegen vrouwen.
Als klapper op de vuurpijl vertelde een studente van de lokale organisatie Students For Climate een verhaal over hoe de klimaatbeweging feminisme nodig heeft en andersom. Zij vertelde dat de klimaatbeweging zich moet realiseren dat vrouwen meer lijden onder klimaatverandering dan mannen. Dat de onderdrukking die vrouwen ervaren dezelfde onderdrukking is die het klimaat kapotmaakt. En dat we een eind moeten maken aan elke vorm van dominantie: zowel het domineren van het klimaat door de rijken, als het domineren van vrouwen door mannen.
In aanloop naar de March in Maastricht vond een Feminist Action Week plaats met meerdere evenementen. Zo was er op vrijdagavond een panel over de vraag hoe een feministische beweging voor de 99% opgebouwd kan worden. Tijdens dit panel stonden feministen voornamelijk stil bij zaken als inclusiviteit, maar er werd ook naar voren gebracht dat de beweging per definitie niet apolitiek kan zijn en dat er meer aandacht moet zijn voor de dreiging van extreemrechts.
Groningen
De lokale Women’s March in Groningen was met 250 aanwezigen iets kleiner. Vooraf hadden de organisatoren van de Women’s March Groningen (WMG) geprobeerd radicale feministen de mond te snoeren. Zij hadden een collectief van antikapitalistische queer feministen verteld dat de mars apolitiek moest zijn en dat een radicaal antikapitalistisch blok niet werd gewaardeerd.
Max Pogrezba, lid van de Internationale Socialisten en Groningen Feminist Network (GFN), was aanwezig in Groningen: ‘Als antwoord op de beslissing van de WMG om de demonstratie apolitiek te maken, werd er juist een radicaal blok georganiseerd, omdat het voor veel van de georganiseerde activisten in Groningen onmogelijk is om feministische issues aan te kaarten zonder daarbij politiek te zijn.’
Een coalitie van GFN, Internationale Socialisten, Decolonize Groningen, Fossielvrij Groningen, Code Rood Groningen en Extinction Rebellion Groningen vormde daarom een blok achterin de demonstratie. Dit blok richtte zich tegen kapitalisme, rechtse politiek, racisme en xenofobie, maar ook tegen transfobie, homofobie en seksisme. Uiteindelijk nam het radicale blok een derde van de demonstratie in beslag. Veel mensen deden spontaan mee met het radicale blok, zowel voorbijgangers op straat als mensen uit het officiële blok van Women’s March Groningen. Vanuit het radicaal-feministische blok werd bovendien opgeroepen om op 21 maart naar
de demonstratie op Internationale dag tegen Racisme in Amsterdam te gaan.
De demonstratie had groter kunnen zijn, als vluchtelingenorganisaties of de vakbond ook waren uitgenodigd. Dit is een taak voor feministen en Women’s March Groningen. Max heeft kritiek op de manier waarop de organisatie Internationale Vrouwendag heeft geprobeerd te depolitiseren: ‘Hoewel we met onze leuzen aandacht creëren voor vrouwen van kleur en het belang van strijd, wordt dit door de organisatie niet in een politiek of sociaal economische context geplaatst. Dat betekent dat we het niet hebben over de dodelijke realiteit van kapitalisme of over concrete verbeteringen voor deze groepen.’
Radicale organisaties moeten samen bouwen
De Women’s Marches tonen aan dat vrouwen in veel bewegingen de voorhoede vormen en dat er behoefte is aan internationale solidariteit. Het liberale geluid vanuit de organisatie van de Women’s Marches (nota bene gesponsord door Linda.meiden van multimiljonair Linda de Mol) werd dit jaar deels overstemd door radicalere en bewustere deelnemers. Daarom is het jammer dat de organisatie van de Women’s March niet probeert daadwerkelijk een feministisch collectief te organiseren.
De mobilisatie in het kader van Internationale Vrouwendag zou de schakel kunnen zijn tussen verschillende feministische groepen die nu in beweging zijn. Hierdoor kan een sterke, stijdbare feministische coalitie gevormd worden op basis van een politiek programma. In andere delen van de wereld zien we dat massale stakingen van vrouwen landen kunnen platleggen. In tijden van (extreem)rechtse politiek en afbraakbeleid is dit een perspectief dat we in Nederland ook moeten hebben voor Internationale Vrouwendag. Een feministische coalitie hoeft zich niet te beperken tot 8 maart: we zouden juist het hele jaar door acties willen organiseren. Maar het initiatief voor zulke acties zal niet vanuit de liberale organisatie van de WM komen. Het is daarom aan linkse feministen en organisaties om een netwerk te behouden en samen verder te bouwen.