Racisme in Nederland

In de afgelopen jaren heeft zich in Nederland een griezelige racistische trend ontwikkeld die met regelmaat de vorm van een hetze tegen moslims aanneemt. Elke mogelijke gelegenheid wordt daarvoor aangegrepen. Wat er ook gebeurt, slechts één vraag lijkt belangrijk: om welke kleur/cultuur gaat het?

Door Peyman Jafari

In januari 2004 werd Van Wieren, conrector op een school in Den Haag, door een scholier van Turkse afkomst neergeschoten. De toon was meteen gezet: Van Wieren was het zoveelste slachtoffer van de cultuuroorlog. In een radio-interview antwoordde Mat Herben (LPF) op de vraag of hij meende dat de moord een incident was met ‘nee’. ‘Maar als de dader blank was?’, hield de interviewer aan. Herben zei dat het in dat geval wel een incident was. Aangezien de dader nu een Turk was, was het geen incident want je had het kunnen zien aankomen.

Cultureel racisme

Het racistische aan de dagelijkse aanvallen op allochtonen, met name moslims, wordt gecamoufleerd doordat het racisme van vorm veranderd is. De nadruk ligt niet meer op de biologische superioriteit van het ‘blanke ras’ maar op culturele verschillen tussen ‘etnische’ groepen. In het nieuwe of culturele racisme wordt ‘ras’ vervangen door ‘etniciteit’, maar dezelfde soort stereotypen blijven bestaan.

Culturele verschillen worden gebruikt om mensen in ‘etnische groepen’ te verdelen. Vervolgens wordt er gesteld dat deze niet naast elkaar kunnen leven omdat mensen van nature vijandig staan tegenover andere culturen. Met cultuurverschillen worden problemen als werkloosheid, armoede en criminaliteit in sommige wijken verklaard. Door de andere cultuur minderwaardig of ‘achterlijk’ te verklaren, wordt ook nog de achterstelling van een bepaalde groep gerechtvaardigd.

Door twee gebeurtenissen maakte het nieuwe racisme een doorbraak: de aanslagen op 11 september 2001 en de opkomst van Fortuyn. De islam werd het focuspunt van alle aanvallen op groepen migranten in het Westen. Het culturele racisme, dat in de jaren ervoor ontwikkeld was, kon nu helemaal tot bloei komen door de islam als een cultuur te definiëren en als ‘achterlijk’ en ‘gevaarlijk’ aan te vallen. Maar het nieuwe racisme is niet minder afschuwelijk dan het oude. In de periode van 11 september tot 31 december 2001 werden 80 racistische incidenten geregistreerd die gerelateerd zijn aan 11 september 2001: 53 gevallen van beledigingen, graffiti en bedreigingen, 13 gevallen van geweld en 9 van brandstichting. In acht plaatsen werden moskeeën het doelwit van diverse vernielingen en in negen plaatsen werden moskeeën geconfronteerd met brandstichting of poging daartoe.

Het ‘integratiedebat’

Het hele ‘integratiedebat’ is gestoeld op het cultureel racisme. Volgens de integratiefundamentalisten zullen allochtonen het beter krijgen als ze hun eigen cultuur loslaten, assimileren en dus de Nederlandse cultuur overnemen. Geen van hen heeft echter duidelijk kunnen maken wat die ene ‘Nederlandse’ cultuur is. Er zijn een aantal redenen waarom de elite in Nederland toch blijft hameren op ‘integratie’. Ten eerste worden 3flochtonen als zondebok gebruikt voor de sociaal-economische problemen. Ten tweede zouden allochtonen hun situatie alleen individueel kunnen verbeteren door van cultuur te veranderen en niet door collectieve actie met autochtonen die dezelfde problemen hebben. Ten derde is dit een manier om de ‘eigen groep’ te disciplineren. Autochtone Nederlanders moeten zich via de ‘Nederlandser cultuur’ verbonden voelen met diezelfde elite die de verzorgingsstaat afbreekt, de lonen verlaagt, de ongelijkheid vergroot enzovoorts. Het netto resultaat is dat de rijke elite in Nederland versterkt wordt tegenover allochtonen en autochtonen die dezelfde materiële belangen hebben.

Het is dan ook erg jammer dat een partij als de SP meehuilt met de roep om integratie en zelfs pleit voor spreidingsbeleid. De redenering achter spreiding is dat verschillende culturen niet probleemloos samen kunnen leven. Problemen als armoede en criminaliteit in sommige wijken zijn niet ontstaan door culturele verschillen, maar door het neoliberale afbraakbeleid van de afgelopen twintig jaar. Allochtonen hiervan de schuld geven is blaming the victim.

Antiracisme

Terwijl grote groepen allochtonen zich in een hoek gedrukt voelen door de hetze, rust er een taboe op ‘racisme’. Er is nu een groeiende urgentie om dit taboe te doorbreken. Zolang er geen rel getrapt wordt om elke racistische uitspraak in de media, zal de hetze tegen allochtonen toenemen en de publieke opinie naar rechts schuiven.

Daarom zullen we elke aanval op migranten en vluchtelingen moeten aangrijpen voor een tegenaanval door anti-racistische argumenten te verspreiden en protesten te organiseren. Er zijn grote groepen allochtonen en autochtonen die hardop denken ‘het is genoeg, stop de hetze!’ De uitdaging is deze geluiden bij elkaar te brengen, te versterken en te bundelen in een antiracistische beweging. De potentie voor eenheid was zichtbaar op de massademonstraties tegen de oorlog tegen Irak vorig voorjaar en de demonstratie op 20 september 2003 tegen Balkenende ll. Met name de anti-oorlogsdemonstraties waren gemengd: gesluierde vrouwen, Marokkaanse jongeren en andere allochtone bevolkingsgroepen liepen samen met duizenden autochtonen. We moeten verder bouwen op deze ervaring om de hetze te stoppen.