PVV’er Agema zet verdere stappen in afbraak van de zorg
Vijf belangenorganisaties stapten de afgelopen week uit het Integrale Zorgakkoord. Aanleiding zijn de extra bezuinigingen van meer dan 300 miljoen euro op de zorg die werden afgesproken door de constructieve ‘oppositie’ om de bezuinigingen op het Hoger Onderwijs iets te verminderen. Met het Zorgakkoord maakte het vorige kabinet verschillende beroepsverenigingen medeplichtig aan de afbraak en vermarkting van de zorg. Agema doet nu alsof de extra bezuinigingen op de zorg voor haar een verrassing zijn, maar de maatregel is onderdeel van een patroon.
Het meest notoire voorbeeld van Agema’s hypocriete handelen betreft het steekspel rond de Zuyderlandziekenhuizen in Heerlen en Sittard-Geleen. Vijftien jaar geleden bleek de nieuwbouw in Sittard-Geleen 200 miljoen euro duurder dan beraamd. Zorgverzekeraar CZ eiste daarom een fusie met het ziekenhuis in Heerlen. Die Zuyderlandfusie bleek ook snel achterhaald, want de nieuwbouw in Sittard-Geleen stond deels leeg vanwege de kortere verpleegduur voor heup- en knieoperaties. Daarop werd bedacht dat de spoedeisende hulp en het geboortecentrum per 2030 naar Sittard-Geleen verhuizen. De afschaling is afgelopen oktober begonnen.
Alleenstaande moeders
Het verhuizen van het geboortecentrum is een ramp voor het hoge percentage jonge moeders in Heerlen. Ruim een kwart van de moeders daar is jonger dan 25 en vaak alleenstaand. Ongeveer twintig procent van de kinderen in de Zuid-Limburgse stad groeit op in een bijstandsgezin. Voor acute bevallingen is twintig minuten de kritische norm, precies de duur van een gemiddelde rit van Heerlen naar Sittard-Geleen.
Wrang is ook dat deze moeders best onderdeel van de oplossing van het personeelstekort in Heerlen willen zijn, zoals Nationaal Plan Heerlen-Noord meldt. Ziekenhuisdirecteur David Jongen en CZ , dat 88 miljoen euro winst maakte in 2023, zijn niet geïnteresseerd. De PVV evenmin en denkt eerder aan een pilot om de administratiedruk van het Heerlense zorgpersoneel aan te pakken met hulp van Artificial Intelligence.
In punt zes van het hoofdlijnenakkoord staat dat dit PVV-kabinet de insteek heeft ‘dat streekziekenhuizen behouden blijven’. Minister Agema vond het Zuyderlandverhaal een ‘gigantisch ingewikkeld dossier’ dat ‘niet iets is wat je zomaar kunt regelen’. En daar bleef het bij: de macht blijft voorlopig vooral bij de zorgverzekeraar.
Na nog geen vier maanden ministerschap is het kiezersbedrog van de PVV al duidelijk: in sommige Heerlense wijken koos 63 procent van de stemmers op basis van dit soort nepbeloften voor deze partij van de vrije markt. De SP heeft ondertussen al een aantal keren actie gevoerd tegen de sluiting van complexe spoedzorg in Heerlen. Zo stonden er op 18 oktober nog vijfhonderd mensen op de stoep van CZ in Tilburg.
Preventieve zorg
Dit kabinet gaat ook 252 miljoen hakken in preventieve zorg. Onder andere het RIVM, Voedingscentrum, Trimbosinstituut en GGD’s worden hard geraakt. Jasper Kuipers, directeur van Dokters van de Wereld, sprak in een SP-podcast zijn zorgen uit: ‘Mensen gaan veel zieker worden en krijgen dan zelf de schuld. De ellende is dat mensen zelf slechter af zijn, maar ook wij als samenleving – want de kosten van uitgestelde zorg komen toch op ons af.’
Bezuinigen op preventieve zorg is dus een ramp voor mensen zoals in Heerlen, die procentueel een lage sociaal-economische status hebben. Wederom blijkt dat de PVV er niet voor Henk en Ingrid is. In de extreemrechtse agenda van het kabinet is afbraak van onafhankelijk wetenschappelijke instituten belangrijker.
Private equity
Tijdens de verkiezingscampagne maakte Agema zich nog hard voor een verbod op dit soort roofkapitalisme dat onder andere huisartsenpraktijken via Co-Med uitmolk. Eind augustus meldde de kersverse minister echter dat het ‘juridisch niet haalbaar’ is om een verbod op private equity in de zorg te installeren.
Een van haar argumenten is het ‘gevolg dat de financiering van onderdelen van het zorgaanbod moeilijker wordt en daarmee de toegankelijkheid van zorg kan beperken.’ Ook wil ze geen verbod op winstuitkering ‘gezien de prikkel tot innovatie en doelmatigheid die daarmee verdwijnt.’ Dit is gewoon VVD-taal.
Verzet
Voorlopig lijken 600 miljoen bezuinigingen op de ouderenzorg afgewend. Maar de FNV vermoedt dat ze alsnog op de planning staan voor 2026, dat door ambtenaren ook wel ‘het ravijnjaar’ wordt genoemd. Vanaf dat jaar krijgen gemeenten 2,3 miljard euro minder uit de staatskas, terwijl de decentralisatie van overheidstaken niet zijn teruggedraaid.
In een brandbrief aan minister Judith Uitermark van Binnenlandse Zaken vraagt de Wethoudersvereniging op 20 november om meer financiële middelen – ‘te beginnen met de jeugdzorg.’ In grote steden zit een op de tien (of minder) van de jongeren in een hulptraject. Directeur van de Wethoudersvereniging Jeroen van Gool geeft aan dat gemeenten juist willen blijven investeren in preventieve zorg om zorgkosten op lange termijn te beperken. Zo niet, dan zijn ‘wethouders bijvoorbeeld genoodzaakt zwembaden of bibliotheken te sluiten.’
Overal in de zorg klinkt de roep om meer personeel. In plaats van bezuinigen zou kabinet-Schoof zorgwerk aantrekkelijker kunnen maken met hogere lonen.
Bij de apotheken zijn de protesten al begonnen. Op 12 november vond de eerste landelijke staking plaats. Tienduizend betogers waren op het Malieveld om zes procent hoger loon te eisen. FNV-bestuurder Ralph Smeets stelde daar dat je bij een openbare apotheek niet meer verdient ‘dan iemand in de supermarkt, terwijl je wel een grotere verantwoordelijkheid hebt.’ Op 27 november, ruim twee weken later, staakten werknemers bij honderden apotheken van keten BENU in heel Nederland.
Het verzet van medewerkers in apotheken is hartverwarmend en zou de opmaat moeten zijn naar het wegsturen van dit extreemrechtse kabinet. Bezuinigingen en marktwerking in de zorg zijn niet in ons belang en hetzelfde geldt voor de miljarden die naar militarisering gaan. Juist nu zijn grote investeringen in de zorg broodnodig.
Bondgenootschap
Het PVV-kabinet kreeg het hulp van de oppositie voor elkaar om een broekzak-vestzakspel te spelen: iets minder bezuinigen op het onderwijs betekent deels iets meer op de zorg. In reactie hierop, stelde een docent in een WO in Actie-chatgroep dat zij de opleiders zijn van artsen en verpleegkundigen. Onderwijs en zorg zouden dus samen een natuurlijk bondgenootschap kunnen vormen. Sommige universitaire docenten spreken de wens uit om voor 2025 een politiek staking aan te kondigen.
Ook spannend is het cao-onderhandelingstraject in de ziekenhuizen dat eind november is gestart. De bonden zetten stevig in met de looneis van 7 procent. Ook moet ‘een kortere werkweek van 32 uur als fulltime gaan gelden, met behoud van volledig loon.’ aldus FNV Zorg en Welzijn. De huidige cao loopt af op 31 januari 2025.
De druk is hoog. Zeker nu blijkt dat in 2033 maar liefst nog 45.000 banen extra nodig zijn in de gehele zorg. Vorig jaar werd het tekort nog geraamd op 195.000. Met een verzwakte positie is het te hopen dat Agema de zwakste schakel van dit kabinet blijkt te zijn. Het zou goed zijn als dit PVV-kabinet valt door druk van onderop.