Pussy Riot is niet bang voor Poetin

Op 21 februari liepen vijf jonge vrouwen in felgekleurde panty’s, mini-jurkjes en gezichtsbedekkende bivakmutsen de grootste Russisch-orthodoxe kerk van Moskou binnen. De vrouwen zijn lid van de feministische punkband en actiegroep Pussy Riot. Op de vooravond van de presidentsverkiezingen kwamen zij in de kerk een ‘punkgebed’ doen. Twee vrouwen zijn recent gearresteerd op verdenking van deelname aan deze actie en hen hangt nu een gevangenisstraf van zeven jaar boven het hoofd.

Door Selena Jans en Steven Blom

Dit onorthodoxe ‘punkgebed’ is één van de vele illegale protestconcerten die Pussy Riot de afgelopen maanden in Moskou gaf en waarvan de video’s op YouTube al duizenden keren zijn bekeken.

De oprichting van de band is een directe reactie op Poetins aankondiging dat hij zich weer verkiesbaar zou stellen als president. De verkiezingen die volgden waren naar verwachting corrupt; honderdduizenden mensen gingen de straat op om hun woede te laten blijken. Deze woede inspireerde ook creatievere vormen van strijd.

Pussy Riot liet in oktober 2011 voor het eerst van zich horen met een verrassingsconcert in de metro van Moskou. Drie leden klommen in een steiger, hingen er een spandoek met het bandlogo op en begonnen het nummer ‘Maak de straat vrij’ te spelen. Weinig mensen hadden er bezwaar tegen. Integendeel, het extreem korte concert werd enthousiast ontvangen en kon op steun rekenen van de omstanders.

Ook gaf de band een concert op het dak van de gevangenis waar de oppositieleider Alexei Navalny vastzat. Hij was gearresteerd bij een eerdere demonstratie tegen de uitslag van de eerste verkiezingsronde. Daar zong de band: ‘Dood aan de gevangenis / Vrijheid van protest!’ Later stonden acht leden op het Rode Plein een volle minuut ‘Opstand in Rusland – het charisma van protest / Opstand in Rusland – Poetin is bang geworden!’ te zingen voordat de politie ze afvoerde.

Met de actie in de Russisch-orthodoxe kerk van Moskou protesteerde Pussy Riot tegen de hechte banden die de kerk heeft met het autoritaire regime van Poetin.

De band bestaat uit zo’n tien leden, allemaal vrouwen, van gemiddeld 25 jaar. Ze hullen zich in anonimiteit omdat de optredens stafbaar zijn. Hoewel ze dus het risico lopen in de gevangenis terecht te komen, schrikt het hen niet af om actie te voeren door middel van illegale protesten: ‘Het is niet eng – je bent omringd door goede mensen, gewone mensen, degenen die tegen Poetin protesteren.’

Pussy Riot haalt haar inspiratie uit de Riot grrrl-beweging. Dit is een Amerikaanse feministische punkbeweging uit de jaren ’90 die voortkwam uit de derde feministische golf. Naast hevig tekeer te gaan tegen de politieke heersende macht in Rusland, laat de band namelijk ook een duidelijk feministisch geluid horen. Eén van de anonieme leden verklaart: ‘Er is een stevige traditie in Rusland van gender en revolutie – we hebben geweldige vrouwelijke revolutionairen gehad.’

Ze benadrukken het verband tussen politiek verzet en vrouwenemancipatie: ‘Om verandering te bereiken, ook als het gaat om vrouwenrechten, is het niet genoeg om naar Poetin toe te gaan en erom te vragen.’

Het is niet duidelijk of de twee vrouwen die op dit moment worden verdacht van deelname aan de actie daadwerkelijk lid zijn van Pussy Riot. Het gaat om twee jonge moeders die in het verleden al eerder radicale actie hebben gevoerd. De absurd hoge straffen die worden geëist voor een kleinschalig protest als dit toont hoe dictatoriaal de houding is van het Poetin-regime ten aanzien van iedere vorm van protest.

De oproep tot revolutie die Pussy Riot in haar songteksten doet is dan ook niet zomaar een punkachtig ‘anti-geluid’, maar heeft een groter doel voor ogen: ‘De Egyptische lucht is goed voor de longen / Doe de Tahrir op het Rode Plein!’

Pussy Riot op het Rode Plein, 20 januari 2012. (Hier de tekst in het Engels)