Protest tegen Paul Cliteur in Groningen
Door: Veerle Ros
Op vrijdag 5 april vond in het Groningen Forum de Nacht van de Filosofie plaats; een nacht vol lezingen en debatten over filosofische onderwerpen. Het thema van deze editie was ‘Ik stuntel, dus ik ben’, en in deze context had men Paul Cliteur, voorzitter van het wetenschappelijk instituut van het Forum voor Democratie, uitgenodigd om een praatje te houden over hoe ‘het Westen’ faalt in hun aanpak van religieus (lees: Islamitisch) terrorisme.
Cliteur en de FVD kennende zou deze lezing vooral om het legitimeren van islamofobie en xenofobie zou draaien. In zijn recente boek over dit onderwerp, dat hij met de bekende pretentieuze omslachtigheid van FVD prominenten ‘theoterrorisme’ noemt, somt hij een heel aantal gewelddadige incidenten op waar jihadistische groepen zoals Al-Qaida achter zaten. De nogal extreme conclusie die hij hieruit trekt (of waar hij de lezer niet al te subtiel naar toe duwt) is dat de Islam als religie fundamenteel incompatibel is met onze Westerse ‘verlichte’ maatschappij, ondanks alles wat de ‘politiek correcte’ kant van de Nederlandse politiek en media ons over het multiculturalisme heeft beloofd.
Deze nauwe focus op jihadistisch terrorisme is vooral ironisch, gezien het feit dat over de afgelopen jaren veel van de meest gewelddadige terroristische aanslagen in ‘het Westen’ (Utøya, Christchurch, Pittsburgh) niet vanuit religieuze, maar vanuit wit-nationalistische motieven zijn gepleegd. Daarbij tappen de daders van dit soort aanslagen uit precies hetzelfde ideologische vaatje als Wilders, Baudet en Cliteur. Zo delen zij theorieën over ‘omvolking’, het geloof in een complot onder linkse intellectuelen om de Westerse maatschappij af te breken (het ‘cultuurmarxisme’), en het geloof in de superioriteit van de (witte) Westerse cultuur. Anders Breivik, de man die in 2011 bijna 100 jongeren neerschoot tijdens een sociaal-democratisch jeugdkamp op het Noorse eiland Utøya, noemde Wilders als een van zijn grote helden.
Ophef
In de weken voor Cliteurs bezoek aan Groningen ontstond er veel ophef over zijn komst, met name onder studenten en stafleden van de studie Filosofie. Zo schreef professor Martin Lenz een kritische reactie op de uitnodiging van Cliteur, die vervolgens door Cliteur (en overigens ook door het ‘linkse’ nieuwsplatform Sikkom) direct als een poging tot ‘deplatforming’ werd neergezet. Deze slachtofferrol past types zoals Cliteur als gegoten; in zijn stuk op de rechtse nieuwssite ThePostOnline maakte hij zich theatraal zorgen over ‘de diversiteit aan opvattingen (of liever gezegd het gebrek daaraan) waarmee aankomende filosofiestudenten geconfronteerd worden’.
Cliteur had echter niets om zich zorgen over te maken: decaan Lodi Nauta nam notie van de zorgen van zijn studenten en staf, maar de uitnodiging voor de Nacht van de Filosofie bleef staan. Nauta’s motivatie was dat verschillende studenten en stafleden het belangrijk vonden om Cliteur een platform te geven zodat zijn theorie aan een kritisch licht onderworpen kon worden. Op zich een mooi sentiment, maar in de praktijk werkt dat vaak anders, zoals ook nu.
Als leden van het Groningen Feminist Network maakten we ons ernstige zorgen dat Cliteurs bezoek in de praktijk zonder enig verder weerwoord zou plaatsvinden. Daarom werd in razend tempo een protest voor de deuren van het Groningen Forum opgezet. De Groningen Free Activists, Comité Groningen Tolerant, de Internationale Socialisten en AFA Noord sloten zich al snel bij ons aan.
Het doel van onze protestactie was om het publiek van de Nacht bewust te maken van de haatvolle ideologie die achter Cliteurs mooie woorden schuilgaat. Daarnaast was het een protest tegen alles waar de FvD voor staat: van gaswinning in Groningen tot ontkenning van klimaatverandering, van seksisme tot islamofobie en vergoelijking van onze koloniale geschiedenis. Zoals verwacht vatte Cliteur dit vreedzame protest op als een verdere mogelijkheid om in de slachtofferrol te kruipen. Er werd extra beveiliging voor hem geregeld, een beslissing die vervolgens breed werd uitgemeten in rechtse media zoals De Dagelijkse Standaard.
Actie
In totaal verzamelden zich zo’n 25 activisten met protestborden waarop teksten stonden zoals ‘Stop funding Nazis’, ‘white supremacy is terrorism’ en ‘vrijheid van meningsuiting is niet een recht op een platform’, en mijn persoonlijke favoriet: ‘Wilders Breivik Tarrant Baudet Cliteur – Spot the Difference’. We verspreiden flyers onder de bezoekers van de Nacht en gingen met ze in gesprek over de ideeën van Cliteur, en waarom we deze als uiterst xenofoob en destructief zien. Veel mensen die we aanspraken stonden open voor onze standpunten, en sommigen waren van plan om naar Cliteurs lezing te gaan om kritiek te kunnen uiten op zijn denkbeelden. Dit geeft goede hoop over het groeiend politieke bewustzijn van de bezoekers van dit soort evenementen in Groningen.
In de praktijk was er echter weinig ruimte in de lezing om kritiek te uiten. De lezing verliep rustig, en na afloop was er nauwelijks tijd voor vragen uit het publiek. De jongen die we naar binnen hadden gestuurd met een kaartje dat we gratis hadden gekregen kreeg geen kans zijn vragen te stellen. Filosoof Catarina Dutilh Novaes, die direct na Cliteur zou spreken over ‘White Innocence’ kreeg dat wel. Ze merkte op zich bedreigd te voelen door Cliteurs uitspraken met betrekking tot het landelijk meldpunt voor ‘indoctrinatie in het onderwijs’ dat de FvD oprichtte en relateerde dat aan een uitspraak van Cliteur, dat ‘het goed is als sommige mensen zich niet veilig voelen binnen de universiteit.’ Cliteur bood zijn excuses aan voor de ophef die de campagne had veroorzaakt. Hij beantwoordde nog één andere vraag en hield het voor gezien.
Waarschijnlijk voelde Cliteur de sfeer in de zaal aan en begreep dat het beantwoorden van verdere vragen geen goede publiciteit zou opleveren. En dat is precies waarom we naar mijn mening zulke haatzaaiers geen podium moeten geven. Men geeft hen de microfoon onder het mom van een open debat, maar 9 van de 10 keer is daar geen mogelijkheid toe. Dat is geen toeval, dat is uitgekiend. De organisatie wil chaos en controverse in de zaal voorkomen, en de spreker gebruikt expres al zijn tijd zodat geen ruimte voor weerwoord overblijft.
Toch zie ik dit protest als een geslaagde actie. Het doel was bewustmaking van het publiek, en dat doel is bereikt. Het protest verliep uiterst vreedzaam, dus als Cliteur nu nog wil beweren dat hij zich bedreigd voelde heeft hij geen been om op te staan. Bovendien toont het feit dat we binnen zo’n kort tijdsbestek dit protest hebben kunnen organiseren hoe verschillende activistische groepen in Groningen steeds beter worden in samenwerken wanneer het er op aan komt. Van dit soort solidariteit hangt in de nabije toekomst alles af.
Veerle Ros is actief bij het Groningen Feminist Network.