Protest in Groningen: ‘De NAM gaat over lijken’

Ongeveer 700 mensen liepen mee tijdens de demonstratie ‘Gas Terug’ afgelopen vrijdag 15 januari in de stad Groningen. Gedeputeerden van de door de gaswinning veroorzaakte aardbevingen en klimaatactivisten kwamen samen om een einde aan de gaswinning te eisen en riepen Haagse politici op ‘het vertrouwen te herstellen’.
22 januari 2016

Door Chihiro Geuzenbroek en Ewout van den Berg

De fakkeloptocht werd georganiseerd door de Groninger Bodem Beweging samen met Milieudefensie. Zij komen in actie tegen het gasbesluit van december vorig jaar waarbij is afgesproken dat er dit jaar 27 miljard kuub gas per jaar kan worden gewonnen. Dit terwijl de rijksinspectiedienst Staatstoezicht op de Mijnen zelf hierover schrijft dat bij dit niveau: ‘het aantal aardbevingen, en daardoor het seismisch risico, in de komende 5 jaar (en ook nog in de jaren daarna) naar verwachting zal toenemen.’

Tijdens het protest spraken we met verschillende activisten. De problemen van de aardbevingen en de reactie van de regering maken duidelijk dat Groningen letterlijk en figuurlijk wordt leeggezogen. Hoewel de regering formeel erkent dat gaswinning tot aardbevingen leidt, weigert zij hier consequenties aan te verbinden. Mensen die strijden voor genoegdoening worden tegengewerkt en aan het lijntje gehouden.

Willekeur

Janny is actief bij de Groninger Bodem Beweging. In het contact met de autoriteiten wordt je de kans ontzegd gezamenlijk aangifte te doen voor collectieve schade: ‘Ons verenigen en op een nette manier samen vechten voor publieke belangen helpt bij het tegengaan van de willekeur van beslissingen van instanties.’ Een vriend kreeg na een aardbeving de ene scheur in zijn huis wel toegekend en van de andere scheur werd gezegd dat het waterschade zou zijn: totale willekeur. Het aanvechten van deze willekeur is belangrijk omdat anders de solidariteit wordt ondermijnd.

Albert staat met een bord tegen de CVW, het Centrum voor Veilig Wonen. ‘CVW is opgezet om huizen te versterken, maar het is niet onafhankelijk. Formeel staat het los van de NAM, maar veel mensen die eerst bij de NAM werkten, werken nu voor CVW. Zij hebben er een belang om de uitbetalingen voor schade zoveel mogelijk te beperken.’

Frankes uit Roden zei: ‘In 1993 hadden we een grote aardbeving. Ik had een scheur met een lengte van zeven meter in mijn huis. Dit is niet vergoed. Er is veel beroering in Groningen. Als je in het nieuws komt met de schade aan je huis dan is er snel hulp. Als je niet in het nieuws komt niet.’

Job, zelf actief bij GroenLinks, geeft aan dat gedupeerden ‘ontzorgd’ moeten worden bij het loket en dat er een grote behoefte is aan openheid. Politici moet het vertrouwen terugwinnen van bewoners. Maar aangezien zij al 20 jaar achterlopen bij het omschakelen, mensen zoveel aan het lijntje zijn gehouden en doordat Kamp nog altijd de beslissingen neemt, wordt de kloof tussen bewoners en de staat, die Groningen gebruikt als wingebied voor de staatskas, vooralsnog alleen maar groter.

Mensen lopen ook psychische schade op door de bevingen en durven bijvoorbeeld niet meer thuis te slapen vanwege de bevingen.

Nederlandse Aardolie Maatschappij

Petra Veltman van actiegroep onzeklei.nl zei: ‘De NAM maakt 1 miljoen euro winst per uur. Voor ons wordt het steeds lastiger om schade vergoed te krijgen. Omdat het geld op is, wordt de mogelijkheid om 4000 euro te krijgen voor energiebesparende investeringen aan het huis eind van deze maand stopgezet.’

‘Onder druk van onderaf had NAM beloofd om tiltmeters te installeren om bevingen beter te kunnen registreren. Tiltmeters meten, naast de kracht van de beving, ook de verkanteling. Ze kunnen dus aangeven of een pand of dijk in de oorspronkelijke stand is blijven staan of dat er een verkanteling plaatsvindt. Door deze meters is de veiligheid in een gebied veel beter in beeld. Na lang traineren werden deze meters bij mensen thuis geplaatst, maar zonder toegang tot de data zodat mensen op hun pc zelf geen inzage hebben. Er is dus geen sprake van onfhankelijk meten.’

‘Nederland moet weten wat voor maffiapraktijken hier plaatsvinden. De NAM gaat over lijken. Het lijkt erop dat de NAM het belang en de zorgen van de bevolking totaal niet in beeld heeft en/of wil hebben. Als je schade hebt, komen schade experts langs. Maar bij sommigen staat in het contract van deze schade experts dat ze niet mogen kijken in de kelder of op de zolder, zogenaamd voor de veiligheid. Maar als je niet naar de fundamenten van een huis mag kijken, kun je alleen halve schaderapporten vaststellen en valt niemand in de zwaarste schadecategorie.’

‘De NAM weigert ook vast te stellen dat schade veroorzaakt wordt door de gaswinning. De NAM lijkt erop uit te zijn om de schades vooral te typeren als lichte schades. Ook wordt voortdurend in twijfel getrokken of de schade wel veroorzaakt wordt door de gaswinning. Er is sprake van grote willekeur in het toekennen van schades. Zo kunnen bij mensen uit dezelfde straat de uitkomsten heel verschillend zijn.’

Protest

Marjan is ook gedupeerd. ‘Inmiddels hebben we drie mensen van de NAM over de vloer gehad, maar ze traineren de schadeafhandeling. Schade tot 5000 euro wordt nog wel redelijk, maar niet snel en zorgvuldig afgehandeld. Boven de 5000 euro maakt de NAM schadeafhandeling vrijwel onmogelijk.’

‘Binnen de Groninger Bodem Beweging wisselen we ervaringen uit. We staan hier om een signaal af te geven. We hebben geen vertrouwen in de rechtse ballen in de regering. We willen dat er een sociale regering komt en dat de VVD vertrekt. Groningers hebben hun vertrouwen in de politiek verloren.’

Een andere activist vertelt hoe de protesten tegen de gaswinning moedwillig worden tegengewerkt: ‘Toen de Groninger Bodem Beweging samen met Milieudefensie actievoerde in Den Haag werden er vijf bussen tegengehouden door de politie. Zij bereikten Den Haag nooit.’

Het is nu zaak om de druk op politiek Den Haag verder op te voeren. De afgelopen jaren zijn er verschillende grote acties gevoerd, maar het blijft hierbij echter bij eenmalige momenten. Er is een actietraject nodig dat alle organisaties samenbrengt en een brug slaat tussen stad en platteland. Pas als de prijs voor politiek Den Haag te hoog wordt – door steeds grotere protesten en bijvoorbeeld wegblokkades – kunnen een einde aan de gaswinning, fatsoenlijke compensatie voor schade en investeringen in groene banen worden afgedwongen.

De Groninger Bodem Beweging gaf met het protest ook een nieuwe krant uit.